Zeven analoge werken van Daedelus bijna afgerond

Fascinatie Daedelus negentiende-eeuwse conflicten vervat in triptiek

Daedelus, de artiestennaam van Alfred Darlington, gaf dinsdagmiddag 11 september zijn presentatie in het Willem Twee concertzaal ter gelegenheid van de opening van de Willem Twee studio’s. Studio’s wier naam & faam aan het groeien zijn. Van heinde en verre weten die studio’s een enthousiaste, jonge electronica generatie aan te trekken door de aanwezigheid van analoge geluidssystemen waaronder een ARP2500. Systemen die in prima staat verkeren en bemand worden door een groep bevlogen mensen.

Daedelus liet op deze late matinee presentatie zeven werken ten gehore te brengen. De overeenkomst van al die zeven werken is dat ze geen van allen af zijn. De een is verder in de fase naar voltooiing dan de andere. In die zin hield Daedelus het klein aantal aanwezigen een mooie spiegel voor van wat zich afspeelt in de workshop sessies in de Willem Twee studio’s. Het zijn werken in voorbereiding – work in progress – die op het punt staan te worden afgerond.  Zelf zegt hij dat ze dichter bij die afronding zijn dan hij had gedacht. Er moet hier en daar nog verder doorontwikkeld worden.

Zeven analoge werken van Daedelus bijna afgerond
Daedelus in Willem Twee concertzaal

Daedelus is één van de gastdocenten die studenten in elektronische muziek en sounddesign, begeleidt. Als tegenprestatie kan hij als artist in residence gebruikmaken van de unieke synthesizers en oscillatoren voor zijn eigen werk zoals een album die over de Boerenoorlogen uit de 19e eeuw handelt.

Boerenoorlogen
Daedelus begon zijn presentatie met een werk dat de werktitel De Bittereinders draagt. Bittereinders waren vrijheidsstrijders die zich niet wilden neerleggen bij de overwinning van de Britten na de Tweede Boerenoorlog (1899-1901). Ik vroeg hem waarom hij zich zo verbonden voelt met die negentiende-eeuwse oorlogen.

‘Ik kreeg de kans om in Zuid-Afrika op te treden, in Johannesbrug en Kaapstad. Vooral in die steden leven mensen nog sterk in de schaduw van hun geschiedenis. Veel van het hedendaags geweld komt voort uit die historische conflicten. Die Boerenoorlogen hebben veel impact op de moderne oorlogsvoering [gebruik van concentratiekampen, red.] maar speciaal op het dagelijks leven in Zuid-Afrika. Ik voelde de scheiding in het land, in de talen die gesproken worden, het Afrikaans ten opzichte van het Engels, de conflicten. Ik wilde daar iets mee doen’.

Als het album over De Boerenoorlogen uitkomt – de verwachting is begin 2019 – dan vormt het het sluitstuk van een triptiek die over conflicten en oorlogen gaat uit de negentiende eeuw. Eerder bracht Daedelus de EP Righteous Fists of Harmony (2010) over de Boxer opstand in China en het album The Light Brigade (2014) over de Krimoorlog. De reden voor deze werken is de fascinatie van Daedelus voor conflicten uit de 19e eeuw. Daedelus lijkt sowieso uit die eeuw te stammen door zijn Victoriaanse kleding tijdens zijn optredens.

Zeven analoge werken van Daedelus bijna afgerond
Daedelus Victoriaans gekleed tijdens performances
Zeven analoge werken van Daedelus bijna afgerond

Daedelus presenteerde dinsdag 11 september zeven werkstukken. Hij sprak liever over ‘cases’ en was tijdens en na de presentatie in de concertzaal zelf verrast over het niveau en stadium die de werken inmiddels hebben bereikt. Alle nummers zijn gedeeltelijk ontstaan en/of verder bewerkt in de Willem Twee studio’s. Geen van de stukken die hij liet horen, droeg een werktitel met uitzondering van Bittereinders, het eerste nummer. Samen met het derde en zesde nummer komt Bittereinders in het te verschijnen album over de Boerenoorlogen. In deze twee nummers zijn Afrikaanse vocalen verwerkt. De andere nummers varieerden van downtempo met pulserende geluiden tot upbeat met flink wat aanzwellend geruis. Het tweede nummer was lekker jazzy met een zekere Lee Thompson aan de trompet.
Na afloop van de presentatie had ik een kort gesprek met Alfred Darlington aka Daedelus.

KLANKGAT: Wat is de aantrekkingskracht om hier in de Willem Twee studio’s te werken?
Daedelus: Het is allemaal erg nieuw, dus ik kan niet zeggen hoe het zich ontwikkelt, wat het gaat worden. Ik spreek nu voor mijzelf. Als je aan die zware knoppen draait dan voel je dat het oud is, historisch. En dan bedoel ik niet alleen de apparatuur maar ook het geluid. Je voelt letterlijk het geluid in je lichaam als je ermee werkt. Nogmaals het zijn niet alleen de apparaten maar de gehele interface, het gewicht van de kabels, de tandwielen en dat die kabels je een beetje wegduwen. Het is een fysieke beleving.

Zeven analoge werken van Daedelus bijna afgerond
Daedelus licht zijn werken – cases – toe

Marcel Wierckx die ik gisteren sprak, had het over ‘happy accidents’.
Ja, daar is zeker wat van waar. Je kunt een hele middag aan iets werken, denken dat jij het perfect in orde hebt, dan op de opnameknop drukt om te merken dat het eigenlijk allang goed zit. Het is het jagen op ongrijpbare geesten die nog leven maar ook dood zijn.


Daedelus gaf zaterdagavond 15 september een magistrale performance weg in Willem Twee poppodium tijdens de Grand Finale ter gelegenheid van de opening van de Willem Twee studio’s

Analoge schatkamer van Willem Twee studio’s

Instrumenten uit het verleden gaan de toekomst maken

Vrijdagavond 7 september vond de officiële opening van de Willem Twee studio’s voor genodigden plaats. In het weekend van 8 en 9 september tijdens Open Monumentendag kon u ze nog bezichtigen. Een unieke kans om een werkend museum te zien. Zoals altijd als je de Willem Twee concertzaal binnenstapt hangt er een gemoedelijke atmosfeer waar ik me elke keer weer goed bij voel. De grote groep aanwezigen werd behoorlijk op tijd gevraagd naar binnen te gaan. Daar was een goede reden voor.

Analoge schatkamer van Willem Twee studio’s

Tom Holkenborg
Na een heel kort welkomstwoord door directeur Henri Broeren verscheen live op het grote scherm, vanuit Los Angeles, niemand minder dan Tom Holkenborg (zie foto boven). Tom aka Junkie XL is het muzikale genie achter heel wat films vanuit Hollywood. Los van de tour door zijn studio benadrukte hij het belang van de Willem Twee studio’s. Analoge apparatuur die nog in zo’n goede conditie verkeren, zijn niet alleen erfgoed, maar dragen door hun karakter wezenlijk bij aan het vakmanschap van het maken van elektronische muziek. Zeer belangrijk voor jonge, getalenteerde musici. Deze instrumenten zijn als een oude viool, een Stradivarius bijvoorbeeld. Holkenborg gaf toe jaloers te zijn op de ARP2500 die in de Willem Twee studio’s staat. Als hij weer eens in Nederland is, wil hij graag langskomen in de schatkamer van Willem Twee studio’s om er mee te experimenteren.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Mike van der Geld
De wethouder Duurzaamheid, Leefomgeving en Cultuur gaf in de daarop volgende toespraak aan hoe belangrijk het is dat Den Bosch en Brabant op de kaart worden gezet. Hij prees daarbij Henri Broeren die de visie heeft gehad om een bedreiging tot een kans om te buigen. Petje af, en een applause.

Frans van Dooremalen
Van Dooremalen is bestuurder van het Cultuurinvesteringsfond Brabant C. Het fonds investeert in culturele initiatieven die een brede betekenis hebben en die rendement kunnen opleveren. Niet alleen qua geld, maar ook qua het aantrekken van talenten en top artiesten. Frans gaf aan dat hij zwaar onder de indruk was van deze ruimte. Hij vergeleek zich een beetje met de Britse archeoloog Howard Carter die op zoek was naar de schatkamer van farao Toetanchamon. Carter wist waar hij naar op zoek was. Van Dooremalen wist daarentegen niet wat hij zou aantreffen in de schatmaker van Willem Twee studio’s.
Hij wist niet wat hij zag en vond meteen dat dit cultureel erfgoed is. Maar meer nog: hij zag hier bevlogen mensen die bezig waren dromen waar te maken. En hij kijkt al uit naar de tijd dat een internationale topartiest hier in Den Bosch een muziekstuk komt opnemen dat een klassieker wordt. Gezien de belangstelling die er nu al is zou het zomaar kunnen gebeuren!

Analoge schatkamer van Willem Twee studio's
Henri Broeren

Henri Broeren
Henri is (na een indrukwekkende lijst met functies) bestuurder van Willem Twee. Hij heeft de mensen samen gebracht die nodig waren om al dit moois tot stand te brengen, maar hij wilde met name de aandacht vestigen op de mensen die het ‘echte’ werk hebben gedaan: Hans Kulk, Rikkert Brok, Armeno Alberts, Mitchel van Dinther, en de organisatie CEM. Deze bevlogen figuren brachten apparatuur in, vakkennis, en heel veel werk.
Daarnaast was dit allemaal niet mogelijk geweest zonder de vele vrijwilligers die hebben lopen sjouwen bij de verhuizing, hebben zitten solderen en die talloze klussen hebben opgeknapt. Ook die lijst met namen las hij voor – uw verslaggever vond het ook fijn zijn naam te horen.

Analoge schatkamer van Willem Twee studio's
Floris van Hoof

Floris van Hoof
Het werd tijd voor muziek. En de Belgische artiest Floris van Hoof liet horen wat er aan muziek met de studio mogelijk was. In een ‘synesthetische’ ervaring van beeld en geluid koppelde hij ritme en bijbehorende beelden samen. Een hypnotisch effect voor wie zich er aan over kon geven. Van Hoof sprak zijn lof uit over de uitstekende staat van de analoge elektronische apparatuur van de Willem Twee studio’s. Van Hoof gaat binnenkort op tournee door Nieuw-Zeeland en Australië. Hij treedt nu en dan op met andere musici waarin een samengaan plaatsvindt van analoge en digitale muziek.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Henri Swinkels
De gedeputeerde voor kunst en cultuur voor de provincie Brabant reageerde op de muziek van Floris: ‘ Het is juist deze muziek die je voorbij je grenzen
trekt, die je nieuwsgierig maakt naar ‘het andere’, die bestaande kaders omverwerpt. Hij dacht terug aan de beginmelodie van Doctor Who, de Engelse televisie serie, zijn kennismaking met elektronische klanken.
Hij gaf aan trots te zijn dat Brabant C (‘het is wel een provinciaal fonds’) deze plek hielp. En hij benadrukte het belang van creatieve proeftuinen een vrijplaats om te experimenteren.

Henk van der Meulen
Ook de directeur van het Conservatorium Den Haag benadrukte het belang van juist deze studio. Juist door het vakmanschap dat je met deze oude apparatuur moet ontwikkelen stelt je in staat om werkelijk vakmanschap in het opbouwen van klank te ontwikkelen. De studio is een voortzetting van de traditie die met mensen als Edgar Varese, Dick Raaymakers, Jan Boerman, Henk Badings, Ton Bruynel is begonnen.
‘In deze studio komt geschiedenis samen om toekomst te creeëren.’ Hij ondersteunt ook van harte de samenwerking die aan het ontstaan is tussen deze studio en diverse conservatoria. Ook is het belangrijk dat
‘iedereen’ hier kan komen studeren en luisteren. De studio is openbaar en maakt muziek met ‘respect voor de oerklank’.

Analoge schatkamer van Willem Twee studio's
Daedelus

Daedelus
En toen muziek van een bekend componist: Daedelus, de artiestennaam van Alfred Darlington. Hij ging de studio in (wat we het grote scherm via videolink konden volgen) en produceerde een zeer toegankelijk stuk die initieel het idee gaf dat je in een vreemde natuur rondliep. Subtiel bijgemixed ritme zorgde uiteindelijk voor wat oriëntatiepunten en vervaagde weer. Echt een belevenis.

Ik sprak hem later nog even en hij benadrukte opnieuw het belang van het werkelijk kunnen experimenteren om vakmanschap te ontwikkelen en wezenlijk nieuwe muziek te produceren. Hierbij is de rol van instrumenten die je echt moet leren begrijpen niet te overschatten.


Programma:

08 september: Open monumentendag 10.00 uur (concertzaal)
09 september: Open studiodag 10.00 uur (concertzaal)
10 september: Marcel Wierckx presentatie 16.00 uur (concertzaal)
11 september: Daedelus presentatie 16.00 uur (concertzaal)
12 september: Studio presentatie 16.00 uur (concertzaal)
13 september: Kees Tazelaar presentatie 16.00 uur (concertzaal)
14 september: Jorrit Tamminga presentatie 16.00 uur (concertzaal)
15 september: Synth meeting & soldeer dag 14.00 uur – 18.00 uur (poppodium)
15 september: Grand Finale 20.30 uur – 03.30 uur (poppodium)

Locatie Willem Twee concertzaal: Prins Bernhardstraat 4

Locatie Willem Twee poppodium: Boschdijkstraat 100

Den Bosch wordt grote speler in de elektronische muziek

Gesprek met de drijvende krachten van de Willem Twee studio

Tot nu toe weten maar een paar mensen ervan en het is de hoogste tijd hier meer ruchtbaarheid aan te geven. Den Bosch heeft sinds kort een enorme muziekstudio, die gespecialiseerd is in het maken van elektronische en elektroakoestische klanken, muziek en opnames.

Ik sprak met Hans Kulk (links op de foto) en Armeno Alberts (rechts op de foto), beiden verbonden aan de Willem Twee studio’s.

KLANKGAT: Wat maakt deze studio zo bijzonder?
Kulk en Alberts: “Deze studio is om een aantal redenen uniek in Nederland en zelfs in Europa.”

Ten eerste hebben we veel oscillatoren en filters (geluiden opwekkende en vormende elementen, red.) die oorspronkelijk werden gebruikt voor belangrijke meetopstellingen. Die hebben een enorm hoge kwaliteit en bereik. Zo’n sinusgenerator bijvoorbeeld maakt een heel zuivere golfvorm die bovendien over een waanzinnig breed gebied instelbaar is, van Mega Herz tot maar 1 trilling per 3 uur. Er zijn ook apparaten die gedurende de jaren ’50 door de Duitse omroep zijn gebruikt en waar Karlheinz Stockhausen (Duitse componist moderne muziek, red.) nog mee gewerkt heeft. Het is ongekend om zoveel van die apparatuur nu bij elkaar te vinden.

Verder staat er een heuse analoge computer, die gebruikt kan worden om het gedrag van fysische systemen te modeleren. Een muziekinstrument is ook zo’n fysisch systeem dat gemodelleerd kan worden. Dus je kan allerlei realistische geluiden met de analoge computer programmeren, maar je hoeft je niet tot bestaande instrumenten te beperken.
En dan, alsof dat nog niet genoeg is, staat er een ARP2500 modulaire synthesizer, volledig gebruiksklaar. Daar tref je er in de hele wereld nog maar een handvol van aan. Dan zullen we het maar niet hebben over de enorme mengpanelen, bandrecorders en heel speciaal alle apparatuur die eigenlijk voor andere doeleinden is bedoeld, maar die ook voor muziek gebruikt kan worden.

Den Bosch wordt grote speler in de elektronische muziek
Analoge muziekstudio Willem Twee

Al met al lijkt het wel een museum, maar dan één waar je uitgebreid experimenteren kan omdat het niet achter glas staat maar echt gebruikt kan worden voor actuele muziek. Juist door dit soort apparatuur kan je een enorme creativiteit ontplooien. Zo sta je ook heel dicht bij de basis van het maken van de geluiden. In plaats van met software te pielen kan je hier echt voelen wat je doet, je hebt een veel nabijer contact met het geluid.

Wat is jullie doel met deze studio?
Het gaat ons allereerst er om de liefde voor deze apparatuur te promoten en mensen op te leiden zodat ze een diepgaande kennis ontwikkelen van hoe elektronische klankgeneratie werkt, en hoe je dat kan gebruiken om composities te maken. Verder mikken we op de internationale componisten die al veel ervaring hebben, en die juist hier hun ideeën tot volle wasdom kunnen brengen. Er is al belangstelling vanuit het buitenland (Zweden, Noorwegen, Italië, Duitsland). Mensen komen dan een poos als ‘Artist in Residence’ (AIR). Ze krijgen intensieve begeleiding in het studiogebruik en verblijven vlak in de buurt zodat ze veel experimenten kunnen uitvoeren.

Daarnaast willen we ook graag dat meer mensen belangstelling krijgen voor de techniek en zelf met elektronica leren omgaan. Daarom is er tevens een soldeerclub die regelmatig samen komt waar je van alles leert van elkaar, en dat in een heel gemoedelijke atmosfeer.

Is het niet enorm eng om hier naar binnen te stappen?
De apparatuur kan er nogal overdonderend uitzien. Maar dat is precies de reden waarom we heel laagdrempelige cursussen en activiteiten hebben. Daarin combineren we het aanbieden van basiskennis van wat geluid nu eigenlijk is met het stapsgewijs bekend raken met alle techniek om die geluiden op te wekken. We brengen die kennis meteen in de praktijk en laten mensen er mee experimenteren.
Je krijgt veel persoonlijke aandacht en de praktijk laat zien dat deelnemers al snel in staat zijn om mooie composities te maken. Natuurlijk is het zo dat als je echt vergevorderd wilt worden dat je er de nodige uren in moet stoppen. We hebben dan ook diverse cursussen die de materie steeds verder uitdiepen.

Hoe zien jullie de toekomst?
Heel zonnig, maar vooral vol met mooie composities, waarmee we ook in dit opzicht Den Bosch op de kaart kunnen zetten.

Als je meer wilt weten surf dan naar: https://www.willem-twee.nl/cursussen-analoge-studio/

Foto: Erwin Engelsma

FAQLab

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab

Nieuwe muziek op oude apparatuur

Toen ik zondag 14 januari de foyer van de Willem Twee concertzaal binnenliep werd ik meteen getroffen door de kameraadschappelijke atmosfeer die er hing.

Mensen met belangstelling voor elektronische muziek die samen stonden te praten, stonden te kijken bij de apparatuur die was meegebracht, meningen uitwisselden. Het was weer FAQLab en wellicht de meest gestelde vraag erover is wel wat FAQLab betekent. Het betekent dat je hier op je gemak kan luisteren naar allerlei analoge synthesizers, er mee kan experimenteren, ideeën uit kan wisselen met andere liefhebbers zodat je inspiratie opdoet. Frequently Asked Questions? Factually Astounding Quality? Zeg het maar.

Rondleiding vernieuwde muziekstudio

Het programma van vandaag was veelzijdig. Te beginnen met een rondleiding door de vernieuwde elektronische muziekstudio. Hans Kulk en Armeno Alberts gaven een enthousiaste uitleg over de enorme verzameling apparatuur die er nu staat. En dat varieert van apparatuur die gebruikt wordt om kernspinresonantie [ Kernspinresonantie is een natuurkundig fenomeen dat onder andere zijn toepassing vindt in de chemie en in de geneeskunde, red.] experimenten te besturen, maar die ook meer dan uitstekend geschikt is om vernieuwende klanken mee te maken, tot een echt unieke synthesizer.

ARP2500

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab
ARP2500

De ARP2500, waarvan er maar een handvol werkende exemplaren in de wereld over is gebleven. De ARP2500 is gebruikt voor het genereren van buitenaardse geluiden in de film ‘Close encounters of the Third Kind’ en ook musici als David Bowie, The Who en Jean Michelle Jarre hebben er mee gewerkt. Geweldig dat iets wat elders in de wereld alleen nog maar in musea achter glas te bewonderen is hier echt geluiden staat te maken. Sterker nog: je kan er zelfs cursus op krijgen. Deze vernieuwde studio is uniek in Nederland.

Nieuwe geluiden

Het tweede grote gedeelte was de presentatie van composities die door leerlingen waren gemaakt in de studio. Hierbij komt weer eens naar voren hoeveel creativiteit en vernieuwing mensen al beginnen te maken na drie maanden of zo een avond per week in de studio te experimenteren. Nieuwe geluiden die tot een betekenisvol geheel waren samengesmeed, stroomden voorbij en het applaus was dan ook verdiend.

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab
Vlnr: Hans Kulk en Armeno Alberts

Nucleus

Het derde grote gedeelte was de uitvoering van een compositie door Hans Timmermans, Nucleus genaamd. Alle geluidsfragmenten ervoor waren al eerder opgenomen in de studio, met name met gebruik van het eerdergenoemde onderdeel om kernspin (Nucleus) proeven mee te doen.

Het stuk werd over vier kanalen afgespeeld wat je de ervaring gaf van binnen in een atoom te zitten, met de sferen die om je heen draaiden en golven die om je heen alle kanten uitgingen. Een stuk wat rust gaf of zoals iemand die ik sprak die gewoon uit nieuwsgierigheid langs was gekomen en niet speciaal iets met elektronische muziek had, het zei: “Ik zou hier veel langer naar kunnen luisteren; het schept een bepaalde rust.” Het is een interessant gegeven dat je in geluid iets uit kan beelden wat anders alleen maar in zeer abstracte wiskunde gevangen kan worden, en daar schoonheid uit kan halen.

Verder stonden Roel Weerdenburg en Zenn Den Bass op de podia, met vernieuwende kijkjes in de keuken van de moderne analoge (hoewel daar ook stiekem meer en meer software in komt) modulaire systemen.

Primeur
Nog een primeur werd aangekondigd: de soldeerclub van Martijn Verhallen. Eens in de twee weken samenkomen, solderen, leren hoe je PCB’s (printed circuit board, printplaat) maakt, kennis en inspiratie uitwisselen.