Bosche Requiem 2022 is een indrukwekkend compositie van Joey Roukens, uitgevoerd door Amsterdam Sinfonietta en Nederlands Kamerkoor met dirigent Sofi Jeannin.
Bosche Requiem 2022
Het jaarlijkse Bosch Requiem (in samenwerking met Muziekgebouw aan ’t IJ) waar een componist gevraagd wordt speciaal voor deze gelegenheid een requiem te componeren klopte dit keer aan bij Joey Roukens.
Ik vind het als recensent fijn om zoveel mogelijk als een onbeschreven blad onbevangen te luisteren naar wat het muziekstuk met me doet.
Daarna lees ik allerlei materiaal na dat je over de componist en het werk kan vinden. En dan maar hopen dat mijn indrukken overeenkomst vertonen met wat al geschreven is! Zo zat ik vrijdagavond na een lange wacht in de tot ver op straat uitstekende rij mensen in het Jheronimus Bosch kunstcentrum.
Verslag
Het orkest kwam op, de zangers kwamen op. Het is geen volledig orkest, ik zie heel veel snaarinstrumenten en percussie, maar geen blazers. Plots klinkt een geruis. Is het elektronica? Nee, dit klinkt meer naar rainstick. Langzaam begint de toon van een viool te klinken, later overgenomen door de bas. Het ‘Requiem Aeternum’ begint volgens goede traditie te klinken, als een zucht van verlangen en troost, mede ingegeven door de harmonie en de sprongen in de zang.
Ik hoor er Faure in terug, maar ook de subtielere stukken van Wagner lijken door te klinken. Zeer mooi uitgewerkte dynamiek golft op en houdt weer in. Soms wordt het wild, maar nooit te uitbundig, dan houdt het de pas weer in. Zeer mooi zijn de lijnen waarin de cello’s plots als een soort drum klinken. De samenwerking tussen percussie en pizzicato gespeelde snaren is erg mooi.
Het is zonder meer opmerkelijk hoeveel verschillende klankkleuren nog klinken uit het volledig besnaarde orkest. Langzame glissandos zowel in de zang als de snaren, en met name daar waar ze door elkaar heen gebeuren, leiden tot speciale klankeffecten. Het creatieve gebruik van de percussie met bel-achtige klanken voegt hier nog een extra dimensie aan toe.
Op een goed moment luiden de snaren de alten en sopranen in tot een welhaast angstige verstilling. Maar lang blijft dat niet hangen voordat een troostrijk gedeelte weer terugkomt in het Lacrimosa. Veel variatie in klankkleuren met een vleugje Stravinsky volgt. Welklinkende dissonanten (sorry muziektheoreten, maar het idee van wat een dissonant is, is wel eerder opgeschoven). En dan is het stil. Het is stil. Het is nog steeds stil. Na 2 minuten begint het geruis van een aangestreken gong.
Energiek gezongen koorzang klinkt ons tegemoet. Bijna, maar net niet helemaal, uit de Engelse koortraditie. Dan weer klinken de violen zacht met toontjes die nauwelijks van zang zijn te onderscheiden. Meeslepend, meerstemmige contrapunt achtige zang, die allerlei thema’s in diverse toonsoorten herhaalt, met subtiele glissando’s voert ons mee door een stel Engelse volkslied achtige stukken. En op het eind wordt ons een ‘Good Night’ toegezongen.
Meeslepend
Bosch Requiem 2022 was een prachtig stuk, meeslepend en uitbundig maar nergens te veel, nergens ‘ out of control’. Misschien wel het mooiste requiem van de serie die ik heb gehoord voor het November Music festival. Het nalezen van achtergronden thuis in het prachtig verzorgde boekje verhoogde het plezier van de herinnering alleen maar.
Een klein puntje van kritiek zou zijn dat op sommige plekken het koor niet helemaal uit de verf komt. Ze kunnen dan qua volume niet op tegen de strijkers, waardoor ze net niet de plek innemen die de hunne had moeten zijn.
Fotografie: Jostijn Ligtvoet
Met dank aan November Music