GOAT

GOAT is dé publiekstrekker op derde dag FAQ festival

Het is verfrissend hoe Japanse artiesten heel anders omgaan met elektronische muziek

Een keur aan muzikanten zoals GOAT, Koshiro Hino, Tot Onyx en Manisdron passeert de revue in de Verkadefabriek en Willem Twee op de derde dag van het FAQ festival.

Gewoontegetrouw wordt deze dag afgesloten met een Club Night. Deze keer niet in de Verkadefabriek of Willem Twee maar in de Barkade op de Tramkade.

De sessies van Stef Veldhuis en Pak Yan Lau heb ik moeten overslaan door andere verantwoordelijkheden. Jammer, maar je kan niet alles volgens plan waarmaken. De rest van het avondprogramma wenkt en om 20:00 uur staat de Japanse band GOAT geprogrammeerd.

GOAT

GOAT
GOAT

GOAT komt uit Osaka, Japan, en is een vijfmansformatie. Het hart van de band wordt gevormd door de twee slagwerkers. Bas, gitaar en saxofoon maken de setting compleet. Het slagwerk is bepalend, de ritmes zijn complex en toch altijd goed te volgen. Er zijn veel raakpunten met het dance-genre.

Ik vermoed dat de slagwerkers inspiratie putten uit de aloude Japanse traditie van de Taiko. De Taiko maakt onderdeel van het Japans traditioneel theater, festivals en muziekgenres. Maar meer moet je er ook niet van maken. GOAT is lekker eigenzinnig en dé publiekstrekker van deze avond.

Het is echt volle bak in de Clubzaal van de Verkadefabriek. Ik zie vele hoofden meeknikken met het ritme. Het is jammer dat de stoelen niet zijn weggezet want dit is echt geen set om erbij te gaan zitten.

GOAT
minimal percussion

Elektronica is af en toe ingebed in de composities maar is eigenlijk marginaal te noemen. Het zijn de percussies die minimaal veranderen en je aandacht blijven vasthouden. GOAT is enig in zijn soort en al om die reden meer dan de moeite waard.

Klara Lewis en Nik Colk Void
FAQ festival
Klara Lewis en Nik Colk

Bijna meteen na GOAT staan Klara Lewis en Nik Colk Void op de timetable gepland. Zij spelen in de Studio Zaal van de Verkadefabriek. In het aartsdonker posteren twee vrouwen zich achter een tafel met het vertrouwde display van een elektronica set.

Veel draden en pluggen verbonden aan synthesizers en modulators. Geluiden en beats stormen op je af en dompelen je onder in wat dit Zweeds/Brits duo onder elektronische muziek verstaat.

Norbert Möslang
FAQ festival
Norbert Möslang

Was het aartsdonker bij Klara Lewis en Nik Colk Void, bij de Zwitser Norbert Möslang in de Kleine Zaal van de Verkadefabriek is het pikkedonker.

Möslang staat bekend als componist van filmmuziek. De klanken die hij voortbrengt gedijen goed in deze duistere zaal.

Koshiro Hino
GOAT
Koshiro Hino – YPY

In de Clubzaal staat Koshiro Hino met zijn soloproject YPY. YPY kenmerkt zich door polymetrische percussie, je hoort meerdere ritmes tegelijkertijd. Niet zo vreemd als je bedenkt dat Hino onder meer nummers schrijft voor GOAT.

Koshiro is een legende in de wereld van de elektronische muziek en FAQ festival mag zich rijk rekenen met zo’n artiest.

Tot Onyx

Tot Onyx
Tot Onyx

Het is moeilijk te achterhalen wat je met Tot Onyx (Tommi Tokyo) aan moet. Het is een mix van griezelige elektronische, spookachtige stemmen, hard industrieel gekletter en onsamenhangende ritmes. Maar bovenal is zij meeslepend, fascinerend, spooky, bovennatuurlijk. Een mix van Japanse manga enTeutoonse bombast, een sjamaan afkomstig uit de diepste krochten van de hel.

Tommi Tokyo heeft haar gezicht wit gekalkt dat sterk contrasteert met haar lange zwarte haar. Zij staat niet stil en draait aan knoppen vanachter een hele hoge tafel op het podium van Willem Twee.

Tot Onyx
effectieve rode licht

Het is jammer dat er zo weinig mensen aanwezig zijn, want haar set/act is indrukwekkend. Het sobere maar effectieve rode licht versterkt dit optreden. De geluids- en lichttechnicus van dienst heeft voor deze opzet gekozen, waarvoor hulde.

Thomas Lehn Synklavia
Thomas Lehn
Thomas Lehn

Thomas Lehn speelt in de Kleine Zaal van de Verkadefabriek. Deze Duitse musicus heeft voor het stuk Synklavia de piano verbonden aan een analoge synthesizer.

Deze synthesizer-geprepareerde piano kan zowel akoestische klanken elektronisch moduleren als deze gebruiken als spanningen om de synthesizer te sturen. Het stuk wordt live uitgevoerd en komt op de verstilde momenten het meest tot zijn recht.

Manisdron

Manisdron
Manisdron

Als de solist Manisdron keert Takafumi Okada, de drummer van GOAT, terug in de Clubzaal. Het is een strak en intens spel en op gezette momenten zelfs dansbaar. Ik zie in ieder geval een aantal mensen dansen. Ook nu hebben de meeste mensen besloten om erbij te gaan zitten.

Als Manisdron begint te zingen is dat sterk vervormd en lijkt het of hij geesten aanroept. Net als Tot Onyx is hij sjamanistisch te noemen. Het is een sterke act. Ik speel met de gedachte dat hij en Tot Onyx een geweldig gelegenheidsduo zouden vormen. Hoe demonisch zou dat zijn?

De inbreng van Japanners is dit jaar groot en levert uitvoeringen op die je van Westerse musici niet snel zal krijgen. Dat is verfrissend en smaakt naar meer.

Floris Vanhoof

FAQ festival viert 50 jaar Serge Modular

Openingsdag in de Toonzaal met Serge-specialisten Thomas Ankersmit en Floris Vanhoof

FAQ festival zou FAQ festival niet zijn als het het 50-jarig bestaan van de Serge Modular niet zou vieren. De viering vindt uiteraard plaats in De Toonzaal, de wieg van het FAQ festival dat sinds een aantal jaren een onderdeel uitmaakt van November Music.

Voor deze speciale Serge Modular avond zijn Floris Vanhoof en Thomas Ankersmit uitgenodigd.

50 jaar Serge Modular

De eerste Serge Modular kwam uit in 1973. De Amerikaans-Russische bedenker Serge Tcherepnin ontwierp een elektronisch instrument met meer functies dan de bestaande instrumenten van Moog, ARP en Buchla.

Floris Vanhoof

Deze slideshow vereist JavaScript.

“Een Serge modular is een elektronisch instrument maar dan heel open gebouwd. Bepaalde elektronische instrumenten hebben een aantal functies. Maar een Serge heeft meerdere functies waardoor je een veel beter spectrum aan klanken kan genereren.”

Aan het woord is Floris Vanhoof die het FAQ festival 2023 opent met twee stukken op zijn Serge Modular. Zijn trefwoorden zijn open design, electric noise, manual. Alles zo handmatig mogelijk tijdens een live-set.

De display (of wat daar voor door moet gaan) op de houten tafel oogt chaotisch, random. Meer pluggen, draden, apparaten dan je gewend bent maar ook klassieke Coca Cola flesjes en flacons vloeibare zeep. Dat vraagt om uitleg.

Serge Modular
Floris Vanhoof – zeepsop, leds en lasers

“Ik heb zeepsop in een flesje gedaan en dan schijn ik met een laser door die zeepsop. Normaal gebruik ik leds om kamer te verlichten, stroom erin en licht eruit. Ik keer dat proces om en schijn licht in de led en laat er stroom uitkomen waardoor als je de stroom versterkt, er geluid ontstaat. En waardoor je in alle variaties naar licht en geluid kan luisteren*.”

Floris Vanhoof
FAQ festival – ©Mickey Obo Photo

Op het scherm zie je het gelaserde beeld van de zeepsop en hoor je tegelijkertijd het gemanipuleerde geluid met behulp van zijn zeer persoonlijke versie van de Serge Modular.

Om deze bijzondere set beter uit te laten komen, gaan alle theaterlichten uit. Licht en geluid raken er intenser door. Het tweede en kortere stuk heeft hij deels gemaakt in de Willem Twee Studio’s.

Thomas Ankersmit
Serge Modular
Thomas Ankersmit

De set van Thomas Ankersmit is geheel anders dan die van Floris Vanhoof. Met zijn Serge Modular-synthesizer produceert hij soundscapes die ijl en zeer gedetailleerd klinken om ze af te wisselen met brute kracht.

In tegenstelling tot zijn voorganger maakt Thomas geen gebruik van visuele middelen. Geluid, noise en ritme roepen sowieso allerlei associaties op. Flarden van de speelfilm Tenet van Christopher Nolan schieten door mijn hoofd.

De set is klassiek in opzet maar de kracht van de Serge Modular is weer ontegenzeggelijk aangetoond.

Let’s Paint TV

John Kilduff
John Kilduff

FAQ haalt altijd een soort sidekick binnen die op meer luchtige wijze de elektronische muziek benadert. Deze keer is het de act Let’s Paint TV, een Amerikaanse televisieshow gepresenteerd door kunstenaar John Kilduff.

In de foyer van de Toonzaal zal John Kilduff alle drie dagen zijn show opnemen voor live publiek.


*Floris Vanhoof heeft een audio-visuele studie genoten en de verbinding van beeld en geluid komen daaruit voort. Bij zijn live acts maakt hij gebruik van een projector.

FAQ festival 2020

Elektronica FAQ festival 2020 gaat weer los

FAQ festival 2020 voor elektronische muziek is geannuleerd vanwege het corona-virus

De tiende editie van het FAQ festival 2020 voor elektronische muziek is geannuleerd vanwege het corona-virus

De tiende editie van het FAQ festival 2020 voor elektronische muziek vindt plaats van 19 tot en met 21 maart in ‘s-Hertogenbosch. In samenwerking met Willem Twee Beeldende kunst en Muziek en Willem Twee studios zijn drie dagen gevuld met spectaculaire concerten.

FAQ festival 2020
concerten 2020

Dit jaar lijken er meer vrouwelijke deelnemers te zijn uitgenodigd voor FAQ festival 2020 dan voorgaande edities. Daarom staat op de cover van dit artikel een foto van elektronica pionierster Suzanne Ciani. Zij stond in 2017 als enige vrouw op de deelnemerslijst van het FAQ festival. Er lijkt ook hier in dit door mannen gedomineerd wereldje een en ander te gaan veranderen.

FAQ festival 2020

Er zijn al namen bekend van wie komt: Nina Kraviz, Pan Daijing, Ellen Arkbro, Russell Haswell, John Chantler, Tom Trago, Jonny Nash, Suzanne Kraft, Institute of Sonology, Paddy Steer, Albert van Abbe en Mark Gremlins. Ik belicht drie vrouwen uit de gastenlijst van deze 2020 editie: Nina Kraviz, Pan Daijing  en Ellen Arkbro.

Nina Kraviz – hypnotische techno op FAQ festival 2020
FAQ festival 2020
Nina Kraviz

Als je van techno houdt, hou je van Nina Kraviz. De Siberische DJ (Irkoetsk) en producer is één van de grootste namen van de techno scene geworden. Van wereldberoemde podia tot intieme shows op kleinere locaties. De hypnotische mix stijl van Nina, gecombineerd met haar acid-techno, is bij velen geliefd. Ik heb wel zin in zo’n techno rave van Nina.

Nina Kraviz at Primavera Sound 2019

Pan Daijing – feminine energy op FAQ festival 2020
FAQ festival 2020
Pan Daijing

De Chinese kunstenaar Pan Daijing woont in Berlijn en staat bekend om haar spirituele experimenten in muziek. Haar live-acts bestaan uit theatrale shows met geluiden geïnspireerd op de industriële muziek van de jaren 80, Tibetaanse muziek en veldopnames in tempels.

Pan Daijing laat haar publiek een aangrijpende loutering van extase en claustrofobie doormaken, staat online op een review van haar geschreven. Twee, wel zeer tegengestelde emoties die zij kan oproepen. Dat maakt mij meer dan nieuwsgierig.

Pan Daijing – Phenomenon 现象之间 [PAN]

Ellen Arkbro – akoestische instrumenten op FAQ festival 2020
FAQ festival 2020
Ellen Arkbro

De Zweedse componist en geluidskunstenaar Ellen Arkbro vertegenwoordigt een jonge generatie muzikanten die zich bezighoudt met minimal music – de invloed van Philip Glass reikt ver – en boventonen. Zij gebruikt traditionele, akoestische instrumenten en digitale algoritmische synthese om de mogelijkheden en grenzen van muzikale harmonie te verkennen.

Quote uit een review: Op haar debuutalbum, For Organ and Brass, verschuift ze geleidelijk door een reeks lange, aanhoudende tonen die door het orgel worden gespeeld en parallel door een kopertrio van hoorn, tuba en trombone, en zich ontvouwen als een langzaam bewegende renaissance-blues harmonie.

Ellen Arkbro – CHORDS for guitar [Subtext Recordings]

Renaissance-blues? Het klinkt bijna te mooi. We gaan het zien op 21 tot en met 23 maart. De inbreng van deze drie vrouwen maakt FAQ festival 2020 bijzonder. En wie weet, misschien komen er nog meer vrouwen op de gastenlijst van het festival te staan.

Willem Twee studios

Willem Twee studios en FAQ Festival organiseren weer FAQLab

Soldeerclub Modlab demonstraties van ontwikkelingen en experimenten in de elektronische muziek

Willem Twee studios en FAQ Festival zijn de twee organisaties die in Den Bosch de belangen behartigen van de elektronische muziek zowel op analoog als digitaal vlak. Op zondag 15 december was het weer FAQLab, een terugkerend evenement gericht op ontwikkelingen en experimenten in de elektronica.

FAQLab

Deze slideshow vereist JavaScript.

U kunt FAQLab vergelijken met een Open Dag. De entree is gratis en er is min of meer vrije rondloop. Het middagprogramma had het volgende te brengen. Van 15.00 tot 18.00 uur:

  • studio demo’s verzorgd door Maarten van der Vleuten en Hendrik Barendsen
  • presentaties Modlab soldeerclub
  • game-installatie

De merchandise is misschien anders dan je gewend bent van een Open Dag, maar het gaat hier dan ook om elektronische muziek. In de foyer van Willem Twee Toonzaal aan de Prins Bernhardstraat stonden op tafels een wirwar aan elektronica, draden, plugs, laptops en meer obscuur ogende apparatuur, die smeken om demonstraties van de makers van de soldeerclub Modlab.

Willem Twee studios
Elektronica uitgestald in foyer

Eén van de grappigste demonstraties was die van Beatcoin, een audio-visueel hulpmiddel – een soort app – om de koersen van je ingelegde bitcoins te kunnen volgen. Je kan bitcoins kopen, verkopen en upgraden. Op het scherm verandert een gekleurde kubus van vorm afhankelijk van je handelingen op die koersen. Alle handelingen worden gestreamd naar een soundmachine die jouw handelingen naar geluid/muziek vertalen. De look & feel van Beatcoin heeft veel weg van de game Minecraft, die erg populair is bij de jeugd.

Willem Twee studios
Beatcoin
Willem Twee studios demo
Willem Twee studios
Willem Twee studios

Na enige demonstraties in de foyer volgde een heuse live demo in de Willem Twee studios op de eerste verdieping van het muziekcentrum. Daar staan de unieke analoge installaties van de studio’s. Het is en blijft wonderbaarlijk die analoge apparaten met al die draden, pluggen, tapes en recorders. Je waant je in de wereld van een mad professor uit een sciencefiction film van de jaren ’50 van de vorige eeuw.

Willem Twee studios
Willem Twee studios met Maarten van der Vleuten

Aan de knoppen, draden en panelen zat Maarten van der Vleuten die een korte live compositie liet horen die hij de dag tevoren op papier had gezet. Maarten liet een gebalanceerd stuk horen dat van langzaam en kalm meer en meer koers nam naar een beat die bijna dansbaar was. Was het stuk langer geweest dan zou het misschien echt dansbaar zijn geworden. Maar dat blijft immer ongewis. Hieronder een gedeelte van zijn uitvoering.

Na deze demonstratie van Willem Twee studios volgden nog twee demonstraties in de foyer. FAQLab had nog meer in petto deze dag. Het avondprogramma brengt twee onderdelen. Om 19.30 uur een presentatie van oud-cursisten die stukjes ten gehore brengen en om 20.00 uur het Sonologie concert i.s.m. Institute of Sonology met composities van:

Quirijn Dees
Kaðlín Sara Ólafsdóttir
Lucie Nezri
Miro Bollen
Sóley Sigurjónsdóttir
Aleksandar Koruga
Willem van Erven Dorens
Eunji Kim

FAQ Festival 2019 Félicia Atkinson en KATE NV

Over verdere uitwerkingen van composities en stukken vol belofte

Félicia Atkinson en KATE NV openen de tweede avond van het elektronisch muziekfestival FAQ 2019. Het is al weer de tiende keer dat het festival in Den Bosch wordt gehouden.

Félicia Atkinson

Félicia Atkinson Kate NV
Félicia Atkinson

De tweede avond van het FAQ festival trapt de Française Félicia Atkinson af. Geboren in Parijs in 1981 staat zij voor een meditatieve richting vol abstracte schoonheid die zij heeft opgedaan in heel wat reizen rond de wereld. Zij heeft de  l’Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Paris met succes afgerond en studeerde ook antropologie en moderne dans. Reden genoeg om naar een voorstelling te komen, wat heel wat studenten van de Tilburgse muziekschool dan ook hadden gedaan.

Met weinig inleiding begint Félicia Atkinson meteen met de creatie van een lage drone met enige puls er in. Langzaam maar zeker bouwt dit eenvoudige thema op met toegevoegde tik en klopgeluiden waar langzaam meer en meer natuurlijk klinkende vogelgeluiden bij komen en klanken als van temple bells. De geluiden bouwen langzaam op en terwijl de zo geschapen klankmuur voort blijft duren, speelt Atkinson een eenvoudig thema op de piano die in een lang aangehouden akkoord eindigde. Dan pakt Félicia Atkinson weer de microfoon waar ze hypnotisch langzaam Franse tekst inspreekt. Dit is de opbouw naar wat een heel mooie en meeslepende compositie had kunnen zijn.

Maar op enig moment begint het te veel van het publiek te vergen, het piano thema wordt te vaak exact herhaald, de opbouw van het stuk gaat nergens heen, de half gezongen, half gesproken tekst is onverstaanbaar en na een half uur begint het publiek te schuifelen en hier en daar zelfs te praten. Het goede van het FAQ festival is dat er echt ruimte wordt geboden aan nieuwe experimenten en dat juich ik van harte toe. Ook als het betekent dat je hier en daar een componist moet laten ontdekken dat als je gezegd hebt wat je zeggen wilde dat het dan klaar is.

KATE NV

Félicia AtkinsonKate NV
Kate NV met Hans Kulk in Willem Twee studios

KATE NV is een project van de Russische Kate Shilonosova (geboren 1989 in Kazan, Tatarstan). Haar muziek laat zich moeilijk indelen, en is door diverse stromingen beïnvloed. Niet in het minst door Japanse muziek, wat merkbaar is in de klankkleuren die ze kiest en ritmes die ze slaat. Voor deze avond gebruikt KATE NV geluiden die in de studio zijn opgenomen benevens allerlei materialen die door kloppen diverse geluiden produceren, waaronder een miniatuur zingende zaag, en een stel inderhaast aangerukte bierglazen. Door deze ritmisch een voor een te spelen, te samplen en te loopen ontstaat een patroon aan geluiden.

Enige concentratie heeft KATE NV wel nodig, want in de ontstane ritmes blijft ze geluiden toevoegen. Het begint met iets wat levendig en fris klonk, met allerlei percussie geluiden die creatief worden samengevoegd. En de opbouw van geluiden is in het begin leuk om te horen. Toch mist er hier ook diepgang, het geheel is net niet ritmisch genoeg, er ontstaat geen echte puls, de geluiden klinken op den duur nogal bijeengeraapt.

Het gebrek aan compositie en gevoel van een geheel zijn maakt dat de muziek je uiteindelijk niet echt meevoert. Dat is jammer want de stukken van KATE NV hebben de belofte in zich om iets heel moois te kunnen worden.


Foto Félicia Athinson – screenshot video Adaptation Assez Facile
Foto’s KATE NV – screenshots video KATE NV at Willem Twee Studios

Potje knallen met Knalpot derde dag FAQ festival

In een psychedelische trip naar een hoogtepunt

Op zaterdag 23 maart, de laatste dag van het FAQ Festival, wordt het nog één keer een potje knallen met Knalpot in Willem Twee Poppodium. Knalpot en Locust hebben van plek gewisseld deze avond, dus dat betekent dan dat Locust als eerste mag. Deze producer maakt experimentele elektronische muziek met een dikke beat, waarop je niet direct gaat dansen. Dat wordt dan ook niet gedaan.

Knalpot
Locust

Het handjevol liefhebbers staat geïnteresseerd te kijken naar de man achter zijn laptop en naar de visuals op het scherm achter hem. Zonder ombouw pauze begint Knalpot direct na afloop van Locust aan hun show. Er hoeft niet omgebouwd te worden, want de set van Knalpot staat al klaar, niet op, maar vóór het podium. Maar er blijft genoeg ruimte over in de zaal, want echt druk is het nog steeds niet.

Knalpot

Deze slideshow vereist JavaScript.

Knalpot bestaat uit gitarist Raphael Vanoli en drummer Gerri Jäger, die daarnaast nog een berg elektronica tot hun beschikking hebben. Twee gitaren, een bas synthesizer en gigantisch veel pedalen op de grond bij de gitarist en de drummer maakt gebruik van een casio keyboardje en allerlei knoppen voor effecten op de drums.

Het tweetal van Knalpot, uitgedost met zonneklep en T-shirt met hondenkop erop, begint met een traag nummer met een redelijk simpel drumritme. Gitarist Raphael heeft een effect op zijn twaalfsnarige gitaar ingesteld, waardoor hij klinkt als een geluid uit het Atari computerspel Space Invaders. Maar simpel is hun spel allerminst en het experiment wordt niet geschuwd. Zo wordt er regelmatig van maatsoort gewisseld en de gitarist blaast tijdens het spelen op zijn snaren en gebruikt zijn mond als klankgat lijkt het, waardoor hij een heel bijzonder geluid creëert.

Knalpot
Gerri Jäger

Psychedelische jam
Knalpot wekt af en toe de illusie aan een psychedelische jam bezig te zijn, allebei in hun eigen wereld. De drummer die quasi lui de gitaarlijn volgt en het doet lijken alsof hij zich inhoudt zodat ie nog nét binnen de maat drumt. Je zou hem bijna aan willen duwen bij wijze van spreken. De nummers variëren van dromerig langzaam tot uptempo rocknummers. Het zijn vaak repeterende ritmes waar je helemaal ingezogen kunt worden als je je eraan toegeeft, die steeds verder uitgebouwd worden met allerlei drum fills om tot een hoogtepunt te komen. Een fijne ervaring.

De eerstvolgende gelegenheid om Knalpot te zien is vrijdag 5 april in concertzaal OCCII in Amsterdam Zuid. Zou ik zeker even heen gaan als je in de buurt bent.


Foto’s: Johan Kramer en screenshots video KNALPOT – EFFE ZITTE

Kees Tazelaar trapt FAQ Festival af met inspirerende lezing

Hartstochtelijk pleidooi voor terugkeer compositie in de muziek

Het FAQ festival trapte de alweer tiende editie af met een lezing door Kees Tazelaar. Hij liet met vier kunstige muziekwerken horen hoe je de gedachten van zijn lezing ook inderdaad in de praktijk kan omzetten.
Kees Tazelaar
Kees Tazelaar

Wie is Kees Tazelaar?

Kees Tazelaar onderwijst sinds 1993 aan het Instituut voor Sonologie en sinds 2006 is hij hoofd van dit instituut. Dit nadat hij zelf aan het Koninklijk Conservatorium onder Jan Boerman studeerde.Naast het maken van composities (soms ook in opdracht) is hij historicus en hij behaalde in 2013 zijn doctors titel op het onderwerp ‘Philips and the Origins of Electronic Music in the Netherlands’. Over dit onderwerp heeft hij ook een boek geschreven: On the Threshold of Beauty.Verder heeft hij een indrukwekkende lijst composities op zijn naam staan.

Lezing op FAQ festival
De lezing in Willem Twee concertzaal werd gegeven in twee blokken van anderhalf uur. Wegens de internationale belangstelling gaf Kees Tazelaar deze in het Engels. Naast een mooi overzicht over de ontwikkeling van elektronische muziek door de tijd gaf Tazelaar gedachten mee die het publiek zeker nog een poos zullen bezig houden. Gedachten om wat mij betreft vast te houden: Er wordt vaak een strikt onderscheid gemaakt tussen de Musique Concrète in Frankrijk (Pierre Schaeffer) en de Duitse opvatting over het maken van elektronische muziek.

Kees Tazelaar
Kees Tazelaar in Willem Twee concertzaal

Kees Tazelaar laat zien dat deze hokjes nodeloos scherp zijn afgebakend en dat er over en weer veel meer beïnvloeding is geweest dan dat vaak beschreven is. Dat brengt je meteen bij de vraag wanneer elektronische muziek eigenlijk begon. Een artikel dat ik net las (Geschiedenis elektronische muziek 1951) weet dat exact: ’18 oktober 1951. Op die dag werd in Keulen de Studio für elektronische Musik (Studio voor Elektronische Muziek) opgericht.’

Kees geeft duidelijk aan dat dit veel subtieler ligt. Het begint al met de vraag wanneer je muziek elektronisch noemt. Is dat alleen omdat je elektronica gebruikt om iets te doen wat verder niet wezenlijk van de klassieke wijze van muziekbeleven verschilt? Of is dat wanneer je de nieuwe mogelijkheden die de elektronica  (en later de software) je biedt werkelijk gaat uitnutten?

Dat brengt ons bij een prangende vraag die Kees Tazelaar bezighoudt: Aan het begin van de muziek die met wat taperecorders en opgenomen geluiden of enkele eenvoudige toongenerators (en dergelijke) werd opgenomen kon het maken van een compositie van 20 seconden weken werk zijn. Daarom werd er vooraf hard gewerkt aan het compositionele aspect er van.

Kees Tazelaar
pleidooi terugkeer compositionele aspecten

Tegenwoordig zijn de technische mogelijkheden om even snel iets te doen schier oneindig en in veel gevallen gaat dat ten nadele van de compositie. Kees Tazelaar houdt een hartstochtelijk pleidooi om terug te gaan naar de compositionele aspecten en de nieuwe lichting studenten met name te inspireren om te vernieuwen, nieuwe mogelijkheden te verkennen.

Tazelaar houdt niet van scherpe begrenzingen. Zo zijn de grenzen tussen muziek, gemaakt met opgenomen geluiden, en muziek gemaakt op basis van enkel (elektronische) synthese lang niet zo scherp als voor- en tegenstanders willen doen geloven. Wat hem betreft gaat het om het compositie element en is de rest een materiaal dat je gebruikt om die ideeën tot uitdrukking te brengen. Daarnaast was er veel aandacht voor de enorm grote rol die Philips heeft gespeeld eind jaren ’50 in de totstandkoming van elektronische muziek.

Concert
Ergens als historicus over praten is één ding, maar laat dan zelf maar eens wat zien! Deze uitdaging nam Kees Tazelaar met verve op.  Hij speelde vier composities die elk voor zich de luisteraar meenamen door nieuwe landschappen (en in één geval voorzien van prachtige meebewegende video beelden, gemaakt door kunstenares Marianne Dekker). De muziek werd weergegeven via vijf boxen die de ruimtelijkheid tot een nieuwe dimensie verhieven.

Elk van de stukken werd gekenmerkt door een uitgekiende balans aan geluiden die werden geïntroduceerd, verdwenen, vervloeiden en getransformeerd weer terugkwamen om een nieuw geheel te scheppen. Het woord was duidelijk in geluid omgezet. Deze stukken proberen te omschrijven is niet te doen, de ervaring die ze oproepen is daar nu eenmaal veel te rijk voor. Gelukkig kan je op de titels googlen en zijn een paar nummers op Soundcloud terug te vinden.

Kees Tazelaar
openingsavond FAQ festival 2019

De gespeelde stukken waren:
1) Berglandschap, een grappige woordspeling op de naam van een docent die met pensioen ging. Dit stuk is gemaakt met volledig analoge middelen,
ontworpen en gemaakt op het instituut. Wat met name opvalt is het gebruik van stilte als element van de compositie en de ruimtelijkheid er van.
2) Chroma 1. Dit stuk gebruikt klanken van echte instrumenten die zijn bewerkt. Geluiden waar oorzaak en gevolg duidelijk te onderscheiden zijn, of is het nu toch net andersom?
3) Erwachen heiterer Empfindungen bei der Ankunft auf dem Lande, met een knipoog naar de Pastorale van Beethoven (Symphony nr 6). Begeleid door krachtig en prachtig abstract
kleurenspel op het video scherm
4) De profundis. Dit is gebaseerd op het gelijknamige gedicht van Georg Trakl, één van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Duitse expressionisme. Het gedicht wordt half voorgezongen half verteld. En de stem is op vele wijzen bewerkt.


Lees ook het interview met Kees Tazelaar tijdens FAQ festival 2017

FAQ Festival 2018 sluit af met acid-techno

Beklemming, humor en superieure speelsheid wisselen elkaar af

De derde avond van het FAQ Festival 2018 sluit zaterdag 24 maart af in de Grote en Kleine Zaal van het Willem Twee poppodium. De apparatuur van de dj’s in de Grote Zaal staat niet op het podium, maar is pal daaronder in de zaal op tafels geplaatst. Letterlijk laagdrempelig en gelijkvloers om zo de benaderbaarheid van de artiesten te onderstrepen.

In de Grote Zaal staan twee schermen op het podium waarop beelden te zien zijn die de sets visueel begeleiden. Ook het licht is aangepast aan dit evenement. Uiteindelijk mondt de avond uit in een nachtelijk techno dance event als je het schema van de line-up even goed bekijkt.

Schema line-up FAQ Festival Poppodium

Grote Zaal
20.00-20.30 Nimble Philip
20.30-21.15 Damien Dubrovnik
21.15-21.30 Nimble Philip
21.30-22.15 Gelbart
22.15-22.30 Nimble Philip
22.30-23.30 Daedelus
23.30-00.30 Ross From Friends
00.30-02.30 I-F
02.30-03.30 Unit Moebius

Kleine Zaal
21.00-22.00 Rotibabi & Will Oirson
22.00-22.45 Arvid & Marie
22.45-23.00 Rotibabi & Will Oirson
23.00-23.45 Julian Edwardes
23.45-00.00 Rotibabi & Will Oirson
00.00-00.45 Tempodooloo
00.45-01.00 Rotibabi & Will Oirson
01.00-03.00 Spatial Collective & Iris Rijskamp

Nimble Philip

Nimble Philip FAQ festival 2018 - ©ronald_rijken
Nimble Philip

Nimble Philip opent de avond. Het is nog vroeg, 20.00 uur en alleen de Grote Zaal is op dit tijdstip open. In de Kleine Zaal zijn medewerkers nog druk bezig met wat hen bezig houdt. Nimble betekent lenig, vlug, rap en dat is niet meteen te zien als je deze dj aan het werk ziet en wat hij draait. Voortkabbelende ambient en geluidseffecten vullen de zaal. Het wachten is op de sonische act van het Deense duo Damien Dubrovnik.

Damien Dubrovnik

Damien Dubrovnik FAQ festival 2018 - ©ronald_rijken
Vlnr: Loke Rahbek en Christian Stadsgaard

Het duo Damien Dubrovnik bestaat uit Loke Rahbek en Christian Stadsgaard en verhalen over hun onrustbarende act hebben inmiddels ook Den Bosch bereikt. Als je de twee mannen echter zo op het eerste gezicht ziet dan lijkt er weinig aan de hand. Twee blonde mannen in helder witte overhemden staan achter een keyboard en synthesizer geluid te manipuleren. Op het grote scherm achter hen verschijnen beelden in zwart-wit van allerlei insecten. Insecten die door hun uiterlijk toch al veel lijken op het galactisch monster uit de sf-film Alien, zeker nu ze groot op het scherm verschijnen.

De uitvoeringen van Damien Dubrovnik zijn op vloerniveau met het publiek los om zich heen. Benaderbaar, zo lijkt het, behalve dan als Loke Rahbek achter de dj-tafel vandaan komt om achter twee microfoons te beginnen aan zijn performance waar menig metalband jaloers op zou zijn. Onverstaanbare woorden, donker, hees brullend, grommend en schreeuwend in staccato. Rahbek lijkt wel een sjamaan wiens geest door een demon in bezit is genomen. Ondertussen verwekt Stadsgaard de ene sonische orkaan na de andere. De zwarte en beklemmende energie die loskomt, houdt het publiek geboeid. Niemand die zich verroert. Pas als Rahbek een kleine buiging maakt, is die ban gebroken.

Gelbart

Gelbart FAQ festival 2018 - ©ronald_rijken
Gelbart

Na een intermezzo van Nimble Philip komt iemand compleet anders in de persoon van Adi Gelbart uit Berlijn, kunstenaar, dj en ‘mad professor’. In zijn video Vermin stelt hij dat de mensheid afkomstig is uit groenten, de ui bijvoorbeeld, die door buitenaardse wezens miljoenen jaren geleden op Aarde zijn geplant. Vreemdsoortige en fantasie wezens duiken op in zijn werk.

Gelbart maakt relatief korte stukken terwijl de meeste andere artiesten op deze FAQ- driedaagse een lange set maken die hun hele optreden beslaat. Dat past ook bij de luchtigheid van zijn persoon: hij is humoristisch en lekker maf. Met zijn muziek is het net zo gesteld. Hij springt vlot van genre naar genre. Het kost hem allemaal geen moeite en hij geniet zichtbaar van de vele reacties uit het publiek. Daarnaast is hij een hele goede musicus. Gelbart is de perfecte sidekick die dit festival nodig heeft.

Daedelus

Daedelus FAQ festival 2018 - ©ronald_rijken
Daedelus

Ook na Gelbart verzorgt Nimble Philip het intermezzo, terwijl de wereldberoemde Daedelus uit Los Angeles achter de dj-tafel verschijnt, de man waar velen reikhalzend naar toe hebben gekeken. Daedelus aka Alfred Darlington of Weisberg-Roberts is gewend in wereldsteden op te treden en in bekende locaties zoals The Boiler Room in New York en Londen. En nu – of all places – in Den Bosch in het Poppodium van Willem Twee.

Daedelus is binnengehaald door de organisatie van het FAQ Festival dankzij de unieke analoge studio van het Concertzaal. Als eerste artist-in-residence kan hij daar werken aan een nieuw album dat handelt over de Boerenoorlogen in Zuid-Afrika [vrijheidsoorlogen tussen de Boeren en de Britten, red]. Dat album komt in het najaar van 2018 uit en is de afsluiting van een drieluik. Daedelus vindt het werken met die oude analoge Philips synthesizer ‘amazing’.

Daedelus als vanouds gekleed in een negentiende eeuwse outfit van een Engelse dandy is een klanktovenaar die met superieur gemak een set van een uur kan spelen die geen enkel moment verveelt. Zijn grip op het toegestroomde publiek is verbazingwekkend. Zachtjes meedeinen met het hoofd op de beat en soms een pasje, maar het is meer gespannen toekijken hoe deze grootmeester het klaarspeelt.

Het plezier spat er vanaf en lokt enthousiaste kreten uit. Daedelus beweegt zich ook typisch met heel snelle en afgemeten bewegingen, bijna robotachtig. De set is in veel delen opgebouwd en soms wens je dat hij die delen verder uitspint en ombuigt naar een dansbare track. Dat is echter aan de dj’s die na hem staan geprogrammeerd.

Electro

Meteen na het fenomenale optreden van Daedelus neemt dj Ross From Friends de zaal mee in zijn sound die de springplank vormt naar de opzwepende electro en italo-disco van dj I-F (Ferenc E. van der Sluijs) uit Den Haag en als afsluiting de acid-techno van Unit Moebius eveneens uit Den Haag.

In de Kleine Zaal sluiten Spatial Collective en dj Iris Rijskamp deze negende editie af die meelift met de omschakeling naar de zomertijd.

FAQ Festival dag 2 trekt volle zaal

En dat is volkomen verdiend

De tweede dag van het FAQ-festival was drukbezocht, de kaartjes waren niet alleen nagenoeg uitverkocht, het publiek was zeer gemengd, en onverdeeld enthousiast.

Rashad Becker
Rashad Becker is sound engineer bij Dubplates & Mastering studio in Berlijn. In die hoedanigheid heeft hij bijgedragen aan meer dan 1600 studio producties. Verder heeft hij zijn eigen elektronische muziekstudio in Kreuzberg, genaamd Clunk. Hij heeft een passie voor detail in klankvorming. Hij trapte de avond af met een paar Nord toetsenborden en een Eurorack met prachtige modules waaronder een Rainmaker van Intellijel en een Clouds van mutable instruments. Hierop liet hij een klankenspel horen dat begon met eenvoudige geluiden die langzaam steeds complexer werden, waarbij ook een achtergrond textuur opbloeide. Heel subtiel zat hij soms tegen ritmiek aan te leunen (en staaltjes polyritmiek) om hier langzaam weer van weg te gaan. Dan herhaalden thema’s zich weer, in een nieuwe setting, zodat er telkens nieuwe contexten en structuren opbloeiden. Het is verleidelijk om te proberen de geluiden te omschrijven. Veel beter is om er geen label aan te hangen en het gewoon te ondergaan zoals iedereen ook deed, een genotvol uur lang.

AQ Festival dag 2 trekt volle zaal
Koreless DX7

Koreless
Als tweede kwam de nog jonge Koreless (geboren 1991, Wales) een ander genre laten horen. Bewapend met twee ARP 2600s, een heuse DX7 en de nodige apparatuur om die te sequensen bracht hij twee werken.

Het eerste stuk een minimal music compositie van Steve Reich. Met marimba en hier en daar Japanse bekken achtige klanken vergastte hij het publiek op verschuivende polyritmes die je meevoerden naar exotische plaatsen. Dit stuk zat nog het dichtst tegen klassieke muziek aan en als je je ogen sloot kon je je makkelijk een heel grote groep percussie spelers voorstellen. Vervolgens liet hij een stuk horen waarin hij complexe sequenties gebruikte terwijl hij tegelijkertijd met de hand de ARP2600 bediende zodat er allerlei filter verschuivingen voorbijkwamen. Ik durf het rustig een Klaus Schulze 2.0 te noemen.

FAQ Festival dag 2 trekt volle zaal
Koreless

Lehn & Schmikler
Als derde op het programma stond het duo Thomas Lehn + Marcus Schmikler die met een paar laptops en een eurorack de geluidsmeters overtuigend het rood in stuurden. Hoge en lage tonen werden de ruimte doorgeslingerd alsof het objecten waren. Ook hier weer grensverleggende geluidsexperimenten.

Allemaal weer een avond van een kaliber dat je niet snel ergens zal aantreffen.

Fotos: Erwin Engelsma

FAQ Festival tussen modern klassiek en dance

Electronica festival wordt bij elke editie uitgedaagd

Het driedaagse FAQ festival beleeft dit jaar zijn negende editie. Het FAQ festival wordt op donderdag 22 en vrijdag 23 gehouden in Willem Twee concertzaal en zaterdag 24 maart in Willem Twee poppodium.

Modern klassiek en dance

Het FAQ Festival beweegt zich tussen de elektronische muziek van modern klassiek en dance. De doelstelling van de organisatoren van het FAQ Festival is dat deze twee werelden elkaar op het festival kunnen ontmoeten. Of dat ze op zijn minst van elkaars bestaan afweten. Die doelstelling is van meet af aan zo vastgesteld toen de eerste editie nog werkelijkheid moest worden.

Op zijn website omschrijft Willem Twee het FAQ Festival als volgt:
Elektronische muziek maakt een bijzonder deel uit van de muziek. Deze tak van het muziekleven heeft niet alleen een rol van belang gespeeld in de ontwikkeling van de klassiek-hedendaagse muziek, maar óók in de ontwikkeling van de popmuziek de afgelopen zestig jaren. En het is precies dit raakvlak tussen die twee delen van het muzikale veld waar het FAQ Festival zich op richt.

Uitdaging
Analoge frequentie modulator - ©ronald_rijken
Analoge frequentie modulator

Deze doelstelling behartigt een artistieke bedoeling en is niet zozeer organisatorisch van opzet. Met andere woorden, iedereen is vrij om samen te werken met iedereen. FAQ wil stimuleren om eens binnen een ander kader met elektronische muziek aan de slag te gaan. Een uitdaging om uit je ‘comfort room’ te treden en je zo breed mogelijk op te stellen.

De mensen achter het FAQ Festival zagen namelijk dat er evenementen in Nederland werden georganiseerd die elk op zich eilandjes vormden. Er was geen of nauwelijks verbinding tussen de serieuze beoefening van de elektronische muziek en die van de popmuziek c.q. dance. Daarin wilde FAQ een bemiddelende rol spelen. Dat is dan ook bij elke editie de uitdaging, zo ook bij deze negende aflevering.

De programmering van de negende editie van 2018 weerspiegelt op bepaalde punten die uitdaging en volgt daarnaast de algemene doelstelling van het FAQ Festival. De line-up van de artiesten die dit jaar zijn gecontracteerd, weerspiegelt dat belang en ook in de rol van bemiddelaar die het festival voor zichzelf claimt, komt dat tot uiting. Het onderstaand voorbeeld van Koreless maakt dat meer dan duidelijk.

Koreless plays Reich

Het optreden van Lewis Roberts aka Koreless op vrijdag 23 maart in Willem Twee concertzaal is een sprekend voorbeeld van de doelstelling van het FAQ Festival. Koreless is gewend te spelen op grote podia zoals in immense hallen of wijde openlucht festivals. Nu moet Roberts zich aanpassen aan een zaal bestemd voor kamermuziek waar hooguit 150 mensen binnen kunnen en die ook nog op een stoel zitten (!) en naar hem gaan luisteren. Het is daarom niet voor niets dat Roberts gekozen heeft voor de minimal music van Steve Reich.

Artist-in-residence
Artist-in-residence Daedelus in Willem Twee Concertzaal - ©ronald_rijken
Daedelus is artist-in-residence tijdens FAQ festival 2018

Nieuw aan het FAQ festival 2018 is het zogenaamde ‘artist-in-residence’. Musici kunnen voor een bepaalde periode werken aan de unieke analoge studio die het Willem Twee concertzaal een tijd geleden heeft gerenoveerd en heropend. Op die manier kunnen grote namen uit het elektronica circuit worden binnengehaald zoals Alfred Darlington beter bekend onder zijn artiestennaam Daedelus. Deze dj/producer uit Los Angeles werkt aan de voltooiing van een album over de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) in Zuid-Afrika. Daedelus heeft een fascinatie voor historische conflicten waar wel beeldmateriaal voorhanden is maar geen geluid. Eerder bracht hij soortgelijke albums uit over de Bokseropstand en de Krimoorlog.

Line-up

Donderdag 22 maart in Willem Twee concertzaal
Roedelius
Kit Downes
Fulco Ottervanger & Achim Zepezauer
Nimble Philip
Petr Oleum

Vrijdag 23 maart in Willem Twee concertzaal
Koreless plays Reich
Thomas Lehn & Marcus Schmickler
Rashad Becker
Nimble Philip

Zaterdag 24 maart FAQxSpatial in Willem Twee poppodium
Daedelus (live)
I-F
Ross From Friends
Unit Moebius
Damien Dubrovnik
Adi Gelbart
Spatial Collective
Iris Rijskamp
Will Oirson
Julian Edwardes
Tempodooloo
MAAR… by: Arvid & Marie
Rotibabi
Nimble Philip

De zaterdag programmering geeft de doelstelling van het FAQ Festival duidelijk weer. De avond verloopt van experimentele electronica – met bijvoorbeeld Daedelus om 22.30 uur – om uiteindelijk over te gaan in een heus dance event. In de Grote Zaal wordt de nacht afgesloten door Unit Moebius en in de Kleine Zaal door Spatial Collective en Iris Rijskamp.


FAQ Festival is uitgegroeid tot één van de meest belangwekkende elektronische muziekfestivals van Nederland en is toch (bewust) klein gebleven. Het is zeer opvallend dat de landelijke pers hoegenaamd geen aandacht heeft voor dit unieke festival. Het is oorverdovend stil op de Nederlandse media en fora. Daar gaat verandering in komen. Zeker met de analoge studio als troef om artiesten van naam en faam binnen te kunnen halen. Verder wordt het communicatie- en publiciteitsteam vergroot en versterkt.