dec, 2019

Willem Twee studios en FAQ Festival organiseren weer FAQLab
Soldeerclub Modlab demonstraties van ontwikkelingen en experimenten in de elektronische muziek

Willem Twee studios en FAQ Festival zijn de twee organisaties die in Den Bosch de belangen behartigen van de elektronische muziek zowel op analoog als digitaal vlak. Op zondag 15 december was het weer FAQLab, een terugkerend evenement gericht op ontwikkelingen en experimenten in de elektronica.

FAQLab

Deze slideshow vereist JavaScript.

U kunt FAQLab vergelijken met een Open Dag. De entree is gratis en er is min of meer vrije rondloop. Het middagprogramma had het volgende te brengen. Van 15.00 tot 18.00 uur:

studio demo’s verzorgd door Maarten van der Vleuten en Hendrik Barendsen
presentaties Modlab soldeerclub
game-installatie

De merchandise is misschien anders dan je gewend bent van een Open Dag, maar het gaat hier dan ook om elektronische muziek. In de foyer van Willem Twee Toonzaal aan de Prins Bernhardstraat stonden op tafels een wirwar aan elektronica, draden, plugs, laptops en meer obscuur ogende apparatuur, die smeken om demonstraties van de makers van de soldeerclub Modlab.

Eén van de grappigste demonstraties was die van Beatcoin, een audio-visueel hulpmiddel – een soort app – om de koersen van je ingelegde bitcoins te kunnen volgen. Je kan bitcoins kopen, verkopen en upgraden. Op het scherm verandert een gekleurde kubus van vorm afhankelijk van je handelingen op die koersen. Alle handelingen worden gestreamd naar een soundmachine die jouw handelingen naar geluid/muziek vertalen. De look & feel van Beatcoin heeft veel weg van de game Minecraft, die erg populair is bij de jeugd.

Willem Twee studios demo

Na enige demonstraties in de foyer volgde een heuse live demo in de Willem Twee studios op de eerste verdieping van het muziekcentrum. Daar staan de unieke analoge installaties van de studio’s. Het is en blijft wonderbaarlijk die analoge apparaten met al die draden, pluggen, tapes en recorders. Je waant je in de wereld van een mad professor uit een sciencefiction film van de jaren ’50 van de vorige eeuw.

Aan de knoppen, draden en panelen zat Maarten van der Vleuten die een korte live compositie liet horen die hij de dag tevoren op papier had gezet. Maarten liet een gebalanceerd stuk horen dat van langzaam en kalm meer en meer koers nam naar een beat die bijna dansbaar was. Was het stuk langer geweest dan zou het misschien echt dansbaar zijn geworden. Maar dat blijft immer ongewis. Hieronder een gedeelte van zijn uitvoering.

View this post on Instagram

A post shared by Klankgat.online (@klankgatonline)

Na deze demonstratie van Willem Twee studios volgden nog twee demonstraties in de foyer. FAQLab had nog meer in petto deze dag. Het avondprogramma brengt twee onderdelen. Om 19.30 uur een presentatie van oud-cursisten die stukjes ten gehore brengen en om 20.00 uur het Sonologie concert i.s.m. Institute of Sonology met composities van:

Quirijn Dees
Kaðlín Sara Ólafsdóttir
Lucie Nezri
Miro Bollen
Sóley Sigurjónsdóttir
Aleksandar Koruga
Willem van Erven Dorens
Eunji Kim

sep, 2019

FAQLab – elektronica geïntegreerd in allerlei kunstuitingen
Nieuwe ideeën uitwisselen en ambedo dans in Willem Twee Toonzaal

De FAQLab editie van 15 september waar ik in de middag bij was bood drie heel mooie programmaonderdelen. Allereerst is er de altijd hartelijke ontvangst in de Toonzaal waar de gelegenheid is om bij een prima kop koffie (of ander drinken) enthousiastelingen voor elektronische muziek te spreken. Je kan er nieuwe ideeÎn uitwisselen en op de hoogte blijven van ontwikkelingen.

FAQLab

Verder biedt FAQLab een podium om laagdrempelig te experimenteren en kennis uit te wisselen. Ellis van Veldhuizen maakte daar samen met haar vader Rob van Veldhuizen dankbaar en met succes gebruik van. Ellis is een jonge danseres die graag de interactie tussen dans, lichaamsbeweging in de ruimte en klankspel wil onderzoeken. Haar vader had een set-up gebouwd van druk- en lichtsensoren die klanken aansturen in software synthesizers (voor de ingewijden: hij gebruikte VCV Rack).

Doel van deze eerste experimentele showing genaamd Ambedo was om de potentie van de verschillende disciplines beter in beeld te krijgen, zodat daarop verder kan worden gewerkt. Verder wilden Rob en Ellis zien hoe mensen reageren op deze combinatie en zoeken ze steun voor uitbreiding van de mogelijkheden tot een compleet interactief elektronica programma. Een echte primeur voor FAQLab.

Ambedo dans

De sensors lagen op de grond, en met zeer subtiele en sierlijke bewegingen zette Ellis een voet neer op een sensor op het gedreun van een diepe bastoon. Het ritme van het gedreun veranderde, was het nu een hartslag geworden? Beeldde het iets uit van de opwinding over het project die ze zelf voelde? Al snel leken we over te gaan naar een grote ruimte waar waterdruppels vielen en stroomden terwijl ze een andere sensor beroerde. Zo ontwikkelde zich een klank- en bewegingsspel dat steeds intensiever werd en speelser toen ook de lichtsensors erbij betrokken werden zodat een duidelijker verband ontstond tussen beweging en geluid.

Na een welverdiend applaus gaven Ellis en Rob toelichting op wat ze wilden bereiken en op de techniek erachter. Het was een experiment en vanuit compositie oogpunt (en vanuit de techniek) waren er zeker tal van opmerkingen op te maken. Niettemin verbond dit diverse disciplines, wat al te merken was aan de mensen die aanwezig waren die weinig kennis hadden van elektronische muziek, maar er volop van genoten. Ambedo heeft bij verdere uitwerking van dit idee dan ook de potentie om groepen dansers interactief een prachtig beweeg- en klankbeeld te laten maken wat op heel wat plaatsen kan worden uitgevoerd.

René Uijlenhoet in FAQLab

FAQLab vervolgde met een interview met René Uijlenhoet. Hij is componist en als docent verbonden aan Codarts in Rotterdam. Hij heeft onder andere gestudeerd bij Ton Bruynèl, een zeer vroege pionier van elektronische muziek, die als eerste Nederlander een privé-studio had gebouwd, een unicum eind jaren 50. Voor de liefhebbers altijd weer mooi om een stuk geschiedenis verhaald te krijgen.

Verder liet René een stuk van Bruynèl (Coda voor K) horen. Enerzijds geweldig om te zien wat er met de juiste inzet zelfs zo lang geleden al mogelijk was met elektronica, maar ook om op te merken dat er intussen veel geëvolueerd is. RenÈ liet nog twee eigen werken horen (Red Junction en De Voorzienigheid).

Een vorige editie van FAQLab heb ik ooit geprobeerd om de geluiden die je in dit soort stukken kan horen te omschrijven. Dat ga ik nu niet proberen, de klankpaletten en de bewegingen in het geluid die je hoort zijn daar veel te rijk en complex voor. Je moet ze gewoon ervaren. Wat iedereen dan ook deed.
In een gesprek met René over de ontwikkeling van elektronische muziek kwamen we tot de conclusie dat, in plaats van een buitenissige noviteit, elektronische muziek zich heeft ontwikkeld tot een volwassen discipline, die als instrument geïntegreerd raakt in kunstuitingen.

feb, 2019

FaqLab 2019 onderzoekt interactie mens en synthesizer
FaqLab wordt met het jaar volwassener

FaqLab wordt Traditie

FaqLab begint een traditie te worden in Den Bosch. In gesprek met Hans Kulk (een van de organisatoren) wisten we even niet meer of het nu de zevende of achtste editie was. Maar de format – de sjablone – is nog steeds dezelfde, al wordt FaqLab met het jaar volwassener.

Synth liefhebbers komen bij elkaar om over hun hobby te praten onder een borrel, een verrukkelijke ter plekke gemaakte maaltijd wordt met smaak weggewerkt.

Er zijn lezingen en demonstraties van nieuwe inzichten in hoe met elektronische klanksynthese om te gaan. Hierin is het super creatieve element en gedeeltelijk zelfgemaakte en zeer creatieve electronica geknutsel nog altijd een belangrijk element. En helemaal eigen aan FaqLab is de relaxte en vriendelijk atmosfeer waarin het makkelijk is om oude (en nieuwe?) vrienden te ontmoeten.

Omdat de elektronische muziekstudio nu ook in de Willem Twee Concertzaal gehoord kan worden zijn demo’s bij FaqLab zicht- en hoorbaar voor een groter publiek. Leuk blijft ook altijd het element waarin studenten van de studio werk kunnen laten horen wat ze tijdens de cursus elektronische muziek compositie hebben gemaakt. Altijd met veel liefde en enthousiasme (en een beetje hulp van de docenten) gemaakt.

Interactie mens en synthesizer
Dit jaar stond FaqLab in het teken van de interactie tussen mens en synthesizer. Al die bergen electronica zijn leuk, maar hoe bedien je dat? Hoe leg je een relatie tussen wat je doet en geluid? Er kwamen diverse antwoorden op:

Rik Wijngaards en Michelle Abolaffio demonstreerden hoe je een mens onderdeel van het geluidscircuit kunt maken. Rik door een opstelling te laten zien waarin je geluiden kan veranderen door onderdelen van het apparaat aan te raken (tactile feedback).

Michelle Abolaffio had met zijn Awaken een opstelling waarin je onderdeel van het circuit wordt door een bewegend metalen vel aan te raken, wat dan tot allerlei geluiden leidt. Omdat je niet echt bewust kan beredeneren wat een aanraking met het geluid doet, ben je verplicht om op je instincten te gaan vertrouwen wat een heel andere dimensie geeft aan hoe je omgaat met geluid. Echt iets om een keer te ervaren.

Deze slideshow vereist JavaScript.

De volgende spreker was Rob Hordijk. Hij is Nederlands bekendste bouwer van modulaire synthesizers. In deze demonstratie bij FaqLab ging hij niet zozeer in op het zoveelste geluidje wat je kan opwekken, maar maakte hij veel meer duidelijk hoe het design proces loopt van een synthesizer.

Hoe kom je nu van de gedachte: ‘Ik wil dat een bepaalde klank gemaakt wordt’ naar de realisatie er van in electronica, daarbij in gedachten houdend dat het min of meer instinctief bedienbaar moet blijven. Er gaat heel wat denkwerk, wiskunde en natuurkunde in het simpel maken van die dingen. Voor de liefhebbers een prachtige lezing.

Kacper Ziemianin liet een zelfontwikkelde installatie zien waar je klank kan opwekken en beïnvloeden door het plaatsen van lichtsensors. Ook dit was een mooie manier om van geluid iets tastbaars te maken.

Jan-Willem Hagenbeek maakt zelf kleine goedkope synthesizers die je uitnodigen om lekker met de knoppen te spelen. Voor je het weet zit je midden in pulserende beats en lekkere geluidjes.

En zo zien we dat hoewel de toehoorders overwegend mannelijk zijn er toch een paar vrouwen ook interesse hebben voor deze mooie machines.

Netwerken bij het eten
Na deze typische FaqLab demo’s was het hoogste tijd even bij te tanken en te ontspannen, wat prima ging met de lekkere maaltijd die was bereid door Eveva, samen met een biertje als je dat wilde en staand aan tafels waar het makkelijk aanschuiven en contacten leggen was.

Presentatie leerlingen
In de avond presenteerden de diverse leerlingen van de opleiding die je volgen kan in de elektronische muziekstudio hun werken. Ook dit keer viel weer op hoeveel creativiteit mensen aan de dag kunnen leggen na slechte een paar maanden studie.
Overigens kan ik je van harte aanbevelen om als je wel eens meer zou willen weten van hoe synthesizers echt werken zo’n cursus te doen in de Willem Twee studio.

Optredens
’s Avonds presenteerde FaqLab een aantal performances. Dance achtige ritmes die je onderbewustzijn op een heel aangename manier stimuleren.

jan, 2018

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab
Nieuwe muziek op oude apparatuur

Toen ik zondag 14 januari de foyer van de Willem Twee concertzaal binnenliep werd ik meteen getroffen door de kameraadschappelijke atmosfeer die er hing.

Mensen met belangstelling voor elektronische muziek die samen stonden te praten, stonden te kijken bij de apparatuur die was meegebracht, meningen uitwisselden. Het was weer FAQLab en wellicht de meest gestelde vraag erover is wel wat FAQLab betekent. Het betekent dat je hier op je gemak kan luisteren naar allerlei analoge synthesizers, er mee kan experimenteren, ideeën uit kan wisselen met andere liefhebbers zodat je inspiratie opdoet. Frequently Asked Questions? Factually Astounding Quality? Zeg het maar.

Rondleiding vernieuwde muziekstudio

Het programma van vandaag was veelzijdig. Te beginnen met een rondleiding door de vernieuwde elektronische muziekstudio. Hans Kulk en Armeno Alberts gaven een enthousiaste uitleg over de enorme verzameling apparatuur die er nu staat. En dat varieert van apparatuur die gebruikt wordt om kernspinresonantie [ Kernspinresonantie is een natuurkundig fenomeen dat onder andere zijn toepassing vindt in de chemie en in de geneeskunde, red.] experimenten te besturen, maar die ook meer dan uitstekend geschikt is om vernieuwende klanken mee te maken, tot een echt unieke synthesizer.

ARP2500

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab — ARP2500

De ARP2500, waarvan er maar een handvol werkende exemplaren in de wereld over is gebleven. De ARP2500 is gebruikt voor het genereren van buitenaardse geluiden in de film ‘Close encounters of the Third Kind’ en ook musici als David Bowie, The Who en Jean Michelle Jarre hebben er mee gewerkt. Geweldig dat iets wat elders in de wereld alleen nog maar in musea achter glas te bewonderen is hier echt geluiden staat te maken. Sterker nog: je kan er zelfs cursus op krijgen. Deze vernieuwde studio is uniek in Nederland.

Nieuwe geluiden
Het tweede grote gedeelte was de presentatie van composities die door leerlingen waren gemaakt in de studio. Hierbij komt weer eens naar voren hoeveel creativiteit en vernieuwing mensen al beginnen te maken na drie maanden of zo een avond per week in de studio te experimenteren. Nieuwe geluiden die tot een betekenisvol geheel waren samengesmeed, stroomden voorbij en het applaus was dan ook verdiend.

Nucleus

Het derde grote gedeelte was de uitvoering van een compositie door Hans Timmermans, Nucleus genaamd. Alle geluidsfragmenten ervoor waren al eerder opgenomen in de studio, met name met gebruik van het eerdergenoemde onderdeel om kernspin (Nucleus) proeven mee te doen.

Het stuk werd over vier kanalen afgespeeld wat je de ervaring gaf van binnen in een atoom te zitten, met de sferen die om je heen draaiden en golven die om je heen alle kanten uitgingen. Een stuk wat rust gaf of zoals iemand die ik sprak die gewoon uit nieuwsgierigheid langs was gekomen en niet speciaal iets met elektronische muziek had, het zei: “Ik zou hier veel langer naar kunnen luisteren; het schept een bepaalde rust.” Het is een interessant gegeven dat je in geluid iets uit kan beelden wat anders alleen maar in zeer abstracte wiskunde gevangen kan worden, en daar schoonheid uit kan halen.

Verder stonden Roel Weerdenburg en Zenn Den Bass op de podia, met vernieuwende kijkjes in de keuken van de moderne analoge (hoewel daar ook stiekem meer en meer software in komt) modulaire systemen.

Primeur
Nog een primeur werd aangekondigd: de soldeerclub van Martijn Verhallen. Eens in de twee weken samenkomen, solderen, leren hoe je PCB’s (printed circuit board, printplaat) maakt, kennis en inspiratie uitwisselen.