Daar staat hij dan, John Zorn, een kleine man, casual gekleed, om een sax solo weg te geven. Midden op een verhoging waar ooit het altaar moet hebben gestaan van de Sint Jacobskerk dat nu het Jheronimus Bosch Art Center (JBAC) heet. Vooraf wordt uitdrukkelijk gevraagd of iedereen zijn mobiel op mute zet en zeker geen foto’s noch video’s maakt. John wil dat niet. Luisteren naar zijn muziek, daar kom je toch voor, al het andere leidt alleen maar af en is storend voor hem, de anderen en voor jezelf, is de gedachte.
John Zorn Dag November Music
Het is een bijzondere dag, deze John Zorn Dag op maandag 5 november. Deze maandag is een herhaling van het episch hoogtepunt van November Music in 2017: de John Zorn marathon. De Amerikaan was er zelf ook van onder de indruk en komt op eigen verzoek terug naar November Music 2018. Dit jaar geeft hij het publiek zeven uitgelezen concerten waarin de volle reikwijdte van zijn muzikale exploratiedrift is te beluisteren. De Sax Solo in het JBAC maakt daar deel van uit.
De Sax Solo is zeer bijzonder want soloconcerten voor saxofoon geeft John Zorn maar mondjesmaat. Zijn fans grijpen deze unieke gelegenheid dan ook met beide handen aan. Dat is te merken in het Jheronimus Bosch Art Center want de voormalige kerk loopt snel vol. Het zijn vooral mannen die Zorn wat betreft de saxofoon tot zijn fans mag rekenen.
Sax Solo – het concert
Voor de beroemde triptiek Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch – een replica overigens want het origineel hangt in het Prado, Madrid – geeft Zorn in het half uur dat dit concert duurt, een drietal ongeëvenaarde improvisaties weg. Op zijn hoofdinstrument, de altsaxofoon en zonder enige elektrische versterking. De unieke akoestiek van de kerk doet de rest.
De Sax Solo begint eerst met een korte intro die je als een soort samenvatting kan beschouwen wat komen gaat. Wat is het? Het is niet alleen jazz of modern klassiek (kan dat met een saxofoon? wis en waarachtig!), neo-bop, soundscape of noise maar een mengeling van al deze mogelijkheden. Maar dat weet je pas achteraf.
John Zorn beheerst al die stijlen. Hoe kan het ook anders als je je leven lang hebt gewijd aan muziek zoals deze New Yorker heeft gedaan. Hij hanteert een sterk eclectische stijl, staat op Wikipedia, maar zelfs die omschrijving doet hem tekort. De drie langere nummers van deze Sax Solo spiegelen zich alle drie aan die korte intro.
Het eerste stuk is dan kalm dan uptempo dan zeer uptempo waar muziek wordt verlaten om plaats te maken voor noise die dan weer overgaat in een sereen gedeelte dat uit een saxofoon zo heerlijk kan klinken. En up, up, up gaat het weer tot de abrupte stop.
Het middenstuk is kort en opmerkelijk. Zorn haalt het mondstuk uit zijn saxofoon en gaat ermee ’tetteren’, een soort Donald Duck act en loopt wat rond. De zaal kan het wel waarderen en er wordt wat gelachen, vooral als hij tegen een beeld uit de Bosch’ mythologie tettert. Hier toont hij de speelsheid die een virtuoos kenmerkt: lichtvoetig en vol zelfspot.
In het derde stuk van de Sax Solo rekent Zorn genadeloos af met die speelsheid en toont al zijn gezichten, van hemelse schoonheid in serene landschappen tot lelijke breaks & noise uit de slechtste achterbuurten van een metropool in verval. Het is bijna een auditieve vertaling van De Tuin der Lusten. Daarnaast lijkt Zorn te zoeken naar nieuwe geluiden. Alles wat maar in hem opkomt, wordt vanuit zijn longen via die saxofoon tevoorschijn gebracht en losgelaten op de uitzonderlijke akoestiek van het Jheronimus Bosch Art Center.
Screenshot: John Zorn: Live at The Greene Space, April 30 2009