sep, 2020

Online lustrum Willem Twee studio’s 2015-2020
De ARP 2500 in studio 2 van Willem Twee studio's is het favoriete speeltje van elektronica muzikanten

Bijna twee jaar geleden openden de Willem Twee studio’s officieel hun deuren voor het publiek. Toch wordt zaterdag 27 september het lustrum Willem Twee studio’s gevierd. Ra, ra, ra, hoe kan dat?

Lustrum Willem Twee studio’s

Deze slideshow vereist JavaScript.

Ik was erbij die avond van de officiële opening, toen ook Tom Holkenborg – beter bekend onder zijn artiestennaam Junkie XL – op een groot scherm verscheen, helemaal gezoomed vanuit zijn studio in Los Angeles. Daarnaast was ook de wereldberoemdeAmerikaanse dj/musicus en producent Daedelus (Alfred Darlington). De studio’s waren even het epicentrum van analoge elektronica adepten.

Lustrum Willem Twee studio's — Hans Kulk en Rikkert Brok

Want daarin schuilt de kracht en uniciteit van deze studio’s. Ze hebben zeer waardevolle analoge elektronica in huis waaronder een ARP 2500, een echte vintage, hét speeltje bij uitstek van elektronica muzikanten. Maar dan nog is dat lustrum nog niet duidelijk. Het zit namelijk zo:

Vijf jaar geleden rolden de eerste rekken met instrumenten de Toonzaal binnen en startte de opbouw van wat destijds ‘De Toonzaal Studio’ heette. Nadat het CEM (Contactorgaan Elektronische Muziek) zich bij De Toonzaal Studio voegde en na een flinke verbouwing (met hulp van de Gemeente ‘s-Hertogenbosch en Brabant C) openden twee jaar geleden officieel de Willem Twee studios.

Elektronisch lusthof

De Willem Twee studio’s zijn zonder meer uniek te noemen en een waardevol bezit voor de gemeente ‘s-Hertogenbosch. Het is niet voor niets dat gerenommeerde artiesten aks Daedelus en Hainbach tijdelijk als ‘artists in residence’ in onze stad verblijven. Zij treffen in de studio’s een waar elektronisch lusthof aan. Vooral de aanwezigheid van een ARP 2500 in studio 2 oefent op hen een onverbiddelijke aantrekkingskracht.

De ARP 2500 was de eerste grote synthesizer van de Amerikaanse instrument bouwer ARP Instruments. Het was een monofone analoge synthesizer, die in productie was vanaf 1970 tot ergens in het midden van de jaren zeventig (bron: Wikipedia).

Coronaproof lustrum

Ook het lustrum Willem Twee studio’s ontkomt in deze tijden van corona niet aan een aangepaste vorm. Het lustrum gaat een dagprogramma worden, geheel live online met een grote variëteit aan onderdelen; er wordt live geschakeld naar diverse uithoeken van hun grote netwerk.

De middag staat in het teken van educatie, presentaties en interviews, daarna proosten en eten in een mukbang.

In de avond is er een quiz, live muziek vanuit de studio’s en vooropgenomen videos en felicitaties vanuit de hele wereld met artiesten die bij de studio’s hebben gespeeld en/of gewerkt.

Screenshots: The ARP 2500 at Willem Twee Studios – an introduction

Hainbach

feb, 2019

FaqLab 2019 onderzoekt interactie mens en synthesizer
FaqLab wordt met het jaar volwassener

FaqLab wordt Traditie

FaqLab begint een traditie te worden in Den Bosch. In gesprek met Hans Kulk (een van de organisatoren) wisten we even niet meer of het nu de zevende of achtste editie was. Maar de format – de sjablone – is nog steeds dezelfde, al wordt FaqLab met het jaar volwassener.

Synth liefhebbers komen bij elkaar om over hun hobby te praten onder een borrel, een verrukkelijke ter plekke gemaakte maaltijd wordt met smaak weggewerkt.

Er zijn lezingen en demonstraties van nieuwe inzichten in hoe met elektronische klanksynthese om te gaan. Hierin is het super creatieve element en gedeeltelijk zelfgemaakte en zeer creatieve electronica geknutsel nog altijd een belangrijk element. En helemaal eigen aan FaqLab is de relaxte en vriendelijk atmosfeer waarin het makkelijk is om oude (en nieuwe?) vrienden te ontmoeten.

Omdat de elektronische muziekstudio nu ook in de Willem Twee Concertzaal gehoord kan worden zijn demo’s bij FaqLab zicht- en hoorbaar voor een groter publiek. Leuk blijft ook altijd het element waarin studenten van de studio werk kunnen laten horen wat ze tijdens de cursus elektronische muziek compositie hebben gemaakt. Altijd met veel liefde en enthousiasme (en een beetje hulp van de docenten) gemaakt.

Interactie mens en synthesizer
Dit jaar stond FaqLab in het teken van de interactie tussen mens en synthesizer. Al die bergen electronica zijn leuk, maar hoe bedien je dat? Hoe leg je een relatie tussen wat je doet en geluid? Er kwamen diverse antwoorden op:

Rik Wijngaards en Michelle Abolaffio demonstreerden hoe je een mens onderdeel van het geluidscircuit kunt maken. Rik door een opstelling te laten zien waarin je geluiden kan veranderen door onderdelen van het apparaat aan te raken (tactile feedback).

Michelle Abolaffio had met zijn Awaken een opstelling waarin je onderdeel van het circuit wordt door een bewegend metalen vel aan te raken, wat dan tot allerlei geluiden leidt. Omdat je niet echt bewust kan beredeneren wat een aanraking met het geluid doet, ben je verplicht om op je instincten te gaan vertrouwen wat een heel andere dimensie geeft aan hoe je omgaat met geluid. Echt iets om een keer te ervaren.

Deze slideshow vereist JavaScript.

De volgende spreker was Rob Hordijk. Hij is Nederlands bekendste bouwer van modulaire synthesizers. In deze demonstratie bij FaqLab ging hij niet zozeer in op het zoveelste geluidje wat je kan opwekken, maar maakte hij veel meer duidelijk hoe het design proces loopt van een synthesizer.

Hoe kom je nu van de gedachte: ‘Ik wil dat een bepaalde klank gemaakt wordt’ naar de realisatie er van in electronica, daarbij in gedachten houdend dat het min of meer instinctief bedienbaar moet blijven. Er gaat heel wat denkwerk, wiskunde en natuurkunde in het simpel maken van die dingen. Voor de liefhebbers een prachtige lezing.

Kacper Ziemianin liet een zelfontwikkelde installatie zien waar je klank kan opwekken en beïnvloeden door het plaatsen van lichtsensors. Ook dit was een mooie manier om van geluid iets tastbaars te maken.

Jan-Willem Hagenbeek maakt zelf kleine goedkope synthesizers die je uitnodigen om lekker met de knoppen te spelen. Voor je het weet zit je midden in pulserende beats en lekkere geluidjes.

En zo zien we dat hoewel de toehoorders overwegend mannelijk zijn er toch een paar vrouwen ook interesse hebben voor deze mooie machines.

Netwerken bij het eten
Na deze typische FaqLab demo’s was het hoogste tijd even bij te tanken en te ontspannen, wat prima ging met de lekkere maaltijd die was bereid door Eveva, samen met een biertje als je dat wilde en staand aan tafels waar het makkelijk aanschuiven en contacten leggen was.

Presentatie leerlingen
In de avond presenteerden de diverse leerlingen van de opleiding die je volgen kan in de elektronische muziekstudio hun werken. Ook dit keer viel weer op hoeveel creativiteit mensen aan de dag kunnen leggen na slechte een paar maanden studie.
Overigens kan ik je van harte aanbevelen om als je wel eens meer zou willen weten van hoe synthesizers echt werken zo’n cursus te doen in de Willem Twee studio.

Optredens
’s Avonds presenteerde FaqLab een aantal performances. Dance achtige ritmes die je onderbewustzijn op een heel aangename manier stimuleren.

jan, 2018

Den Bosch wordt grote speler in de elektronische muziek
Gesprek met de drijvende krachten van de Willem Twee studio

Tot nu toe weten maar een paar mensen ervan en het is de hoogste tijd hier meer ruchtbaarheid aan te geven. Den Bosch heeft sinds kort een enorme muziekstudio, die gespecialiseerd is in het maken van elektronische en elektroakoestische klanken, muziek en opnames.

Ik sprak met Hans Kulk (links op de foto) en Armeno Alberts (rechts op de foto), beiden verbonden aan de Willem Twee studio’s.

KLANKGAT: Wat maakt deze studio zo bijzonder?
Kulk en Alberts: “Deze studio is om een aantal redenen uniek in Nederland en zelfs in Europa.”

Ten eerste hebben we veel oscillatoren en filters (geluiden opwekkende en vormende elementen, red.) die oorspronkelijk werden gebruikt voor belangrijke meetopstellingen. Die hebben een enorm hoge kwaliteit en bereik. Zo’n sinusgenerator bijvoorbeeld maakt een heel zuivere golfvorm die bovendien over een waanzinnig breed gebied instelbaar is, van Mega Herz tot maar 1 trilling per 3 uur. Er zijn ook apparaten die gedurende de jaren ’50 door de Duitse omroep zijn gebruikt en waar Karlheinz Stockhausen (Duitse componist moderne muziek, red.) nog mee gewerkt heeft. Het is ongekend om zoveel van die apparatuur nu bij elkaar te vinden.

Verder staat er een heuse analoge computer, die gebruikt kan worden om het gedrag van fysische systemen te modeleren. Een muziekinstrument is ook zo’n fysisch systeem dat gemodelleerd kan worden. Dus je kan allerlei realistische geluiden met de analoge computer programmeren, maar je hoeft je niet tot bestaande instrumenten te beperken.
En dan, alsof dat nog niet genoeg is, staat er een ARP2500 modulaire synthesizer, volledig gebruiksklaar. Daar tref je er in de hele wereld nog maar een handvol van aan. Dan zullen we het maar niet hebben over de enorme mengpanelen, bandrecorders en heel speciaal alle apparatuur die eigenlijk voor andere doeleinden is bedoeld, maar die ook voor muziek gebruikt kan worden.

Den Bosch wordt grote speler in de elektronische muziek — Analoge muziekstudio Willem Twee

Al met al lijkt het wel een museum, maar dan één waar je uitgebreid experimenteren kan omdat het niet achter glas staat maar echt gebruikt kan worden voor actuele muziek. Juist door dit soort apparatuur kan je een enorme creativiteit ontplooien. Zo sta je ook heel dicht bij de basis van het maken van de geluiden. In plaats van met software te pielen kan je hier echt voelen wat je doet, je hebt een veel nabijer contact met het geluid.

Wat is jullie doel met deze studio?
Het gaat ons allereerst er om de liefde voor deze apparatuur te promoten en mensen op te leiden zodat ze een diepgaande kennis ontwikkelen van hoe elektronische klankgeneratie werkt, en hoe je dat kan gebruiken om composities te maken. Verder mikken we op de internationale componisten die al veel ervaring hebben, en die juist hier hun ideeën tot volle wasdom kunnen brengen. Er is al belangstelling vanuit het buitenland (Zweden, Noorwegen, Italië, Duitsland). Mensen komen dan een poos als ‘Artist in Residence’ (AIR). Ze krijgen intensieve begeleiding in het studiogebruik en verblijven vlak in de buurt zodat ze veel experimenten kunnen uitvoeren.

Daarnaast willen we ook graag dat meer mensen belangstelling krijgen voor de techniek en zelf met elektronica leren omgaan. Daarom is er tevens een soldeerclub die regelmatig samen komt waar je van alles leert van elkaar, en dat in een heel gemoedelijke atmosfeer.

Is het niet enorm eng om hier naar binnen te stappen?
De apparatuur kan er nogal overdonderend uitzien. Maar dat is precies de reden waarom we heel laagdrempelige cursussen en activiteiten hebben. Daarin combineren we het aanbieden van basiskennis van wat geluid nu eigenlijk is met het stapsgewijs bekend raken met alle techniek om die geluiden op te wekken. We brengen die kennis meteen in de praktijk en laten mensen er mee experimenteren.
Je krijgt veel persoonlijke aandacht en de praktijk laat zien dat deelnemers al snel in staat zijn om mooie composities te maken. Natuurlijk is het zo dat als je echt vergevorderd wilt worden dat je er de nodige uren in moet stoppen. We hebben dan ook diverse cursussen die de materie steeds verder uitdiepen.

Hoe zien jullie de toekomst?
Heel zonnig, maar vooral vol met mooie composities, waarmee we ook in dit opzicht Den Bosch op de kaart kunnen zetten.

Als je meer wilt weten surf dan naar: https://www.willem-twee.nl/cursussen-analoge-studio/

Foto: Erwin Engelsma

jan, 2018

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab
Nieuwe muziek op oude apparatuur

Toen ik zondag 14 januari de foyer van de Willem Twee concertzaal binnenliep werd ik meteen getroffen door de kameraadschappelijke atmosfeer die er hing.

Mensen met belangstelling voor elektronische muziek die samen stonden te praten, stonden te kijken bij de apparatuur die was meegebracht, meningen uitwisselden. Het was weer FAQLab en wellicht de meest gestelde vraag erover is wel wat FAQLab betekent. Het betekent dat je hier op je gemak kan luisteren naar allerlei analoge synthesizers, er mee kan experimenteren, ideeën uit kan wisselen met andere liefhebbers zodat je inspiratie opdoet. Frequently Asked Questions? Factually Astounding Quality? Zeg het maar.

Rondleiding vernieuwde muziekstudio

Het programma van vandaag was veelzijdig. Te beginnen met een rondleiding door de vernieuwde elektronische muziekstudio. Hans Kulk en Armeno Alberts gaven een enthousiaste uitleg over de enorme verzameling apparatuur die er nu staat. En dat varieert van apparatuur die gebruikt wordt om kernspinresonantie [ Kernspinresonantie is een natuurkundig fenomeen dat onder andere zijn toepassing vindt in de chemie en in de geneeskunde, red.] experimenten te besturen, maar die ook meer dan uitstekend geschikt is om vernieuwende klanken mee te maken, tot een echt unieke synthesizer.

ARP2500

Opening vernieuwde muziekstudio FAQLab — ARP2500

De ARP2500, waarvan er maar een handvol werkende exemplaren in de wereld over is gebleven. De ARP2500 is gebruikt voor het genereren van buitenaardse geluiden in de film ‘Close encounters of the Third Kind’ en ook musici als David Bowie, The Who en Jean Michelle Jarre hebben er mee gewerkt. Geweldig dat iets wat elders in de wereld alleen nog maar in musea achter glas te bewonderen is hier echt geluiden staat te maken. Sterker nog: je kan er zelfs cursus op krijgen. Deze vernieuwde studio is uniek in Nederland.

Nieuwe geluiden
Het tweede grote gedeelte was de presentatie van composities die door leerlingen waren gemaakt in de studio. Hierbij komt weer eens naar voren hoeveel creativiteit en vernieuwing mensen al beginnen te maken na drie maanden of zo een avond per week in de studio te experimenteren. Nieuwe geluiden die tot een betekenisvol geheel waren samengesmeed, stroomden voorbij en het applaus was dan ook verdiend.

Nucleus

Het derde grote gedeelte was de uitvoering van een compositie door Hans Timmermans, Nucleus genaamd. Alle geluidsfragmenten ervoor waren al eerder opgenomen in de studio, met name met gebruik van het eerdergenoemde onderdeel om kernspin (Nucleus) proeven mee te doen.

Het stuk werd over vier kanalen afgespeeld wat je de ervaring gaf van binnen in een atoom te zitten, met de sferen die om je heen draaiden en golven die om je heen alle kanten uitgingen. Een stuk wat rust gaf of zoals iemand die ik sprak die gewoon uit nieuwsgierigheid langs was gekomen en niet speciaal iets met elektronische muziek had, het zei: “Ik zou hier veel langer naar kunnen luisteren; het schept een bepaalde rust.” Het is een interessant gegeven dat je in geluid iets uit kan beelden wat anders alleen maar in zeer abstracte wiskunde gevangen kan worden, en daar schoonheid uit kan halen.

Verder stonden Roel Weerdenburg en Zenn Den Bass op de podia, met vernieuwende kijkjes in de keuken van de moderne analoge (hoewel daar ook stiekem meer en meer software in komt) modulaire systemen.

Primeur
Nog een primeur werd aangekondigd: de soldeerclub van Martijn Verhallen. Eens in de twee weken samenkomen, solderen, leren hoe je PCB’s (printed circuit board, printplaat) maakt, kennis en inspiratie uitwisselen.