Bijna twee jaar geleden openden de Willem Twee studio’s officieel hun deuren voor het publiek. Toch wordt zaterdag 27 september het lustrum Willem Twee studio’s gevierd. Ra, ra, ra, hoe kan dat?
Lustrum Willem Twee studio’s
Deze slideshow vereist JavaScript.
Ik was erbij die avond van de officiële opening, toen ook Tom Holkenborg – beter bekend onder zijn artiestennaam Junkie XL – op een groot scherm verscheen, helemaal gezoomed vanuit zijn studio in Los Angeles. Daarnaast was ook de wereldberoemdeAmerikaanse dj/musicus en producent Daedelus (Alfred Darlington). De studio’s waren even het epicentrum van analoge elektronica adepten.
Hans Kulk en Rikkert Brok
Want daarin schuilt de kracht en uniciteit van deze studio’s. Ze hebben zeer waardevolle analoge elektronica in huis waaronder een ARP 2500, een echte vintage, hét speeltje bij uitstek van elektronica muzikanten. Maar dan nog is dat lustrum nog niet duidelijk. Het zit namelijk zo:
Vijf jaar geleden rolden de eerste rekken met instrumenten de Toonzaal binnen en startte de opbouw van wat destijds ‘De Toonzaal Studio’ heette. Nadat het CEM (Contactorgaan Elektronische Muziek) zich bij De Toonzaal Studio voegde en na een flinke verbouwing (met hulp van de Gemeente ‘s-Hertogenbosch en Brabant C) openden twee jaar geleden officieel de Willem Twee studios.
Elektronisch lusthof
ARP 2500 – Hainbach en Hans Kulk
De Willem Twee studio’s zijn zonder meer uniek te noemen en een waardevol bezit voor de gemeente ‘s-Hertogenbosch. Het is niet voor niets dat gerenommeerde artiesten aks Daedelus en Hainbach tijdelijk als ‘artists in residence’ in onze stad verblijven. Zij treffen in de studio’s een waar elektronisch lusthof aan. Vooral de aanwezigheid van een ARP 2500 in studio 2 oefent op hen een onverbiddelijke aantrekkingskracht.
De ARP 2500 was de eerste grote synthesizer van de Amerikaanse instrument bouwer ARP Instruments. Het was een monofone analoge synthesizer, die in productie was vanaf 1970 tot ergens in het midden van de jaren zeventig (bron: Wikipedia).
Coronaproof lustrum
Armeno Alberts en Hans Kulk
Ook het lustrum Willem Twee studio’s ontkomt in deze tijden van corona niet aan een aangepaste vorm. Het lustrum gaat een dagprogramma worden, geheel live online met een grote variëteit aan onderdelen; er wordt live geschakeld naar diverse uithoeken van hun grote netwerk.
De middag staat in het teken van educatie, presentaties en interviews, daarna proosten en eten in een mukbang.
In de avond is er een quiz, live muziek vanuit de studio’s en vooropgenomen videos en felicitaties vanuit de hele wereld met artiesten die bij de studio’s hebben gespeeld en/of gewerkt.
Screenshots: The ARP 2500 at Willem Twee Studios – an introduction
Shit and Shine deed eerst Oslo, Parijs en Brussel aan voordat de twee vertegenwoordigers van de band, Craig Clouse en Leon Marks, op 4 april bij Muziek Op Donderdag in Willem Twee concertzaal optraden. Na Den Bosch gaan zij nog naar Berlijn en Leipzig (met de gehele crew) en is de Europese stedentour van Shit and Shine gedaan. Leon Marks gaat weer naar Londen en Craig Clouse vliegt terug naar Austin, Texas, USA.
Shit and Shine
Een beetje aandoenlijk om Den Bosch tussen al die wereldsteden te zien. Deze avond is in samenwerking met het FAQ festival geprogrammeerd en dat verklaart veel, zo niet alles dat Shit and Shine voor het zeer bescheiden podium van Willem Twee concertzaal – de foyer nota bene – kon worden gestrikt. Dat was ook een verrassing voor de heren zelf die gewend zijn om in grote zalen te spelen voor een uitzinnig publiek.
Craig Clouse
De naam (en faam) van FAQ festival is dusdanig dat grote namen uit de elektronische muziek graag hier naar toe komen. Denk aan Daedelus, Koreless en Suzanne Ciani die de afgelopen jaren in Den Bosch hebben opgetreden en zelfs in Willem Twee Studios hebben gewerkt.
Dit jaar heb ik FAQ festival gelaten voor wat het was. Ik kende bijna geen van de artiesten die geprogrammeerd stonden behalve dan Kees Tazelaar. Shit and Shine wilde ik echter niet aan mij voorbijgaan. Deze generatie weet twee dingen te verbinden die mij aanspreken: experiment en dansbaarheid.
Leon Marks
Visueel was het allemaal niet geweldig. Een kleine tafel met daarop elektronische apparatuur en twee stoelen. Een fotograaf zei gekscherend dat de band weer weg was gegaan nadat ze alles hadden voorgeprogrammeerd. Er hoefde maar een knopje te worden ingedrukt.
Tafel vol elektronica
Zo erg is het gelukkig niet bij Shit and Shine die op tijd begon. De heren deden het aanvankelijk kalm aan: fijne soundscapes, audio-tapes, nu en dan flinke vette noise erover heen. Niet opzienbarend en qua volume zeer dragelijk. Ook dat was anders dan Clouse en Marks gewend zijn. Bij hen is het gewoonlijk alle knoppen open en blazen maar. Clouse zei daarover: “Tonight was a challenge.”
Op een derde van het optreden dat iets korter dan een uur duurde, zette Shit and Shine een beat in die bijna dansbaar was. Clouse tapte met zijn rechtervoet mee met het ritme en bij het publiek bewogen de hoofden mee. Clouse tikte met drumsticks op twee kleine toestellen die equalizers bleken te zijn. Marks zorgde voor de sound en samples die hij had voorgeprogrammeerd of ter plekke maakte.
Drum & beat
De dansbare beat werd steeds dominanter wat kon rekenen op de instemming van de aanwezigen. Visioenen van immense zalen met een kolkend publiek kwamen bij mij op. Toen de muziek stopte, steeg een hartverwarmend applaus op en verscheen er een glimlach op het gezicht van Craig Clouse. Shit and Shine was het toch weer gelukt om dit enthousiasme te ontlokken. Alleen net effe anders dan ze gewend zijn.
Daedelus, de artiestennaam van Alfred Darlington, gaf dinsdagmiddag 11 september zijn presentatie in het Willem Twee concertzaal ter gelegenheid van de opening van de Willem Twee studio’s. Studio’s wier naam & faam aan het groeien zijn. Van heinde en verre weten die studio’s een enthousiaste, jonge electronica generatie aan te trekken door de aanwezigheid van analoge geluidssystemen waaronder een ARP2500. Systemen die in prima staat verkeren en bemand worden door een groep bevlogen mensen.
Daedelus liet op deze late matinee presentatie zeven werken ten gehore te brengen. De overeenkomst van al die zeven werken is dat ze geen van allen af zijn. De een is verder in de fase naar voltooiing dan de andere. In die zin hield Daedelus het klein aantal aanwezigen een mooie spiegel voor van wat zich afspeelt in de workshop sessies in de Willem Twee studio’s. Het zijn werken in voorbereiding – work in progress – die op het punt staan te worden afgerond. Zelf zegt hij dat ze dichter bij die afronding zijn dan hij had gedacht. Er moet hier en daar nog verder doorontwikkeld worden.
Daedelus in Willem Twee concertzaal
Daedelus is één van de gastdocenten die studenten in elektronische muziek en sounddesign, begeleidt. Als tegenprestatie kan hij als artist in residence gebruikmaken van de unieke synthesizers en oscillatoren voor zijn eigen werk zoals een album die over de Boerenoorlogen uit de 19e eeuw handelt.
Boerenoorlogen
Daedelus begon zijn presentatie met een werk dat de werktitel De Bittereinders draagt. Bittereinders waren vrijheidsstrijders die zich niet wilden neerleggen bij de overwinning van de Britten na de Tweede Boerenoorlog (1899-1901). Ik vroeg hem waarom hij zich zo verbonden voelt met die negentiende-eeuwse oorlogen.
‘Ik kreeg de kans om in Zuid-Afrika op te treden, in Johannesbrug en Kaapstad. Vooral in die steden leven mensen nog sterk in de schaduw van hun geschiedenis. Veel van het hedendaags geweld komt voort uit die historische conflicten. Die Boerenoorlogen hebben veel impact op de moderne oorlogsvoering [gebruik van concentratiekampen, red.] maar speciaal op het dagelijks leven in Zuid-Afrika. Ik voelde de scheiding in het land, in de talen die gesproken worden, het Afrikaans ten opzichte van het Engels, de conflicten. Ik wilde daar iets mee doen’.
Als het album over De Boerenoorlogen uitkomt – de verwachting is begin 2019 – dan vormt het het sluitstuk van een triptiek die over conflicten en oorlogen gaat uit de negentiende eeuw. Eerder bracht Daedelus de EP Righteous Fists of Harmony (2010) over de Boxer opstand in China en het album The Light Brigade (2014) over de Krimoorlog. De reden voor deze werken is de fascinatie van Daedelus voor conflicten uit de 19e eeuw. Daedelus lijkt sowieso uit die eeuw te stammen door zijn Victoriaanse kleding tijdens zijn optredens.
Daedelus Victoriaans gekleed tijdens performances
Zeven analoge werken van Daedelus bijna afgerond
Daedelus presenteerde dinsdag 11 september zeven werkstukken. Hij sprak liever over ‘cases’ en was tijdens en na de presentatie in de concertzaal zelf verrast over het niveau en stadium die de werken inmiddels hebben bereikt. Alle nummers zijn gedeeltelijk ontstaan en/of verder bewerkt in de Willem Twee studio’s. Geen van de stukken die hij liet horen, droeg een werktitel met uitzondering van Bittereinders, het eerste nummer. Samen met het derde en zesde nummer komt Bittereinders in het te verschijnen album over de Boerenoorlogen. In deze twee nummers zijn Afrikaanse vocalen verwerkt. De andere nummers varieerden van downtempo met pulserende geluiden tot upbeat met flink wat aanzwellend geruis. Het tweede nummer was lekker jazzy met een zekere Lee Thompson aan de trompet.
Na afloop van de presentatie had ik een kort gesprek met Alfred Darlington aka Daedelus.
KLANKGAT: Wat is de aantrekkingskracht om hier in de Willem Twee studio’s te werken? Daedelus: Het is allemaal erg nieuw, dus ik kan niet zeggen hoe het zich ontwikkelt, wat het gaat worden. Ik spreek nu voor mijzelf. Als je aan die zware knoppen draait dan voel je dat het oud is, historisch. En dan bedoel ik niet alleen de apparatuur maar ook het geluid. Je voelt letterlijk het geluid in je lichaam als je ermee werkt. Nogmaals het zijn niet alleen de apparaten maar de gehele interface, het gewicht van de kabels, de tandwielen en dat die kabels je een beetje wegduwen. Het is een fysieke beleving.
Daedelus licht zijn werken – cases – toe
Marcel Wierckx die ik gisteren sprak, had het over ‘happy accidents’.
Ja, daar is zeker wat van waar. Je kunt een hele middag aan iets werken, denken dat jij het perfect in orde hebt, dan op de opnameknop drukt om te merken dat het eigenlijk allang goed zit. Het is het jagen op ongrijpbare geesten die nog leven maar ook dood zijn.
Daedelus gaf zaterdagavond 15 september een magistrale performance weg in Willem Twee poppodium tijdens de Grand Finale ter gelegenheid van de opening van de Willem Twee studio’s
Vrijdagavond 7 september vond de officiële opening van de Willem Twee studio’s voor genodigden plaats. In het weekend van 8 en 9 september tijdens Open Monumentendag kon u ze nog bezichtigen. Een unieke kans om een werkend museum te zien. Zoals altijd als je de Willem Twee concertzaal binnenstapt hangt er een gemoedelijke atmosfeer waar ik me elke keer weer goed bij voel. De grote groep aanwezigen werd behoorlijk op tijd gevraagd naar binnen te gaan. Daar was een goede reden voor.
Analoge schatkamer van Willem Twee studio’s
Tom Holkenborg
Na een heel kort welkomstwoord door directeur Henri Broeren verscheen live op het grote scherm, vanuit Los Angeles, niemand minder dan Tom Holkenborg (zie foto boven). Tom aka Junkie XL is het muzikale genie achter heel wat films vanuit Hollywood. Los van de tour door zijn studio benadrukte hij het belang van de Willem Twee studio’s. Analoge apparatuur die nog in zo’n goede conditie verkeren, zijn niet alleen erfgoed, maar dragen door hun karakter wezenlijk bij aan het vakmanschap van het maken van elektronische muziek. Zeer belangrijk voor jonge, getalenteerde musici. Deze instrumenten zijn als een oude viool, een Stradivarius bijvoorbeeld. Holkenborg gaf toe jaloers te zijn op de ARP2500 die in de Willem Twee studio’s staat. Als hij weer eens in Nederland is, wil hij graag langskomen in de schatkamer van Willem Twee studio’s om er mee te experimenteren.
Deze slideshow vereist JavaScript.
Mike van der Geld
De wethouder Duurzaamheid, Leefomgeving en Cultuur gaf in de daarop volgende toespraak aan hoe belangrijk het is dat Den Bosch en Brabant op de kaart worden gezet. Hij prees daarbij Henri Broeren die de visie heeft gehad om een bedreiging tot een kans om te buigen. Petje af, en een applause.
Frans van Dooremalen
Van Dooremalen is bestuurder van het Cultuurinvesteringsfond Brabant C. Het fonds investeert in culturele initiatieven die een brede betekenis hebben en die rendement kunnen opleveren. Niet alleen qua geld, maar ook qua het aantrekken van talenten en top artiesten. Frans gaf aan dat hij zwaar onder de indruk was van deze ruimte. Hij vergeleek zich een beetje met de Britse archeoloog Howard Carter die op zoek was naar de schatkamer van farao Toetanchamon. Carter wist waar hij naar op zoek was. Van Dooremalen wist daarentegen niet wat hij zou aantreffen in de schatmaker van Willem Twee studio’s.
Hij wist niet wat hij zag en vond meteen dat dit cultureel erfgoed is. Maar meer nog: hij zag hier bevlogen mensen die bezig waren dromen waar te maken. En hij kijkt al uit naar de tijd dat een internationale topartiest hier in Den Bosch een muziekstuk komt opnemen dat een klassieker wordt. Gezien de belangstelling die er nu al is zou het zomaar kunnen gebeuren!
Henri Broeren
Henri Broeren
Henri is (na een indrukwekkende lijst met functies) bestuurder van Willem Twee. Hij heeft de mensen samen gebracht die nodig waren om al dit moois tot stand te brengen, maar hij wilde met name de aandacht vestigen op de mensen die het ‘echte’ werk hebben gedaan: Hans Kulk, Rikkert Brok, Armeno Alberts, Mitchel van Dinther, en de organisatie CEM. Deze bevlogen figuren brachten apparatuur in, vakkennis, en heel veel werk.
Daarnaast was dit allemaal niet mogelijk geweest zonder de vele vrijwilligers die hebben lopen sjouwen bij de verhuizing, hebben zitten solderen en die talloze klussen hebben opgeknapt. Ook die lijst met namen las hij voor – uw verslaggever vond het ook fijn zijn naam te horen.
Floris van Hoof
Floris van Hoof
Het werd tijd voor muziek. En de Belgische artiest Floris van Hoof liet horen wat er aan muziek met de studio mogelijk was. In een ‘synesthetische’ ervaring van beeld en geluid koppelde hij ritme en bijbehorende beelden samen. Een hypnotisch effect voor wie zich er aan over kon geven. Van Hoof sprak zijn lof uit over de uitstekende staat van de analoge elektronische apparatuur van de Willem Twee studio’s. Van Hoof gaat binnenkort op tournee door Nieuw-Zeeland en Australië. Hij treedt nu en dan op met andere musici waarin een samengaan plaatsvindt van analoge en digitale muziek.
Deze slideshow vereist JavaScript.
Henri Swinkels
De gedeputeerde voor kunst en cultuur voor de provincie Brabant reageerde op de muziek van Floris: ‘ Het is juist deze muziek die je voorbij je grenzen
trekt, die je nieuwsgierig maakt naar ‘het andere’, die bestaande kaders omverwerpt. Hij dacht terug aan de beginmelodie van Doctor Who, de Engelse televisie serie, zijn kennismaking met elektronische klanken.
Hij gaf aan trots te zijn dat Brabant C (‘het is wel een provinciaal fonds’) deze plek hielp. En hij benadrukte het belang van creatieve proeftuinen een vrijplaats om te experimenteren.
Henk van der Meulen
Ook de directeur van het Conservatorium Den Haag benadrukte het belang van juist deze studio. Juist door het vakmanschap dat je met deze oude apparatuur moet ontwikkelen stelt je in staat om werkelijk vakmanschap in het opbouwen van klank te ontwikkelen. De studio is een voortzetting van de traditie die met mensen als Edgar Varese, Dick Raaymakers, Jan Boerman, Henk Badings, Ton Bruynel is begonnen.
‘In deze studio komt geschiedenis samen om toekomst te creeëren.’ Hij ondersteunt ook van harte de samenwerking die aan het ontstaan is tussen deze studio en diverse conservatoria. Ook is het belangrijk dat
‘iedereen’ hier kan komen studeren en luisteren. De studio is openbaar en maakt muziek met ‘respect voor de oerklank’.
Daedelus
Daedelus
En toen muziek van een bekend componist: Daedelus, de artiestennaam van Alfred Darlington. Hij ging de studio in (wat we het grote scherm via videolink konden volgen) en produceerde een zeer toegankelijk stuk die initieel het idee gaf dat je in een vreemde natuur rondliep. Subtiel bijgemixed ritme zorgde uiteindelijk voor wat oriëntatiepunten en vervaagde weer. Echt een belevenis.
Ik sprak hem later nog even en hij benadrukte opnieuw het belang van het werkelijk kunnen experimenteren om vakmanschap te ontwikkelen en wezenlijk nieuwe muziek te produceren. Hierbij is de rol van instrumenten die je echt moet leren begrijpen niet te overschatten.
Onlangs had ik het genoegen om met Rikkert Brok (hoofd studio’s en organisator van FAQ Festival) een interview te hebben over de Willem Twee studio’s in het gebouw van de Willem Twee concertzaal (voorheen de Toonzaal).
Opening Willem Twee studio’s
Analoge studio
Sinds enige tijd timmert deze studio hard aan de weg van elektronische muziekgeneratie door middel van cursussen, concerten en het FAQ Festival.
De studio is pas helemaal vernieuwd en zaterdag 8 September (Nationale Monumentendag) is de openstelling voor algemeen publiek, waar u zelf een kijkje nemen kan.
Achter Rikkert de wenteltrap naar de studio opklimmend dacht ik meteen het gesprek te kunnen beginnen, maar hij stond er op om te demonstreren wat de oude analoge apparatuur allemaal kan.
Terwijl een oscilloscoop opwarmde mengde hij witte ruis door een serie filters en produceerde meteen allemaal ruimtelijke geluiden. Bijna dacht ik dat ik helemaal geen vragen meer hoefde te stellen omdat het al duidelijk was waar Rikkert zijn passie en kunde liggen. Gelukkig kwamen we ook nog in gesprek.
Deze slideshow vereist JavaScript.
Wie is Rikkert Brok?
Rikkert is vooral muziek en de toepassing van muziek in moderne media en in combinatie met beeld. Zoals hij zegt: “Ik ben gedreven door nieuwsgierigheid naar wat muziek kan doen met een mens.”
Eind jaren ’80 zag hij dat de Atari computer van zijn broer een MIDI interface had [een manier waarop computers en allerlei elektronische muziekapparatuur zoals keyboards samen kunnen ‘praten’ red].
Hij werd door vrienden gestimuleerd om te experimenteren met wat je daar allemaal mee kan doen, en voor hij het wist had hij uitgebreide kennis opgedaan van spelen met computers en muziek. Hij vond dat zo leuk dat hij is gaan studeren in Den Haag aan de Interfaculteit Beeld en Geluid.
Daar kreeg hij waarden als ‘nieuwsgierigheid, creativiteit en zelfstandigheid’, op het gebied van het ontwikkelen van audiovisuele kunst bijgebracht.
Soms met vrienden, soms alleen, hield hij zich daarna bezig met het ontwikkelen van kunstprojecten die de menselijke perceptie uitdagen.
Als zelfstandig kunstenaar die ook free-lance producties deed kreeg hij bekendheid in de theaterwereld. Op die manier werd hij door de directeur van de toenmalige Toonzaal [tegenwoordig Willem Twee concertzaal red.] opgebeld of hij daar de techniek kon komen ‘doen’.
Combineren
Hij had toen het idee om de technische functie te combineren met het maken van elektronische muziek. De directeur zag daar wel wat in en zo werden de eerste stappen van het FAQ festival gezet [eerste editie was in 2010, red]. Daar kwam hij in contact met Hans Kulk, iemand met een enorme achtergrond in elektronische muziek en lesgeven. Hans had een uitgebreide verzameling elektronische apparatuur van onder andere laboratoria en onderwijsinstellingen, die je uitstekend kan toepassen om geluid mee te maken. En hij zou dat graag gebruiken om andere mensen de liefde er voor bij te brengen. Maar hij had de ruimte niet.
Henri Broeren, directeur van de Toonzaal, was meteen enthousiast en zo verhuisden de spullen van Hans. De volgende stappen op weg naar professionalisering waren snel gezet, les geven voor beginnende liefhebbers, verhuur aan professionals. De eerste cursussen en de presentatie van de resultaten die de leerlingen behaalden volgden al snel. En de volgende stap kwam er aan toen Armeno Alberts er bij kwam. Hij bracht onder andere een unieke ARP2500 van het CEM instituut mee [een instelling voor elektronische muziek red].
En zo is er nu een unieke plek ontstaan om elektronische muziek te leren maken en te produceren.
Wat trekt jou in het maken van elektronische muziek?
“Het verkennen, onderzoeken, ontginnen van nieuwe klanken. Ik ben geïnteresseerd in vernieuwende muziek, en ben niet zo genre gebonden.
Ik hou van klassiek, metal, hip hop, noem maar op, ik pik er uit wat ik interessant vind.”
Rikkert Brok
En zo komen we op het FAQ Festival, wat is jouw toekomstvisie er op?
Het is makkelijk om FAQLab en FAQ festival te verwarren. FAQLab is een bijeenkomst van leerlingen van de Elektronische studio, die ideeën en stukken muziek uitwisselen, en ook mensen die zelf synthesizers bouwen en nieuwe concepten ontwikkelen en daar lezingen over geven zodat iedereen van elkaar kan leren.
Het FAQ Festival gaat om echte optredens van elektronische muziek artiesten. Vaak hebben ze een residentie gedaan in de studio zodat ze het daar gemaakte werk kunnen presenteren.
Er komen grote namen naar toe [bv Suzanne Ciani, Daedelus red] omdat we een omgeving bieden waar veel aandacht voor ze is, waar ze veel kunnen experimenteren en met vernieuwende muziek kunnen komen.
Opleiding studenten
Verder gaan de studio’s zich richten enerzijds op samenwerking met conservatoria om hun studenten op te leiden, maar ook zijn ze laagdrempelig toegankelijk voor een ieder die meer van elektronische muziek wil weten. Na redelijk korte en betaalbare cursussen heb je al een aardig inzicht in wat je echt kan, en kan je je verder ontwikkelen. Toegegeven in het begin ziet het er allemaal erg imposant uit, maar met wat hulp blijkt het al snel een leuke en creatieve manier van werken te zijn die heel erg inspireert.
Je kan ook na cursussen gevolgd te hebben misschien al een portfolio opbouwen (met begeleiding vanuit de studio) die je mogelijk helpt met verdere studie aan een conservatorium. Daarbij richt de studio zich niet op één doelgroep maar kan elk genre wel iets maken dat gebruikt kan worden, experimenteel, klassiek, dance, het kan allemaal. En juist het in contact brengen van die verschillende stromingen is interessant omdat dat tot nieuwe dingen leidt. En we werken nog steeds aan de ontwikkeling van nieuwe cursussen.
Opening Willem Twee studio’s is een feest voor de elektronica generatie
De nieuwe studio gaat openen?
Ja, intussen zijn er drie studio’s gebouwd, waar naast de elektronische muziek ook optredens in de zaal beneden in de voormalige Synagoge opgenomen kunnen worden.
De officiële opening voor genodigden is op 7 september aanstaande. Daarna is er een festivalweek waarin enorm veel gaat gebeuren. Daedelus komt iets vertellen over zijn residentie in de studio en verzorgt de muzikale omlijsting.
Vanaf zaterdag 8 september is iedereen welkom om in de studio’s een kijkje te komen nemen, met een rondleiding. De zaal is dan ook open voor bezichtiging.
Van maandag 10 tot en met vrijdag 14 september komen docenten van de grote muziekinstellingen die les gaan geven aan studenten van die opleiding. Om 16:00 uur is er dan een presentatie van nieuw gecomponeerd materiaal die voor iedereen toegankelijk is.
Kijk vooral even op de website van Willem Twee waar het hele programma is te vinden. En details over cursussen in de studio vind je hier: cursussen.
Opening Willem Twee studio’s
En waarom zou je naar een concert komen luisteren?
Dat is moeilijk uit te leggen omdat het zo breed is, van experimentele muziek tot dance, en we willen ons niet tot een enkel genre beperken.
Maar juist daarin zit hem ook het interessante, omdat wij die overlap tot stand brengen kan je hier echt naar nieuwe dingen komen luisteren!
Dus het is een stuk bevrediging van nieuwsgierigheid, nieuwe dingen durven uit proberen, nieuwe verbanden leggen.
Hoe krijg je trouwens die grote namen naar de concertzaal?
(Rikkert begint te lachen) “Gewoon de stoute schoenen aantrekken en contact zoeken. Als concertzaal hebben we veel te bieden, enorme mogelijkheden met de apparatuur, een prachtige sfeervolle zaal en heel geïnteresseerd publiek, waar je nieuwe dingen kan uit proberen voor je het naar de grote zalen brengt.”
En zo zijn we bij het einde van het interview. Ikzelf ben op diverse cursussen geweest en ben zwaar onder de indruk van wat een stel ‘begeisterde’ mensen tot stand kan brengen.
Wellicht tot ziens op één van de activiteiten.
Gemanipuleerde geluiden en soundtracks, freestyle jazzfunk met drums ’n beats en geen bass, want Gábor Tokár beter bekend onder de artiestennaam Ficture begon zijn muzikale carrière als drummer. De musicus uit Budapest (Hongarije) is momenteel op pad langs talloze Europese podia en festivals om zijn nieuwste EP Filled Spaces te promoten. De zeer toepasselijke naam voor die toer is dan ook Roads To Everywhere.
Drums en geluidsgolven
Gábor Tokár aka Ficture
In de foyer van Willem Twee concertzaal staan de drumset en synthesizer in het typische lila-roze licht van dit kleine podium. De setting zou zomaar weg kunnen lopen uit een filmscène van David Lynch. Die blijkt de favoriete regisseur te zijn van Gábor Tokár. “Het gordijn moet eigenlijk rood zijn, zei Gábor, dan is het helemaal een scène van Lynch.”
Het is niet druk op deze avond. Net zoals andere steden in Nederland zijn overal in Den Bosch feesten op touw gezet voor Koningsnacht. Gábor lijkt het zich niet aan te trekken en heeft waarschijnlijk dit soort opkomsten ingecalculeerd in zijn grote toer. Die bracht hem al in Budapest, Bratislava, Berlijn, Vilnius, Wenen, Innsbruck, Parijs en Gent. Na Den Bosch is die stedentoer dan ook nog niet ten einde.
Opperste concentratie
Zoals gebruikelijk op deze Muziek Op Donderdag kondigt programmeur Noël Josemans de artiest van de avond in een kort voorwoord aan. Gábor zet een koptelefoon op en neemt stelling achter de drums en synthesizers. De live-act kan beginnen.
En wàt een live-act wordt het. Sonische loopings, gemanipuleerde geluiden, resamples, voorgeprogrammeerde muziekstukken en strakke beats van zowel op drums als uit de synthesizer. De Hongaar gaat volledig op in zijn spel. Elke draai aan een knop van zijn synthesizer – en hij draait heel veel aan knoppen tijdens zijn optreden – is doelbewust en methodisch, zo lijkt het. Gábor wisselt met groot gemak van muziekstijl. De ene keer is het onvervalste drum ’n bass gevolgd door een mellow funky nummer met zang om strak over te gaan op jazzy beats eindigend in een dromerig ambient landschap.
Het wordt een set die hij aaneen rijgt. Geen stops tussen de nummers. Hij vergt veel van zichzelf en van zijn publiek, maar geen enkele keer verliest hij de concentratie in zijn spel. Na bijna een uur eindigt dit optreden als hij zijn headset afdoet, nog wat geluiden uit zijn synths haalt en vervolgens het welverdiende applaus in ontvangst neemt.
Einde set
“Ik had ook kunnen stoppen tussen de nummers door. Dan zou ik de draad weer oppakken bij het volgende nummer. Niet dat dat een probleem zou zijn. Maar ik vond het beter zo. Ik improviseer veel in mijn spel.”
Gábor begon op zijn vijftiende te drummen. De kanteling naar de elektronische muziek kwam vier jaar later.
“Ik was 19 toen ik Daedelus in Boedapest zag optreden. Het was een openbaring voor mij wat hij allemaal deed op de synths. Die dag besloot ik om musicus te worden.”
Het is grappig om te vermelden dat een goede maand geleden diezelfde Daedelus een optreden had in Willem Twee poppodium ter gelegenheid van het FAQ festival.
De derde avond van het FAQ Festival 2018 sluit zaterdag 24 maart af in de Grote en Kleine Zaal van het Willem Twee poppodium. De apparatuur van de dj’s in de Grote Zaal staat niet op het podium, maar is pal daaronder in de zaal op tafels geplaatst. Letterlijk laagdrempelig en gelijkvloers om zo de benaderbaarheid van de artiesten te onderstrepen.
In de Grote Zaal staan twee schermen op het podium waarop beelden te zien zijn die de sets visueel begeleiden. Ook het licht is aangepast aan dit evenement. Uiteindelijk mondt de avond uit in een nachtelijk techno dance event als je het schema van de line-up even goed bekijkt.
Schema line-up FAQ Festival Poppodium
Grote Zaal
20.00-20.30 Nimble Philip
20.30-21.15 Damien Dubrovnik
21.15-21.30 Nimble Philip
21.30-22.15 Gelbart
22.15-22.30 Nimble Philip
22.30-23.30 Daedelus
23.30-00.30 Ross From Friends
00.30-02.30 I-F
02.30-03.30 Unit Moebius
Kleine Zaal
21.00-22.00 Rotibabi & Will Oirson
22.00-22.45 Arvid & Marie
22.45-23.00 Rotibabi & Will Oirson
23.00-23.45 Julian Edwardes
23.45-00.00 Rotibabi & Will Oirson
00.00-00.45 Tempodooloo
00.45-01.00 Rotibabi & Will Oirson
01.00-03.00 Spatial Collective & Iris Rijskamp
Nimble Philip
Nimble Philip
Nimble Philip opent de avond. Het is nog vroeg, 20.00 uur en alleen de Grote Zaal is op dit tijdstip open. In de Kleine Zaal zijn medewerkers nog druk bezig met wat hen bezig houdt. Nimble betekent lenig, vlug, rap en dat is niet meteen te zien als je deze dj aan het werk ziet en wat hij draait. Voortkabbelende ambient en geluidseffecten vullen de zaal. Het wachten is op de sonische act van het Deense duo Damien Dubrovnik.
Damien Dubrovnik
Vlnr: Loke Rahbek en Christian Stadsgaard
Het duo Damien Dubrovnik bestaat uit Loke Rahbek en Christian Stadsgaard en verhalen over hun onrustbarende act hebben inmiddels ook Den Bosch bereikt. Als je de twee mannen echter zo op het eerste gezicht ziet dan lijkt er weinig aan de hand. Twee blonde mannen in helder witte overhemden staan achter een keyboard en synthesizer geluid te manipuleren. Op het grote scherm achter hen verschijnen beelden in zwart-wit van allerlei insecten. Insecten die door hun uiterlijk toch al veel lijken op het galactisch monster uit de sf-film Alien, zeker nu ze groot op het scherm verschijnen.
De uitvoeringen van Damien Dubrovnik zijn op vloerniveau met het publiek los om zich heen. Benaderbaar, zo lijkt het, behalve dan als Loke Rahbek achter de dj-tafel vandaan komt om achter twee microfoons te beginnen aan zijn performance waar menig metalband jaloers op zou zijn. Onverstaanbare woorden, donker, hees brullend, grommend en schreeuwend in staccato. Rahbek lijkt wel een sjamaan wiens geest door een demon in bezit is genomen. Ondertussen verwekt Stadsgaard de ene sonische orkaan na de andere. De zwarte en beklemmende energie die loskomt, houdt het publiek geboeid. Niemand die zich verroert. Pas als Rahbek een kleine buiging maakt, is die ban gebroken.
Gelbart
Gelbart
Na een intermezzo van Nimble Philip komt iemand compleet anders in de persoon van Adi Gelbart uit Berlijn, kunstenaar, dj en ‘mad professor’. In zijn video Vermin stelt hij dat de mensheid afkomstig is uit groenten, de ui bijvoorbeeld, die door buitenaardse wezens miljoenen jaren geleden op Aarde zijn geplant. Vreemdsoortige en fantasie wezens duiken op in zijn werk.
Gelbart maakt relatief korte stukken terwijl de meeste andere artiesten op deze FAQ- driedaagse een lange set maken die hun hele optreden beslaat. Dat past ook bij de luchtigheid van zijn persoon: hij is humoristisch en lekker maf. Met zijn muziek is het net zo gesteld. Hij springt vlot van genre naar genre. Het kost hem allemaal geen moeite en hij geniet zichtbaar van de vele reacties uit het publiek. Daarnaast is hij een hele goede musicus. Gelbart is de perfecte sidekick die dit festival nodig heeft.
Daedelus
Daedelus
Ook na Gelbart verzorgt Nimble Philip het intermezzo, terwijl de wereldberoemde Daedelus uit Los Angeles achter de dj-tafel verschijnt, de man waar velen reikhalzend naar toe hebben gekeken. Daedelus aka Alfred Darlington of Weisberg-Roberts is gewend in wereldsteden op te treden en in bekende locaties zoals The Boiler Room in New York en Londen. En nu – of all places – in Den Bosch in het Poppodium van Willem Twee.
Daedelus is binnengehaald door de organisatie van het FAQ Festival dankzij de unieke analoge studio van het Concertzaal. Als eerste artist-in-residence kan hij daar werken aan een nieuw album dat handelt over de Boerenoorlogen in Zuid-Afrika [vrijheidsoorlogen tussen de Boeren en de Britten, red]. Dat album komt in het najaar van 2018 uit en is de afsluiting van een drieluik. Daedelus vindt het werken met die oude analoge Philips synthesizer ‘amazing’.
Daedelus als vanouds gekleed in een negentiende eeuwse outfit van een Engelse dandy is een klanktovenaar die met superieur gemak een set van een uur kan spelen die geen enkel moment verveelt. Zijn grip op het toegestroomde publiek is verbazingwekkend. Zachtjes meedeinen met het hoofd op de beat en soms een pasje, maar het is meer gespannen toekijken hoe deze grootmeester het klaarspeelt.
Het plezier spat er vanaf en lokt enthousiaste kreten uit. Daedelus beweegt zich ook typisch met heel snelle en afgemeten bewegingen, bijna robotachtig. De set is in veel delen opgebouwd en soms wens je dat hij die delen verder uitspint en ombuigt naar een dansbare track. Dat is echter aan de dj’s die na hem staan geprogrammeerd.
Electro
Meteen na het fenomenale optreden van Daedelus neemt dj Ross From Friends de zaal mee in zijn sound die de springplank vormt naar de opzwepende electro en italo-disco van dj I-F (Ferenc E. van der Sluijs) uit Den Haag en als afsluiting de acid-techno van Unit Moebius eveneens uit Den Haag.
In de Kleine Zaal sluiten Spatial Collective en dj Iris Rijskamp deze negende editie af die meelift met de omschakeling naar de zomertijd.
Het driedaagse FAQ festival beleeft dit jaar zijn negende editie. Het FAQ festival wordt op donderdag 22 en vrijdag 23 gehouden in Willem Twee concertzaal en zaterdag 24 maart in Willem Twee poppodium.
Modern klassiek en dance
Het FAQ Festival beweegt zich tussen de elektronische muziek van modern klassiek en dance. De doelstelling van de organisatoren van het FAQ Festival is dat deze twee werelden elkaar op het festival kunnen ontmoeten. Of dat ze op zijn minst van elkaars bestaan afweten. Die doelstelling is van meet af aan zo vastgesteld toen de eerste editie nog werkelijkheid moest worden.
Op zijn website omschrijft Willem Twee het FAQ Festival als volgt:
Elektronische muziek maakt een bijzonder deel uit van de muziek. Deze tak van het muziekleven heeft niet alleen een rol van belang gespeeld in de ontwikkeling van de klassiek-hedendaagse muziek, maar óók in de ontwikkeling van de popmuziek de afgelopen zestig jaren. En het is precies dit raakvlak tussen die twee delen van het muzikale veld waar het FAQ Festival zich op richt.
Uitdaging
Analoge frequentie modulator
Deze doelstelling behartigt een artistieke bedoeling en is niet zozeer organisatorisch van opzet. Met andere woorden, iedereen is vrij om samen te werken met iedereen. FAQ wil stimuleren om eens binnen een ander kader met elektronische muziek aan de slag te gaan. Een uitdaging om uit je ‘comfort room’ te treden en je zo breed mogelijk op te stellen.
De mensen achter het FAQ Festival zagen namelijk dat er evenementen in Nederland werden georganiseerd die elk op zich eilandjes vormden. Er was geen of nauwelijks verbinding tussen de serieuze beoefening van de elektronische muziek en die van de popmuziek c.q. dance. Daarin wilde FAQ een bemiddelende rol spelen. Dat is dan ook bij elke editie de uitdaging, zo ook bij deze negende aflevering.
De programmering van de negende editie van 2018 weerspiegelt op bepaalde punten die uitdaging en volgt daarnaast de algemene doelstelling van het FAQ Festival. De line-up van de artiesten die dit jaar zijn gecontracteerd, weerspiegelt dat belang en ook in de rol van bemiddelaar die het festival voor zichzelf claimt, komt dat tot uiting. Het onderstaand voorbeeld van Koreless maakt dat meer dan duidelijk.
Koreless plays Reich
Het optreden van Lewis Roberts aka Koreless op vrijdag 23 maart in Willem Twee concertzaal is een sprekend voorbeeld van de doelstelling van het FAQ Festival. Koreless is gewend te spelen op grote podia zoals in immense hallen of wijde openlucht festivals. Nu moet Roberts zich aanpassen aan een zaal bestemd voor kamermuziek waar hooguit 150 mensen binnen kunnen en die ook nog op een stoel zitten (!) en naar hem gaan luisteren. Het is daarom niet voor niets dat Roberts gekozen heeft voor de minimal music van Steve Reich.
Artist-in-residence
Daedelus is artist-in-residence tijdens FAQ festival 2018
Nieuw aan het FAQ festival 2018 is het zogenaamde ‘artist-in-residence’. Musici kunnen voor een bepaalde periode werken aan de unieke analoge studio die het Willem Twee concertzaal een tijd geleden heeft gerenoveerd en heropend. Op die manier kunnen grote namen uit het elektronica circuit worden binnengehaald zoals Alfred Darlington beter bekend onder zijn artiestennaam Daedelus. Deze dj/producer uit Los Angeles werkt aan de voltooiing van een album over de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) in Zuid-Afrika. Daedelus heeft een fascinatie voor historische conflicten waar wel beeldmateriaal voorhanden is maar geen geluid. Eerder bracht hij soortgelijke albums uit over de Bokseropstand en de Krimoorlog.
Line-up
Donderdag 22 maart in Willem Twee concertzaal
Roedelius
Kit Downes
Fulco Ottervanger & Achim Zepezauer
Nimble Philip
Petr Oleum
Vrijdag 23 maart in Willem Twee concertzaal
Koreless plays Reich
Thomas Lehn & Marcus Schmickler
Rashad Becker
Nimble Philip
Zaterdag 24 maart FAQxSpatial in Willem Twee poppodium
Daedelus (live)
I-F
Ross From Friends
Unit Moebius
Damien Dubrovnik
Adi Gelbart
Spatial Collective
Iris Rijskamp
Will Oirson
Julian Edwardes
Tempodooloo
MAAR… by: Arvid & Marie
Rotibabi
Nimble Philip
De zaterdag programmering geeft de doelstelling van het FAQ Festival duidelijk weer. De avond verloopt van experimentele electronica – met bijvoorbeeld Daedelus om 22.30 uur – om uiteindelijk over te gaan in een heus dance event. In de Grote Zaal wordt de nacht afgesloten door Unit Moebius en in de Kleine Zaal door Spatial Collective en Iris Rijskamp.
FAQ Festival is uitgegroeid tot één van de meest belangwekkende elektronische muziekfestivals van Nederland en is toch (bewust) klein gebleven. Het is zeer opvallend dat de landelijke pers hoegenaamd geen aandacht heeft voor dit unieke festival. Het is oorverdovend stil op de Nederlandse media en fora. Daar gaat verandering in komen. Zeker met de analoge studio als troef om artiesten van naam en faam binnen te kunnen halen. Verder wordt het communicatie- en publiciteitsteam vergroot en versterkt.
