Uitvoering Madrigals book I & II van John Zorn op 4 november 2017 in de Grote Kerk

Madrigalen
Madrigalen zijn seculiere composities voor een aantal stemmen dat varieert van twee tot maximaal acht. De zang wordt niet door instrumenten begeleid. Oorspronkelijk zijn Madrigalen in Italië ontstaan. Ze hebben een vrij lange geschiedenis van ontwikkeling, waarbij ze in de Renaissance een hoogtepunt kenden.

De Amerikaanse John Zorn heeft diverse Madrigalen geschreven. Zijn boeken I en II werden in de Grote Kerk door zes zangeressen uitgevoerd. Zijn Madrigalen kenmerken zich door een hoog tempo van afwisseling in klanklijnen en ontwikkelingen van akkoorden, waarbij wringende dissonanties en prachtige Renaissance aandoende klanken elkaar opvolgen en balanceren.

Dat leidde tot een uitdagende structuur waarin de rust van het bekende snel wordt onderbroken door de onverwachtheid van het onbekende. Soms doen de akkoordstructuren aan de muziek van Philips Glass denken. Luistert u maar eens naar diens filmmuziek KOYAANISQATSI.
Maar John Zorn neemt het een stuk verder, de loopjes zijn sneller en virtuozer zodat er een nieuw klankbeeld ontstaat. De zes stemmen creëeren wonderlijke samenklanken door vlug na elkaar tonen van complexe akkoorden in te zetten, op zo’n manier dat er een stuwende cadans ontstaat, die je als luisteraar meesleurt in een feest van wat de menselijke stem kan bereiken.

Zuiverheid
Dit vereist wel uiterste zuiverheid in de uitvoering en een zeer ontwikkeld ritmisch samen zijn. Vandaar dat de zangeressen ieder voor zich om de minuut een stemvork tegen het oor hielden. Het resultaat was daarmee een briljante uitvoering waarvan ik me regelmatig afvroeg of er niet toch stiekem een synthesizer in het spel was.
Maar nee, de dames zongen onversterkt en vulden met hun stemmen de hele kerkzaal. Ook de leiding over het sextet wisselde voortdurend, telkens gaf een andere zangeres een teken dat een strofe voorbij was of dat er een inzet moest komen, waarna die zeer goed gecoördineerde werd uitgevoerd.

Dit was een prachtige gelegenheid om kennis te maken met Zorn’s muziek, en de aanwezigen waren terecht vol lof. Ikzelf werd meegevoerd op de stroom van zich ontwikkelende akkoorden, supersnelle loopjes en altijd aanwezige cadans. Een ervaring uit een andere wereld.

Een puntje waaraan denk ik gewerkt zou kunnen worden was de verstaanbaarheid van gesproken taal. Dat werd zonder versterking gedaan en zowel de aankondiging van wie de dames waren als een stuk voorgedragen tekst tijdens de uitvoering was alleen maar op de voorste rijen te verstaan. Wellicht zaak om bij volgende optredens te overwegen.