Sonologie, een woord dat misschien niet bij iedereen meteen een belletje doet rinkelen, staat voor de studie van klanken en geluiden. Het is een interdisciplinair vakgebied waarin muziek, technologie en wetenschap samenkomen. Een aantal keer per seizoen nodigen Willem Twee Studio’s Sonologie studenten uit om hun nieuwste werk in de Willem Twee Toonzaal te presenteren.
In Nederland is de studie van sonologie vooral bekend geworden door het Instituut voor Sonologie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Dit instituut werd opgericht in 1960 en is sindsdien een belangrijk centrum voor onderzoek en onderwijs op het gebied van elektronische muziek en geluidskunst.
Het is fascinerend om te zien hoe sonologie zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld. Waar het in het begin vooral draaide om de ontwikkeling van nieuwe technologieën om geluid te manipuleren en te creëren, is er tegenwoordig steeds meer aandacht voor de artistieke kant van het vakgebied. Sonologen zijn niet alleen bezig met het maken van nieuwe geluiden, maar ook met het verkennen van de expressieve mogelijkheden van geluid en het ontwerpen van composities die de luisteraar in verrassende richtingen kunnen voeren.
Maar sonologie gaat niet alleen over het maken van kunst. Het vakgebied heeft ook een belangrijke rol in de wetenschap. Sonologen bestuderen bijvoorbeeld de akoestische eigenschappen van geluid en de manier waarop ons brein geluiden verwerkt. Deze kennis kan weer worden toegepast in andere domeinen, zoals de ontwikkeling van gehoorapparaten of de verbetering van geluidsisolatie in gebouwen.
Het mooie aan sonologie is dat het een vakgebied is waarin verschillende disciplines samenkomen. Het vereist kennis van muziek, technologie, wiskunde en akoestiek. Maar het is ook een vakgebied waarin creativiteit en originaliteit worden gewaardeerd. Sonologen zijn vaak op zoek naar nieuwe manieren om geluid te maken en te gebruiken, en deze zoektocht naar vernieuwing kan ons veel leren over de wereld om ons heen.
In Nederland zijn we gezegend met een instituut als het Instituut voor Sonologie, dat al meer dan zestig jaar een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van dit vakgebied. Laten we hopen dat er in de toekomst nog meer aandacht zal zijn voor sonologie, zodat we nog meer kunnen leren over de kracht en de mogelijkheden van geluid.
Willem Twee Studio’s, gevestigd in Den Bosch en gespecialiseerd in analoge geluidsapparatuur, heeft in de loop der jaren een hechte, bijna natuurlijke verbintenis opgebouwd met het Instituut voor Sonologie.
Een aantal keer per seizoen nodigen de studio’s Sonologie studenten uit om hun nieuwste werk in de Willem Twee Toonzaal te presenteren. Studio4 is een maandelijkse concertserie voor elektronische en elektro-akoestische muziek verbonden aan de Willem Twee Studios. Met dit maal het Sonology Electroacoustic Ensemble onder leiding van Richard Barrett.
De albumtoer Meet Me on The Edge of Our Ruin van Nina June is eindelijk op pad. Na al die annuleringen door lockdowns. De Toonzaal is één van de podia die Nina en haar begeleiders aandoen. Het is de eerste keer dat deze Very Blonde Dutch Singer in Den Bosch optreedt.
Nina June – Meet Me on The Edge of Our Ruin
Nina June – Toonzaal
Het concert schijnt uitverkocht te zijn, maar toch zijn er nog wel wat stoelen onbezet. Een echtpaar heeft twee dochters van rond de 10 jaar meegenomen. De meisjes luisteren en kijken ademloos naar Nina June. De muziek die zij maakt, past naadloos bij de sfeer van de Toonzaal met haar prachtige akoestiek die dankzij het professionele geluidsteam volledig wordt benut.
Deze slideshow vereist JavaScript.
De opkomst is geheel in stijl met de dramatiek die Nina June voor ogen staat. Eerst komen Mirthe de Jonge (cello, vocals), Frank DeLange (vleugel, synth, vocals) en Younes Kadri (gitaar, vocals) op en beginnen met een intro van het nummer The Great Reveal, een nummer dat Nina samen met de Canadese singer-songwriter Jon Bryant schreef. Nina June komt pas aan het eind van de intro op.
Het openingsnummer gaat zonder break over in World on Fire. Met dit tweede nummer uit de zangeres haar grote zorgen wat wij mensen aan het doen zijn. “We’re walkin’ a dream parade. Look at the mess we made.” En wat verder:”We reap what we have sown.” Welke wereld geven we aan de volgende generaties door? Die vraag vindt Nina pregnant temeer omdat ze nu zwanger is.
Hierop volgen Trustfall, For Love van het Bon Voyage album (2018), de single Rainbow Ashes en Ravens Feather om dan uit te komen op Jeremiah Blue, één van mijn favoriete nummers waar de nostalgische melancholie zoals critici haar muziek omschrijven, er vanaf spat.
Tussendoor praat Nina June met haar publiek (zonder wederhoor) over hoe zij het optreden gemist heeft en dat ze blij is om hier in de Toonzaal te zijn. Het zijn woorden en zinnen die ik al vaker heb gehoord van bands en solisten, vorig jaar tussen de lockdowns door toen de podia en theaters open mochten, de zogenaamde ‘seated concerts’. Na dit optreden in Den Bosch volgt er nog eentje op 2 maart in Zwolle. Pas op 13 november start ze een toer door Duitsland, te beginnen in Hamburg.
Nina praat met het publiek
Na Jeremiah Blue volgt I Call Love In, ook een erg sterk nummer. Een potentiële hit met misschien wat meer up tempo mocht het op single worden uitgebracht. Nina June vertelt dat ze in deze crisistijd de sterke behoefte had aan andere horizonten of zoals ze dat zelf verwoordt, een ander jasje wilde aantrekken. Uit die Nederlandse jas! Ze ging meerdere malen op en neer naar Londen om met producer Duncan Mills te schaven aan het album Meet Me on The Edge of Our Ruin voor de juiste sound.
De Toonzaal
Met Shadows & Riddles, Summersnow, Our Garden, Like an Enemy, We Watched It All Come Down (van Bon Voyage) en Build a Boat vervolgt Nina de show, maar benoemt nog wel de samenwerking met Marijn van der Meer van de Bossche band HAEVN die ook in de zaal zit. Merijn heb ik in 2017 geïnterviewd vlak voordat hij op het Bevrijdingsfestival in Den Bosch zou gaan optreden.
Mij overvalt dan opeens het zwarte gat dat deze pandemie in de tijd heeft aangebracht. Het lijken wel eeuwen geleden dat ik Marijn heb gesproken. Gelukkig brengt muziek verlichting en troost. En die van Nina June doet dat. Zeker als ik zie hoe die twee jonge meisjes hebben genoten.
Zangeres Penny Roox en haar begeleiders zijn de support act van zangeres/componist Nina June op deze zaterdagavond in de Toonzaal. Penny, Thuur Onrust (gitaar) en Jeroen de Heuvel (vleugel) kennen elkaar van de Rockacademie Tilburg. Daar kregen zij les van…Nina June. Dat is al weer een tijdje geleden maar het contact is nooit verloren gegaan. En nu zijn ze volwaardige collega’s.
Penny Roox
Penny Roox
Normaal gesproken telt de band ook een drummer maar die is voor deze gelegenheid thuis gelaten. Volgens pianist Jeroen de Heuvel heeft het te maken met het karakter van de Toonzaal. Dat vraagt meer om verstilling en dat komt goed uit want zo komt die ‘dromerige vintagepop’ tot haar echt, beter gezegd, de zang van Penny. Zij is gezegend met een mooie stem en door de unieke akoestiek van de Toonzaal en haar microfoon techniek is elke nuance duidelijk te horen. Het volume is op orde en helder van toon. En dat gaat eveneens op voor haar twee bandleden.
Deze slideshow vereist JavaScript.
De band opent met It’s Not Real waarmee letterlijk en figuurlijk de toon is gezet. Inderdaad dreamy pop en begint hoe Penny zich een droom uit haar kindertijd herinnert. What A Day is het tweede nummer en staat niet op Spotify, zoek ik in de gauwigheid op. Vermoedelijk een nieuw nummer. Dat wordt later door Penny bevestigd.
Het derde nummer is Mean en daarin vraagt Penny Roox zich af waarom ze toch telkens voor de verkeerde vent valt. “Boys will be boys, mama taught me right When they leave in the morning.” Zo begint het nummer. En wat verder: “I only like you when you’re mean.” Voer voor doctor Sigmund.
House On The Moon en Do You Remember zijn ook weer nieuwe nummers. Het lijkt erop dat Roox c.s. niet hebben stilgezeten tijdens de lockdowns. Dat gaat op voor vele bands en solisten die KLANKGAT heeft gesproken. Tussen de nummers door praat Penny met het publiek. Zij en haar bandleden zijn blij weer te mogen optreden en vooral hier op het mooie en sfeervolle podium van de Toonzaal. De bezetting is redelijk en ik zie zelfs een voltallig gezin met twee dochters van rond de tien jaar.
Het sluitnummer is Sad, Sad Dreams en is een lekker nummer waar je met je hoofd mee kan deinen. De boodschap is een beetje treurig maar dat is helemaal volgens verwachting. “Only ever in my dreams I’ve got someone to hold but it is a false alarm.” Penny Roox is dat zeker niet.
Het Belgisch ensemble Het Collectief brengt muziek van de Finse componiste Kaija Saariaho en doet samen met sopraan Liesbeth Devos meer dan recht aan de muziek van Saariaho.
Saariaho
Het Collectief
De Finse componiste Kaija Saariaho (1952) is afgestudeerd aan het conservatorium in Helsinki richting compositie. Daarna studeerde ze in Freiburg en bij het Franse IRCAM (Institut de recherche et coordination acoustique/musique, het onderzoeksinstituut voor onderzoek naar akoestiek en muziek). Ze werkt vanuit Frankrijk. Ze is een van de vooraanstaande Finse componisten van moderne muziek waarin ze traditionele instrumenten vermengt met elektronica. Haar Finse achtergrond verraadt zich in de schrapende geluiden en ijle boventonen die zo van de pool lijken te komen (welke andere taal dan Fins heeft één woord voor ‘verkleumde meisjes’?).
Het Collectief
Het Belgische ensemble Het Collectief, bijgestaan door de sopraan Liesbeth Devos, legt zich toe op het brengen van de roots van het modernisme. En daarmee zijn zowel Het Collectief als Devos bij uitstek in staat om de muziek van Saariaho te brengen zoals het is bedoeld.
uitvoering
Liesbeth Devos
De uitvoering begon met het meer dan indrukwekkende fluitspel NoaNoa, uitgevoerd door Toon Fret (fluit) en Yannick Willox (live elektronica). De elektronica ondersteunde op zeer subtiele wijze de fluitgeluiden. Sopraan Liesbeth ging de samenwerking aan met elektronica die tegenstemmen speelde, haar samplede en weer terug weergaf. Uiterste concentratie is nodig om niet volledig van het pad geblazen te worden, en ze deed dat op meeslepende wijze.
De boventonen van de cello, die in de Toonzaal prachtig tot hun recht kwamen, werden door Martijn Vink tot leven gebracht en de piano (Thomas Dieltjens) bracht een heel sterke basis mee. Al met al geen concert als je uit bent op mooie traditionele melodieën en harmonieën, maar een feest als je van klankbeelden houdt en je wilt laten meeslepen door mensen die het uiterste uit de mogelijkheden van hun instrumenten weten te halen. Ik heb de poolwinden horen blazen, het ijs horen breken, de warme winden horen waaien en de zonnewind in de lucht horen hangen.
In mijn recensie van het Bosch Requiem was ik niet enthousiast over de muziek van Saariaho. Nu doemt de vraag op of dat aan haar compositie lag of aan de uitvoering. Duidelijk is in in ieder geval dat je heel wat in je mars moet hebben om recht te doen aan haar muziek.
En voor wie het weten wil: het Finse woord is neitokaista.
Screenshot video: Liesbeth Devos zingt ‘Liebst du um Schönheit'(Clara en Robert Schumann). Upload door Opera Ballet Vlaanderen, 19 okt. 2020.
Een lunchpauzeconcert in de Toonzaal van het kwartet Escala dat in het persbericht flink in het zonnetje wordt gezet, maakt meer dan nieuwsgierig. Escala bestaat uit vier slagwerkers die zowel akoestische als elektronische instrumenten gebruiken. Vaste bandlid Michiel Mollen moet verstek laten. Zijn plaats wordt voor deze gelegenheid ingenomen door Don Wolters op de xylofoon.
malletKAT & bells
Escala
Bij binnenkomst in de Toonzaal valt meteen de opstelling van de zitplaatsen op. Het is een ongeplaceerd concert. Je kan vrijuit óf alleen gaan zitten óf als stelletje naast elkaar plaatsnemen. De anderhalvemeter maatregel is nauwgezet toegepast en een licht briesje bevestigt dat het ventilatiesysteem op orde is. Iedereen draagt een mondmasker in de lounge en gang. En omdat het hier een lunchconcert betreft, staan smakelijke sandwiches klaar aan de bar. Zorgeloos genieten lijkt gegarandeerd voor dit concert.
Jop Schellekens – malletKAT en synthesizer
‘Geef het kwartet Escala een synthesizer of malletKAT in handen en het maakt er een groovy avond van’, staat in het persbericht. Hun entree op deze woensdagmiddag in de Toonzaal is in ieder geval energiek. Vier fit uitziende jongemannen met sneakers springen op het podium en plaatsen zich achter hun instrument: twee malletKATs, synthesizer, xylofoon, een rekstok met bellen en drumstel. Even een korte stilte die de spanning verhoogt, een soundcheck is gelukkig niet nodig.
Deze slideshow vereist JavaScript.
Uit de synthesizer ontspringt een waterval aan geluiden waar Jop Schellekens op zijn malletKAT induikt. Het lijkt alsof Jop op een marimba speelt. Als Reggy van Bakel op drums, Demos Horn op zijn malletKAT en invaller Don Wolters op xylofoon inzetten, is de set compleet. Een mellow sound stroomt de zaal in en dat voelt aangenaam warm aan. De kracht van muziek zit ‘m erin dat zij vele zintuigen tegelijkertijd prikkelt.
Demos Horn
Het tweede nummer It’s Time wordt kort ingeleid door Demos Horn. Het nummer verwijst naar de indrukwekkende en beroemde speech van filmster Leonardo di Caprio toen hij in 2014 de algemene vergadering van de Verenigde Naties toesprak. In die speech riep Di Caprio de leden op om de juiste maatregelen te treffen tegen klimaatverandering. De speech wordt integraal in het nummer afgespeeld.
Dat Escala zich in het bijzonder bekommert om klimaat & milieu, blijkt uit de titel van het derde nummer Transition. Deze interpretatie is natuurlijk voor eigen rekening, maar gezien het vorige nummer is inspiratie gezocht in de klimaattransitie waar Di Caprio op doelde.
Het laatste nummer is een drieluik, bestaande uit Sparkle, Sparkle 2 en 999. Net als de andere nummers kan je dit nummer categoriseren onder mellow jazz met wat Latin-Carribean invloeden. Dat komt door het gebruik van de malletKAT als een soort marimba en natuurlijk de percussie. Per slot van rekening hebben we hier te maken met een viertal slagwerkers.
Op moment van spelen klinken de nummers aangenaam in het gehoor, eenmaal weer buiten de Toonzaal is van dat gevoel nog maar weinig over. Escala heeft zich denkelijk ingehouden, omdat het om een typische lunchconcert gaat. Waarschijnlijk is dat tijdens avondoptredens anders en wordt er steviger ingezet, hoop ik.
De mannen van Escala zijn Jop Schellekens, Reggy van Bakel, Demos Horn en invaller Don Wolters.
In de tweede editie van Studio4 van het concertseizoen 2021/2022 geven het duo Poulson Sq. en Kypski hun muzikale visie af op de hedendaagse elektronische muziek, de wereld van synthesizers, modules, tapedecks en beats.
Bij binnenkomst valt je oog onmiddellijk op hun apparaten die mooi opgesteld staan op het sfeervol aangeklede podium van de Toonzaal. En zoals altijd in deze voormalige synagoge hangt er een enigszins sacrale sfeer waarin het gekleurde licht een groot aandeel heeft.
Poulson Sq.
Poulson Sq.
Poulson Sq. is een duo met Anthony Fiumara – die in 2018 Graduates 1&2 schreef voor November Music – en Mathijs Leeuwis. Fiumara speelt op een Buchla heruitgave van de beroemde Easel met een geïntegreerde toetsenbord en Leeuwis draait geconcentreerd aan de knoppen om opgenomen ambient sounds in een loop machine los te laten in de Toonzaal. Hij zorgt voor het ‘ritmische’ deel van deze set die zo’n drie kwartier duurt. Het analoge deel van dit stuk komt ook voor zijn rekening als hij aan de prachtige steelgitaar gaat zitten.
Mathijs Leeuwis & Anthony Fiumara
Het stuk ontwikkelt zich traag in toon en tempo, kenmerkend voor ambient en is vol geluiden en getinkel die het akoestisch analoge dicht, heel dicht benaderen. Melancholie en onheilspellende vergezichten voeren een strijd om de boventoon. De ijle hoge tonen, een constant monotoon ritme en de lage bassen doen sterk denken aan het album Low van David Bowie uit zijn Berlijnse periode die hij deelde met Brian Eno, peetvader van de ambient.
Het was toen een Berlijn die nog verdeeld werd door de Muur, een wereld van de Koude Oorlog en permanente nucleaire dreiging. Poulson Sq.’s nieuwste single Kosmic Headroom illustreert die associatie met het Bowie album uit 1977. De set eindigt met lage tonen, traag afnemend in volume. Een korte stilte volgt en het publiek dat nog wat nadroomt, applaudisseert enthousiast.
Kypski
Kypski
Kypski, dat is heel andere koek, zo zal blijken. In zijn voorwoord vertelt gastheer Rikkert Brok dat hij nog kan herinneren dat Kypski 15 jaar geleden ook heeft opgetreden in de Toonzaal. Rikkert is erg benieuwd hoe hij zich als muzikant/dj heeft ontwikkeld.
euroracks, modules en draaitafel
In deze tweede set gebruikt hij twee Euroracks ingeplugd met allerlei modules en daartussen een draaitafel. Eens een dj altijd een dj. Ook Kypski begint rustig en harmonieus, ambient. Alleen zet hij lage tonen harder en feller in, knallende en korte beats zonder fade-out. De draaitafel gebruikt hij om zijn synths aan te sturen, hij scratcht als het ware met de modules.
Het duurt toch nog een tijdje alvorens harmonie en ambient worden verlaten en verruild voor beats en drum-‘n-bass. Dan is er ook geen redden meer aan.
De energie schiet in een hockeystick curve omhoog en hier en daar beginnen hoofden mee te bewegen op de beat. De beat die hij op de meest onverwachte momenten stopzet. De stilte die ontstaat is dan ook compleet. Erg sterk. Kypski laat in zijn set duidelijk zien welke weg hij wil in gaan. Het is de weg die de elektronische muziek de beste kansen biedt.
Stuidio4 is een maandelijkse concertserie voor elektronische en electro-akoestische muziek verbonden aan de Willem Twee studios.
Bijna twee jaar geleden openden de Willem Twee studio’s officieel hun deuren voor het publiek. Toch wordt zaterdag 27 september het lustrum Willem Twee studio’s gevierd. Ra, ra, ra, hoe kan dat?
Lustrum Willem Twee studio’s
Deze slideshow vereist JavaScript.
Ik was erbij die avond van de officiële opening, toen ook Tom Holkenborg – beter bekend onder zijn artiestennaam Junkie XL – op een groot scherm verscheen, helemaal gezoomed vanuit zijn studio in Los Angeles. Daarnaast was ook de wereldberoemdeAmerikaanse dj/musicus en producent Daedelus (Alfred Darlington). De studio’s waren even het epicentrum van analoge elektronica adepten.
Hans Kulk en Rikkert Brok
Want daarin schuilt de kracht en uniciteit van deze studio’s. Ze hebben zeer waardevolle analoge elektronica in huis waaronder een ARP 2500, een echte vintage, hét speeltje bij uitstek van elektronica muzikanten. Maar dan nog is dat lustrum nog niet duidelijk. Het zit namelijk zo:
Vijf jaar geleden rolden de eerste rekken met instrumenten de Toonzaal binnen en startte de opbouw van wat destijds ‘De Toonzaal Studio’ heette. Nadat het CEM (Contactorgaan Elektronische Muziek) zich bij De Toonzaal Studio voegde en na een flinke verbouwing (met hulp van de Gemeente ‘s-Hertogenbosch en Brabant C) openden twee jaar geleden officieel de Willem Twee studios.
Elektronisch lusthof
ARP 2500 – Hainbach en Hans Kulk
De Willem Twee studio’s zijn zonder meer uniek te noemen en een waardevol bezit voor de gemeente ‘s-Hertogenbosch. Het is niet voor niets dat gerenommeerde artiesten aks Daedelus en Hainbach tijdelijk als ‘artists in residence’ in onze stad verblijven. Zij treffen in de studio’s een waar elektronisch lusthof aan. Vooral de aanwezigheid van een ARP 2500 in studio 2 oefent op hen een onverbiddelijke aantrekkingskracht.
De ARP 2500 was de eerste grote synthesizer van de Amerikaanse instrument bouwer ARP Instruments. Het was een monofone analoge synthesizer, die in productie was vanaf 1970 tot ergens in het midden van de jaren zeventig (bron: Wikipedia).
Coronaproof lustrum
Armeno Alberts en Hans Kulk
Ook het lustrum Willem Twee studio’s ontkomt in deze tijden van corona niet aan een aangepaste vorm. Het lustrum gaat een dagprogramma worden, geheel live online met een grote variëteit aan onderdelen; er wordt live geschakeld naar diverse uithoeken van hun grote netwerk.
De middag staat in het teken van educatie, presentaties en interviews, daarna proosten en eten in een mukbang.
In de avond is er een quiz, live muziek vanuit de studio’s en vooropgenomen videos en felicitaties vanuit de hele wereld met artiesten die bij de studio’s hebben gespeeld en/of gewerkt.
Screenshots: The ARP 2500 at Willem Twee Studios – an introduction
De Toonzaal nodigde Niels Broos uit tot het geven van een concert waarin orgel improvisatie op het Toonzaal Orgel samenging met geluiden gemaakt op een Moog One synthesizer en geluiden uit de elektronische muziekstudio.
Niels Broos
Niels Broos
Toetsenist Niels Broos is niet alleen een exponent van de potpourristische muziektijdgeest, hij is één van de belangrijkste Nederlandse aanstichters van een urgente stroming die het midden vindt van hiphop, elektronica en jazz. Broos was een voornaam lid van het Kyteman Orchestra en vormt een spil in het werk van Binkbeats en Jameszoo met wie hij samenwerkte op diens laatste Brainfeeder plaat.
De eerste synthesizer
Orgel in de Toonzaal
De eerste voorloper van het moderne orgel werd al rond 250 vChr. in Griekenland gebouwd door Ktesibios uit Alexandrië. Omdat je op moderne orgels klankkleuren kunt wijzigen door het mengen van registers kan je een orgel (met wat goede wil) als een mechanische additieve synthesizer zien. Dus de combinatie van het Toonzaal orgel, met geluiden uit de Toonzaal elektronische studio en het synth geweld die de Moog One (the biggest baddest synth on the market) kan leveren is geen gek idee.
Concert
Niels Broos Moog One
Mijn verwachtingen waren dan ook hooggespannen toen ik de zaal binnenstapte, waar de opstelling coronaproof was gemaakt door het publiek in twee verspringende cirkels neer te zetten met de juiste tussenruimte.
Alle apparatuur stond bij het orgel op de bovenverdieping opgesteld, zodat dat vanuit de zaal niet te zien was. Het concert begon met langzame tonen en geruis waarbij houten fluit-achtige tonen weerklonken, wat deed denken aan ‘Les flutes en Feu’ van Parmerud. Hier kwam het orgel bij wat resulteerde in langzaam verlopende akkoorden.
Moog One
De beroemde Moog subbas werd toegevoegd en een brutaler wordend orgel. De fluiten kwamen weer terug in het spel waarbij een langzaam bewegend filter enige variatie in klankkleur aanbracht. Er was weinig melodie maar wel een lage herhaling van thematieken die eerder in het hoog waren ingezet. Op enig moment waande ik me bij Vangelis zo rond 1985. Toen zat er vrij lange tijd weinig echte beweging in de klanken die voorbijdreven tot er met behulp van een toevalsgenerator waterdruppel achtige geluiden voorbijkwamen die weer enigszins beweging en ritme terugbrachten. En een mooi applaus volgde toen de laatste klanken waren weggestorven.
Composure
Het was duidelijk dat Niels hard gewerkt had aan het concert, en toch miste er iets. Een zekere meeslependheid, een zekere originaliteit. De klanken klonken te bekend, er zaten te veel stijlen door elkaar heen zodat geen groter geheel ontstond.
Screenshots van diverse video’s van Niels Broos SOLO at Best Kept Secret Festival /Niels Broos – Moog One demo – Dancefair Utrecht
Transcendentale soundscapes en elektronische muziek? Ik had er niet zoveel mee tot ik gevraagd werd naar de recente releases Feeling The Spirit van The Transcendence Orchestra en Studies in audio fabrics van Atte Elias Kantonen te luisteren. Beide producties zijn mede tot stand gekomen in de Willem Twee studios die ondanks corona zeer productief zijn dit jaar. Lees bijvoorbeeld het artikel ‘Twee recente releases uit de Willem Twee studios‘.
Dit tweede artikel behandelt Studies in audio fabrics van Atte Elias Kantonen uit Finland. Kantonen is stagiair geweest bij Willem Twee studios. Het album is gemasterd door Tyler Deupree.
Atte Elias Kantonen
Atte Elias Kantonen
Studies in Audio Fabrics door Atte Elias Kantonen is een set van vijf tracks. Forms noemt Kantonen ze zelf en ze zijn gecomponeerd en opgenomen in Willem Twee studios. In die studios staat het vol analoge elektronica apparatuur uit de jaren ’60|’70|’80. Dát is de grote aantrekkingskracht van deze Bossche studios. Buitenlandse (elektronica) musici komen er als honingbijen op af. Atte was vorig jaar stagiaire, student in residence noemt Willem Twee zulke tijdelijke medewerkers. De release was 5 juni jongstleden en wordt uitgebracht door Granny Records.
Eén geheel
Studies in Audio Fabrics
Het heeft geen zin om de vijf Forms van Studies in audio fabrics stuk voor stuk te bespreken. Het werk vormt één geheel met korte stops als afscheiding. De Forms maken gebruik van een reeks uitzonderlijke instrumenten. Die bestaan uit een Serge-systeem, EMS VCS3 Putney, ARP 2500 & 2600, PPG 1020, Korg 770 en Roland Juno-60.
Het begint met knapperig klinkende bleeps gevolgd door zachte sonore klanken die door kenners als soundscapes worden geduid. Soundscapes betekenen vertaald geluidslandschappen en als je dát beeld vasthoudt dan wordt deze muziekstijl meer inzichtelijk. Je aanschouwt de muziek en in dit geval ervaar je de muziek met je tastzintuigen.
Atte Elias Kantonen studeert nog echt op wat analoge apparaten voor hem als musicus kunnen inhouden. Het wordt daarom des te spannender als hij is uitgestudeerd.
Foto’s: Facebook Atte Elias Kantonen
Het Griekse elektronische akoestische muzieklabel Granny Records brengt de elektrische muziek uit die Kantonen heeft gecomponeerd. Afgelopen herfst maakte hij de werken bij Willem Twee Studios in Den Bosch. Luisteren kan via deze Bandcamp link.
KLANKGAT vroeg mij of ik naar de eerste uitzending van Willem Twee Huiskamer live wilde kijken die op Tweede Paasdag ’s avonds werd uitgezonden. De namen van sommige deelnemers maakten mij nieuwsgierig genoeg om die avond eens een keer niet naar mijn dagelijkse shot Netflix te grijpen, maar me te richten op deze livestream. Het wordt mijn eerste recensie vanuit eigen huiskamer. KLANKGAT keek ook, in eigen huiskamer welteverstaan.
Om 20:30 uur begon de uitzending met het beeld van de Toonzaal met lege stoelen. Er kwam een vrouw binnen die haar regenjas uittrok en over een stoel deed. Zij ging zitten en vertelde wat ons allemaal op deze avondvullende uitzending te wachten stond. “Beste kijker, buiten is de wereld stil. maar hier binnen gaat de creativiteit onverminderd door. De huiskamer van Willem Twee wil troost bieden in deze tijden van corona.”
Tegen de draad
Jaap Houdijk – Tegen de draad
Schrijver Jaap Houdijk beet het spits af en las voor uit Tegen de draad, een verhaal uit 1986. Ik ken het werk van Jaap Houdijk niet en ging er echt voor zitten met een koptelefoon op. Jaap heeft een prettige stem en leest duidelijk voor, geen geslis of gemompel. Fijne dictie.
Alleen het verhaal werd naarmate het vorderde, nogal onprettig. Het gaat namelijk om een man te bevrijden van een teek die zich in één van zijn teelballen had genesteld. Om te zorgen dat er geen resten van het ongedierte achterbleven, moest-ie tegendraads eruit worden gehaald. Jaap bleef onverstoorbaar doorlezen, maar ik haakte af. Naderhand vroeg ik aan de redacteur van KLANKGAT wat hij ervan vond. Hij had net als ik zijn koptelefoon afgedaan.
Jaap Houdijk is hoofd publiciteit & marketing bij Willem Twee
Bart de Graaf
Bart de Graaf
De handen en vingers van pianist Bart de Graaf zijn goud waard. Als kwikzilver bewegen ze over de zwart-witte toetsen van de koninklijke vleugel van de Toonzaal. Bart speelde drie stukken:
Bach – Das wohltemperierte Klavier Deel 1 prelude fuga in A groot
Alban Berg – Opus 1 piano sonata
Chopin – Etude Opus 25 no 1 aka De Harp
Bart was goed op dreef – to say the least – en werd door de camera’s goed in beeld gebracht. Vooral de close-ups op het handwerk/pianospel waren voortreffelijk. Een zachte aanraking, bijna een streling, zo vederlicht en om zó een stuk te eindigen. Ontroerend mooi, met name de piano sonata van Alban Berg. Lockdown op zijn best.
Bart de Graaf is programmeur klassieke en actuele muziek bij Willem Twee
Chris Verheijen en Hanna Tollenaar
Chris Verheijen en Hanna Tollenaar
Van een geheel ander kaliber/genre zijn Chris Verheijen en Hanna Tollenaar (Duncan Idaho). Singer songwriters annex bandleden en door de lockdown nu versmolten in de Couch Concerts. Chris Verheijen alias Christopher Green werkt aan zijn nieuwe EP die pas in het najaar zal verschijnen.
De twee partners in corona crime oogden heel relaxed, net alsof ze gewoon thuis op de couch zaten. Ik vond het eigenlijk wat te relaxed. Een beetje meer vuur en spirit zou erg welkom zijn geweest. Het tweetal deed vier nummers. Twee van het eerste album van Chris, het derde nummer is mij ontschoten maar het vierde zeker niet want een cover van The Travelling Wilburys (Tom Petty, Bob Dylan, Roy Orbinson e.a.). De cover was Handle With Care, één van mijn favorieten. Top uitgevoerd.
Chris Verheijen doet publiciteit en marketing bij Willem Twee
Lisetteh
Deze slideshow vereist JavaScript.
Ik wist echt geen raad met wat ik te zien kreeg. Er verschenen op het podium van de Toonzaal kussens in de vorm van vissen. Eerst een stuk of twee à drie, dan wat meer. De camera werd even op stop gezet en zo verschenen de volgende viskussentjes in beeld, stuk voor stuk en zo ging de ‘montage’ maar door. De vloer raakte bezaaid met stoffen viskussentje in verschillende maten en kleuren. Plotseling klonk er ook elektronische muziek, soundscapes eigenlijk om een wat duistere en dreigende sfeer op te roepen. Het hielp niet echt.
Eva van Pelt
Eva van Pelt
Eva van Pelt omschrijft zichzelf als een muzikale maker. Vorig jaar trad ze op bij Theaterfestival Boulavard met de voorstelling HIER. Voor die gelegenheid noemde zij zichzelf een muzikale theatermaker. Eva is aan Willem Twee verbonden via Talent HUB Music Brabant. ‘Het doel van Music Hub Brabant is om talentontwikkeling in de muziek structureel op te nemen in de Brabantse cultuursector’.
Eva vond het maar gek dat ze zo optrad, zonder publiek. ‘Heel raar om op te treden in deze liveloze tijd’. Zij zou 8 april in Willem Twee live met werk komen van het nieuwe album NU. Maar zegt ze: “Omdat we geen controle meer hebben over het NU, sta ik nu HIER.” Haar eerste lied ging over verlies. Eva sprak mensen die dierbaren verloren hadden en op gepaste afstand afscheid moesten nemen. Het lied greep mij aan. Ik vond de entourage en dit nummer helemaal passen bij wat deze Livestream beoogt, namelijk troost bieden in deze moeilijke tijden vol angsten en verdriet.
Na dit lied las Eva een tekst voor uit een periode dat ze nogal kwistig allerlei stelligheden rondstrooide. “Je hebt maar heel even. Zorg dat je stempel gedrukt staat.” Dat is mij bijgebleven. Eva zong tot slot een nieuw lied dat zij eigenlijk met haar band live zou spelen. De Paradox van Zekerheid.
Albert van Abbe
Albert van Abbe
Ook Albert van Abbe is net zoals Eva van Pelt verbonden aan Willem Twee via Talent HUB Music Brabant. Albert is ook Artist in Residence bij Willem Twee studio’s. Hij leeft zich uit aan de veelal analoge apparatuur om op deze wijze elektronische muziek te maken. In het najaar verschijnt een nieuw album. Het nummer dat hij op deze Livestream laat horen, staat ook op dat nieuwe album. Het titelloze nummer is goed opgebouwd naar een spannend middenstuk dat zeer dansbaar is. Het slot is kalmer wat ik toch jammer vind. De beat had voor mij tot het eind mogen duren.
Ik wil geen voorbarige conclusies trekken na deze eerste Willem Twee Huiskamer Livestream. Je krijgt de mensen te zien die normaliter achter de coulissen werken bij Willem Twee. In de stream zien we hen nu in hun alter ego. Er komt een tweede editie en dan mag ik hopen dat er toch wat meer aandacht besteed wordt aan de presentatie.
