Dirty Vistas houdt de release party van hun debuut EP Popular Music Of Yesteryear (VIAVIA Records, 2025) op het podium van Bossche Brouwers. Als support act van deze Bossche band hebben ze geestverwant Jack Hippo ingeroepen. Er wordt van beide bands een liveshow met het nodige vuurwerk verwacht.
Popular Music Of Yesteryear
Popular Music Of Yesteryear
De EP Popular Music Of Yesteryear telt vijf nummers die allemaal door Dirty Vistas zijn geschreven. De EP is uitgebracht door VIAVIA Records, een elektronisch platenlabel en evenementenorganisator gevestigd in Den Bosch. Het label is ‘gespecialiseerd in het samenstellen van uitzonderlijke sounds die house, trance en techno combineren en zo unieke en meeslepende ervaringen creëren voor muziekliefhebbers‘.
In die samenvatting van VIAVIA Records herken ik deels de sound van Dirty Vistas. Het eerste nummer van de EP Enron Pyramide Scheme is een onorthodoxe rock nummer dat uitmondt in een obscure reclame boodschap om je netwerk te vergroten. Het tweede – instrumentale – nummer draagt de naam Refugue in G. Het begint en eindigt als een klassiek modern nummer met een stevig middenstuk.
Het titelnummer Popular Music Of Yesteryear is een mix van progressieve rock en hectische soundscapes en live komt het nummer pas echt tot zijn recht. Dan is het volgende nummer Dreaming Of Papua met zijn opeenvolgende flarden van mysterieuze klanken en donkere stemmen eerder de tegenpool van het titelnummer. Zeer boeiend stuk, heel visueel.
Sjeng Muermans
Tim Ewalts
Jan van Oudheusden
Bij het begin van het laatste nummer Two Steps moet ik meteen aan de Britse band Supertramp denken die in de jaren 70 furore maakten met hun hits. Music of yesteryear, muziek van vervlogen tijden. Two Steps heeft de potentie om een hit te worden of is dat vloeken in de kerk?
Met deze EP laat Dirty Vistas duidelijk zien waar ze voor staan of zoals Tim Ewalts er zelf over zegt: “een eclectische geluidscollage, het is all over the place, een samenvatting van een jaar of twee muziek maken, van niks tot dit.”
De EP Popular Music Of Yesteryear is niet makkelijk te doorgronden. Het vergt enige moeite; na een paar keer beluisteren neemt je waardering alleen maar toe. Dirty Vistas dat zijn Jan van Oudheusden (drums), Tim Ewalts (gitaar) en Sjeng Muermans (vocalen, toetsen).
Jack Hippo
Jack Hippo
Liam Gruijters alias Jack Hippo opent de avond van deze release party. Jack Hippo lijkt in eerste instantie nogal naïeve muziek te maken, kinderlijk eenvoudig bijna maar schijn bedriegt. Opmerkelijk is de inbreng van een klarinet die zorgt voor een idyllische toon, een baken van herderlijke rust.
Liam Gruijters op de drums stuurt zijn bandgenoten precies dáár naar toe waar híj́ het wil hebben. De band speelt bepaalde ritmes die uniek zijn qua opbouw en intensiteit. Dat laatste zie je niet terug in de zang van Jack Hippo die amper te horen is en monotoon klinkt. Dat is geen onmacht maar een bewuste keuze.
Oorspronkelijk opgezet als jam-sessie initiatief is Jamkade in drie jaar tijd uitgegroeid tot een community van meer dan 260 muzikanten. “Er zit zoveel talent op hun zolderkamer, met Jamkade willen we ze allemaal op een podium zetten,” zegt bestuurslid Jeroen Heessels.
En in het verlengde daarvan blijkt dat heel veel van die muzikanten ook zelf liedjes schrijven én de ambitie hebben om daar misschien wel professioneel aan de gang te gaan. Maar dat de stap naar een studio best groot is.
“En wij zijn in een positie om hen daar bij te helpen,” vult Heessels verder aan. En dat heeft ons samengebracht met Studio Recbaar van Frans de Visser en samen hebben wij de stap genomen om Jamkade: Studio Challenge te beginnen. Waarbij we hebben gezegd schrijf je in, in oktober vorig jaar.
Jamkade
Na afloop van de releaseparty van Jamkade Studio Challenge op vrijdag 21 februari in World Skate Center aan de Tramkade sprak ik met Jeroen Heessels en Max Somers, beiden bestuursleden van Jamkade.
Jeroen Heessels
Max Somers
KLANKGAT: Hoe is het allemaal zo tot stand gekomen, deze Jamkade: Studio Challenge?
Jeroen Heessels: In november hebben we van de 25 inschrijvingen vijf songwriters met een liedje gekozen. Die hebben dus een studio ervaring gewonnen, inclusief een professionele studio opname. En die zijn gaan repeteren samen met de overige inschrijvers. Er is er één afgevallen, dus nu zijn het er vier.
Max Somers: De afgelopen maanden hebben ze met z’n allen aan de hand van een demo van de inzender een liedje uitgewerkt en zijn ze gaan repeteren. Ze zijn vervolgens de studio ingedoken bij Studio Recbaar. Daar hebben ze een afgemixt nummer gemaakt met hulp van Frans.
Frans de Visser – Bossche Band Battle in 2018
Wie is Frans?
Max: Frans de Visser is van Studio Recbaar, initiatiefnemer en eigenaar. Hij is muziekproducer en werkt graag met beginnende muzikanten.
Hoe ligt de verhouding dan met die studio en jullie?
Jeroen: Frans heeft ons benaderd, omdat hij iets wilde in het spoor van de Bossche Band Battle, een project dat hij al eerder heeft opgezet. Hij zei: ik wil muzikanten graag een kans geven zich te profileren, ervaring op te doen en zo weer te groeien, maar ik zocht een platform om daar een event, een soort van gebeuren om heen te bouwen. En daar zijn wíj́ dan samen in opgetrokken.
Als ik het goed begrijp is het eigenlijk een soort try-out voor mensen die studiomuzikant willen worden, daar hun werk van willen maken.
Max: Ja, onder andere. Het is een ervaring voor amateurs om een echte studio experience op te doen.
Jeroen: Studiomuzikant is niet per se het doel. Het doel is dat deze mensen aan het einde van het traject een professioneel opgenomen eigen nummer hebben. Wat eventueel een start kan zijn voor hun carrière. Deze stap zouden ze uit zichzelf niet snel zetten. Maar we hebben ze net dat zetje gegeven dat die songwriters in de studio duiken met hun eigen nummer. En eruit komen met een opgenomen nummer.
Dat lijkt me nogal kostbaar. Hoe is dat gefinancierd?
Jeroen: Wij hebben een subsidieaanvraag gedaan bij de gemeente als Jamkade zijnde en daar waren meerdere projecten onderdeel van. Studio Challenge was één van die projecten en de gemeente heeft die subsidie toegekend. Van daar uit hebben wij samen met Studio Recbaar kunnen werken. Dat is overigens heel veel vrijwillige inzet en Studio Recbaar heeft ook veel uren gesponsord.
Wie waren de songwriters en met welke nummers hebben ze deelgenomen?
Max: Daphne Vermeer met W(ondering Mind), Vincent Roes met Klootzak, Martijnvan Dijk met The Other Side of Intimacy en Robert Roose met Maybe You Need More. Diverse deelnemende artiesten hebben plannen om in de toekomst verder te gaan in de muziek.
Daphne Vermeer
Vincent Roes
Martijn van Dijk
Robert Roose
Is er nog kans dat ze op Spotify of andere streaming terecht komen?
Jeroen: Dat is aan de muzikanten zelf. Wij hebben een traject gefaciliteerd. De muzikanten hebben nu een professioneel bestand van hun nummer . En ik neem aan dat zij, als ze daarin verder willen, dat gaan uitdragen op Spotify. Misschien gaan ze optreden en wie weet wat er dan van hun carrière komt?
Laatste vraag. Is dit eenmalig of gaat er een vervolg komen?
Max: Ja, als het aan ons ligt denk ik dat we het wel nog een keer gaan doen. Terugkijkend naar vanavond denk ik dat er ook wel reden voor is. Ja.
Best Kept Secret (BKS) werkt voor de eerste keer samen met Willem Twee, Den Bosch onder de noemer BKS-Club x Willem Twee. Willem Twee muziek en beeldende kunst heeft de koppeling al enige jaren gemaakt. De samenwerking die beide organisaties nu aangaan, lijkt een natuurlijke en bijna vanzelfsprekend gevolg. Aan het woord is festivaldirecteur Maurits Westerik van BKS.
Best Kept Secret
Vera Meulendijks
Elsemarijn Bruys
The Blobs
KLANKGAT: Wat doet Best Kept Secret hier in Willem Twee, Den Bosch?
Maurits Westerik: Ik ben festivaldirecteur van Best Kept Secret dat zich al jaren afspeelt in Hilvarenbeek, De Beekse Bergen, een driedaags festival met 25.000 bezoekers elke dag. Muzikaal gaat dat alle kanten op met 80 à 120 bands geprogrammeerd over drie dagen. Maar de laatste jaren hebben we ook Best Kept Secret Culture waarin we ons steeds meer ontwikkelen met cultuur en kunsten.
Maurits Westerik
Dat zien we nu hier in Willem Twee?
Ja. Voor het eerst gaan wij een samenwerking aan met Willem Twee, omdat we graag willen proberen om het festival ook een keer binnen te houden. Ik ben hier ooit als muzikant heel veel geweest. Ik speelde met een bandje heel graag hier op het poppodium. En zo kende ik Ivo Cooymans, de programmeur en samen met Linda Köke, de kunstcurator, hadden we het idee geopperd hoe het zou zijn als we een hele avond vullen met een soort music-food & culture.
Is het de bedoeling dat Best Kept Secret ook andere steden aandoet zoals Breda, Tilburg, Eindhoven?
Tot op heden niet. We hebben wel een dansavond gehad in Club Smederij in Tilburg en op 27 februari een neo-klassieke avond in De Pont, ook in Tilburg. Dit is de eerste keer dat we met Willem Twee werken, maar we willen eigenlijk het allerliefst jaarlijks laten terugkomen. Omdat het begonnen is met het idee dat we van buiten naar binnen gaan als festival-mensen, als festivalorganisatie.
Is dat niet te weinig, een keer per jaar?
Ja zeker, ik zou het wel graag meer en vaker willen, maar we moeten een keer beginnen en dan kijken hoe het nu gaat. En als we volgende week het gevoel hebben nou dit kan vaker dan willen we dat graag doen.
Muziek
Bezoekers krijgen deze avond een zeer gevarieerde schotel van muziek en kunsten aangeboden en kunnen vrijuit struinen door het monumentale fabriekspand in een one-day infinity. Maar hoe je het wendt of keert, de meeste bezoekers komen toch echt voor de muziek.
Mood Bored
Mood Bored
De driekoppige band Mood Bored opent de avond in de Kleine Zaal. Twee leden van de band heb ik al mogen meemaken in mei vorig jaar toen de Vlaming Daan Stuyven optrad in Willem Twee. Myrthe Driesenaar op bas en zang en neef Daan Stuyven waren toen support act samen met een andere familielid, Born Stuyven.
Het is altijd moeilijk om af te trappen, bij welk event dan ook. Myrthe is nogal onvast in haar zang en de band heeft moeite om het tempo vast te houden. Gelukkig stroomt de Kleine Zaal snel vol en wordt elk nummer getrakteerd op groot enthousiasme. Het trio raakt goed op stoom en aan het eind van de set is een welverdiend daverend applaus hun beloning.
Myrthe Driesenaar
Fit-band
Deze zeer explosieve band uit Utrecht staat niet op de (officiële) setlist van Best Kept Secret en is dus een goed bewaard geheim. Wat een energie, punk met synth en het doet me goed dat de frontman zich helemaal in het zweet draait en als een wervelwind over het podium van de Grote Zaal raast. Uiteindelijk noopt overhitte hem zijn bovenkleding uit te doen. Dat hoort bij zo’n act. Een Jim Morrison in de dop, nu nog een leren broek aantrekken. Het klinkt niet altijd goed maar is wel lekker gruizig.
Fit-band
Future Husband
Future Husband was in oktober nog te zien in Plein79 bij Popronde Den Bosch. Adura Sulaiman trekt in de Kleine Zaal van Willem Twee ook weer alle aandacht naar zich toe. Zij speelt bas – het valt op dat veel vrouwen tegenwoordig de bas bespelen – en heeft een mooie stem wat past bij deze soulvolle, funky, disco indiepopband die klaar staat voor de sprong naar een groter publiek.
Future Husband
Babs
De tweede band die uit de hoge hoed van Best Kept Secret tevoorschijn komt, is Babs. De pop-rapper uit Leiden kan rekenen op veel volgers op haar sociale media. En ook deze avond in de Grote Zaal maakt zij haar naam&faam waar. Het gaat ‘r makkelijk af, want haar fans kennen alle liedjes uit hun hoofd en zingen/rappen volop mee. Babs combineert maatschappelijke en actuele rapteksten met dansbare popbeats.
Babs – dansbare popbeats
Library Card
De laatste act van Best Kept Secret komt uit Rotterdam. De band rockt er stevig op los maar de zang van Lot van Teylingen raakt ondergesneeuwd. Het is meer spoken word en dat in combinatie met rock gaat een beetje aan mij voorbij. De teksten zijn slecht of niet hoorbaar. De bezoekers in de Grote Zaal daarentegen gaan lekker helemaal los op de punkrock.
Lot van Teylingen – Library Card
Kunst
Elsemarijn Bruys
inflatable
Elsemarijn Bruys maakte in 2024 de enorme sculptuur Knaldrang, dat tot acht meter hoog over de bezoekers van Best Kept Secret uitkeek. Bij BKS-Club x Willem Twee heeft ze een soortgelijke inflatable gemaakt. Dat is een opblaasbare sculptuur die in allerlei groottes, kleuren en vormen door Elsemarijn worden gemaakt. In de Kunstruimte van Willem Twee heeft de inflatable de vorm van een doorgang.
Vera Meulendijks
Vera Meulendijks
In Vera’s nieuwe installatie Voor niets gaat de zon op bij Best Kept Secret Club x Willem Twee creëert Vera Meulendijks een ervaring waarin de grenzen tussen natuur en kunstmatigheid vervagen.
Meulendijks onderzoekt in haar werk de overgang van natuur naar kunstmatigheid en speelt met de spanning tussen deze werelden. Wat we als natuur beschouwen, is vaak doordrongen van menselijke invloed. En datgene dat geheel kunstmatig lijkt, draagt elementen van de natuur in zich.
‘The Blobs’ van Glow Eindhoven
Gekleurde blobs leiden je door de gangen van Willem Twee, op weg naar de Kunstruimte op de eerste verdieping. Studenten van SintLucas ontwierpen de Blobs, elk met zijn eigen unieke vorm en ‘leven’. Deze levendige, slijmerige entiteiten stralen licht uit op een manier die zowel betoverend als uitnodigend is.
Op een zeer regenachtige Pakjesavond kwam een respectabel aantal bezoekers naar het project Proximity in Willem Twee Toonzaal. Het duo Strijbos & Van Rijswijk van Studio S&VR uit Tilburg pakt deze avond uit met een lange uitvoering van musicus, componist en producent David Chalmin.
Proximity
Rob van Rijswijk
Proximity is een project waarin muziek, ruimte en technologie elkaar kruisen. Rob van Rijswijk geeft vooraf aan de uitvoering een korte uitleg over dat project en wat de visie van Studio S&VR zoal inhoudt.
De doelstelling van Studio S&VR is dat mensen, ruimtes en geluid/muziek in een bepaalde interactie komen, in zogenaamde ‘participatieve locatie-geluidskunstwerken‘.
In zijn voorwoord nodigt Rob van Rijswijk het publiek dan ook uit om de gehele Toonzaal te verkennen want overal staan speakers opgesteld zoals in de foyer, de kleedkamer en zelfs buiten het gebouw.
David Chalmin
elektronica cockpit
David Chalmin is een Franse componist, producer, geluidstechnicus, muzikant en zanger. Hij neemt plaats achter de elektronica cockpit in de concertzaal en speelt meer dan een uur zonder onderbreking.
Hij wisselt wel telkens van plek of van instrument zoals piano en elektrische gitaar. Hij verkast tussendoor enige tijd naar Willem Twee studio’s om via de daar aanwezige (analoge) elektronica het stuk aan te sturen.
Op twee schermen in de concertzaal is Chalmin daarin te volgen. Aan het eind van het concert zingt David met hoge en kwetsbare toon. Na deze rijk melodische en harmonieuze uitvoering sprak ik kort met Rob van Rijswijk.
David Chalmin W2 studios
KLANKGAT: Wie hebben we zien spelen? Rob van Rijswijk: David Chalmin. Is een Fransman, muzikant, gitarist maar ook producer, componist, speelt samen met Bryce Dessner (speelde drie dagen geleden ook in de Toonzaal, red.) in onder andere Dreamhouse Quartet en met de gezusters Labèque.
Aan het begin van de avond had u het over Proximity. Wat houdt dat in?
Ja, Proximity is een idee van mij en Jeroen Strijbos. Wij zijn veel met ruimte bezig en maken juist in zo’n ruimte klank- of muziekontwerpen. Met ruimtelijkheid heb je dus ook met akoestische ruimtes te maken. Dat kan heel intiem zijn maar dat kan ook een enorm groot landschap zijn. Daar hebben we de afgelopen jaren vele projecten in gedaan. In zowel kleine als enorm grote ruimtes of daar tussenin.
Met Proximity brengen we de akoestische ruimtes samen, van groot tot klein. En hoe klinkt dat dan als je een muziekstuk ontwerpt en live speelt, waarbij geluid ver weg misschien een zekere abstractie heeft en geluid dicht bij de muzikant, heel intiem kan klinken. Dat is Proximity wat nabijheid betekent.
Het klinkt misschien een beetje abstract, maar in de architectuur is het een bekend fenomeen. Als je de publieke ruimte inricht, denk je na of je mensen dicht bij elkaar wil brengen en enige afstand wil geven. Het is interessant om in geluid en muziek of je op die manier die ruimte ook kan laten ervaren.
balkon Toonzaa
Vooraf aan het concert gaf u aan dat jullie meer outdoors dan indoors werken en dat dit nu hier uitzonderlijk is.
In de buitenruimte breng je kunst in het alledaagse dus niet per se achter deuren in een concertzaal. We vinden het interessant om muziek specifiek te schrijven voor een bepaalde context.
Zo zijn we bijvoorbeeld uitgekomen op het strand van Terschelling en hebben een werk gemaakt voor dat strand. Zeewind, branding, daar moet je op een bepaalde manier met het geluid omgaan.
Dat random geluid omarmen wij. Je omarmt in de buitenruimte dingen die je niet kunt voorzien. Onze muziek-technologische achtergrond helpt om dan in zo’n ruimte toch klank weer meester te zijn.
Toonzaal – podium
Proximity hier in de Toonzaal is uitzonderlijk omdat we het binnen doen. Hoewel wij ook verwelkomen om in een context terecht te komen die we niet direct voor ogen hebben om daar weer mee te werken, want een concertzaal is ook een context. We maken gebruik van het hele gebouw dus ook de kleedkamer en de foyer. David ging op een gegeven moment live naar de Willem Twee Studio’s.
Proximity is bedoeld om in het landschap uit te voeren waarbij je je kunt voorstellen dat je mensen dichtbij je hebt, bij de cockpit maar dat er ook ver weg geluid zal klinken waardoor het landschap bijna voelbaar wordt, de grootsheid van het landschap.
Sinds het begin van dit jaar krijgen STOOM en Jamkade maandelijks ruim baan van Willem Twee. In de Grote en Kleine Zaal, Café en Spiegelzaal kunnen de deelnemers van beide platformen zich op een echt podium presenteren en natuurlijk jammen. Deze keer zijn alle ruimtes weer in gebruik behalve de Spiegelzaal.
Fabian van Heesewijk
De Kleine Zaal is er voor beginnende bands die óf zichzelf aanmelden óf door programmeurs worden benaderd. Donderdag 31 oktober heeft gitarist/zanger Fabian van Heesewijk er de release van zijn eerste single Hide in Motion Blur gepland.
Jamkade
Jamkade
Jamkade
Jamkade
In het Willem Twee Café kunnen muzikanten van welke categorie en niveau dan ook zich op het podium begeven om te jammen met andere artiesten.
Ik krijg de indruk dat deze avond er niet zoveel animo voor bestaat of de muzikanten slaan deze avond een keer over. Dat is jammer want ik had me er op verheugd.
Hoe dan ook, ik keer regelmatig terug naar het Café maar het blijft er heel erg rustig, dit in tegenstelling tot de Grote Zaal dat voor STOOM is vrijgemaakt.
STOOM
STOOM
STOOM is het onafhankelijk platform voor DJ talent in Den Bosch. STOOM biedt de ruimte en de tools die talenten nodig hebben voor hun verdere ontwikkeling.
Zo kunnen zij terecht in de nieuwe afdeling van Willem Twee Studio’s waar zij de beschikking hebben over professionele apparatuur en dito begeleiders. Het doel is om het nachtleven in Den Bosch een boost te geven. Prachtige ambitie.
STOOM
STOOM
STOOM
Die ambitie is duidelijk af te lezen aan de geconcentreerde gezichten van de jonge dj’s maar het plezier spat er ook van af. Ik bespeur deze avond zelfs een lichte meerderheid aan vrouwelijke deelnemers.
Er staan drie draaitafels opgesteld waar op toerbeurt een of twee dj’s aan de knoppen kunnen draaien. Op het podium is op een groot scherm een soort moederboard uitvergroot. Een passende achtergrond voor dit techno event.
Fabian van Heesewijk
Fabian van Heesewijk
Thijs van Biene
Nyx
De negentienjarige muzikant en songwriter Fabian van Heesewijk komt uit Den Bosch. Vanavond is de release van zijn eerste single Hide in Motion Blur en niet die van zijn eerste EP zoals in de media staat. Was een vergissing, hoor ik later. Fabian wordt begeleid door drummer Thijs van Biene en bassist Nyx.
Het pleit voor Fabian dat ie de show niet met een snel nummer begint. Het openingsnummer Wisp is heel gedragen, melancholisch zelfs. Na deze opening vraagt hij het publiek waaronder een deel uit fanbase bestaat om de ‘moshspace’ te vullen.
Het is nogal een gat. Hij belooft dat voor wie het wil op het volgende nummer Euclidean Space gemosht kan worden. En het is inderdaad een ‘rocker’. Na afloop spreek ik kort met Fabian.
Fabian van Heesewijk
Je hebt net een nieuwe EP uitgebracht. Hoe heet die EP? Ik heb net een nieuwe single uitgebracht en die heet Hide in Motion Blur.
In de media stond EP release, is dat een foutje? Ja, dat was een fout. Dat is rechtgezet en de single is nu ook op Spotify te horen.
Vertel er iets over. Het is de eerste single die ik heb opgenomen en het is een nummer dat ik solo op een elektrische gitaar speel, zonder band. Ik heb het een tijdje geleden geschreven vanuit een rifje waarmee ik aan het pielen was op mijn kamer. En toen was dat gewoon zo ontstaan en is in de smaak gevallen bij mensen. Ik heb daarom besloten om het als mijn eerste single uit te brengen.
Is het akoestisch of elektrisch? Elektrisch. Het is heel geïnspireerd door Jeff Buckley die ook als ie optreedt of in de studio alleen op elektrische gitaar speelt. Ik ben een grote fan van Jeff Buckley.
Niet van Jimi Hendrix? Ook wel, ook wel, maar Buckley is wel mijn grote inspirator.
Fabian maakt dit jaar deel uit van de selectie voor het landelijke popsport traject, won de Gouden Thermometer op 39 Graden Festival 2024 in Breda en werd tweede bij Kunstbende Noord Brabant 2024.
Ik schrijf al enkele jaren lang met veel plezier recensies over de prachtige concerten en theaterervaringen die ik bij November Music mocht meemaken. Ook in 2024 gaat het in november weer heel mooi worden: November Music 2024 vindt plaats van 8 tot en met 17 november in ’s-Hertogenbosch.
Bert Palinckx
Bert Palinckx
En heel wat artiesten zijn alweer bekend: Mayke Nas, Bec Plexus, Dyane Donck, Mathilde Wantenaar, Ann Cleare, Liza Lim, Franghiz Ali-Zadeh en Annelies van Parys. Het Concertgebouworkest en het Radio Filharmonisch Orkest komen voor de eerste keer naar het festival in de grote zaal van het nieuwe Theater aan de Parade. Er zijn concerten van internationale toppers zoals Ensemble Modern, Diotima Quartet en Alva Noto. En ongetwijfeld gaan we nog meer namen tegenkomen de komende maanden.
Mocht je November Music al kennen dan hoef ik er weinig over te vertellen, je blijft vast terugkomen voor meer. Kende je het nog niet, grijp dan vooral je kans om kennis te maken met vernieuwende muziek van een weergaloos niveau. Met optredens waarvan ik zelf jaren later nog denk: “Wat was dit toch mooi”.
Artistiek directeur van November Music Bert Palinckx neemt na 25 jaar na deze editie afscheid. Daarom had ik pas een gesprek met hem over deze tijd, en wie Bert Palinckx is. In Theater de Nieuwe Vorst in Tilburg mocht ik hem ontmoeten voor een zeer genoeglijk en inspirerend gesprek. Brabant Cultureel heeft in een interview al eens zijn geschiedenis in eigen woorden weergegeven en liever dan dat nog eens dunnetjes over doen haal ik er in het artikel hieronder wat kenmerkende rode draden uit.
Hij komt even na mij aan voor de afspraak en heeft een blik van voorzichtige openheid, we tasten wat dingen af die we gemeenschappelijk hebben zoals muziekvrienden, groepen als Genesis, Yes, stukjes levenservaring, optredens die we hebben gegeven (we hebben tenslotte allebei een leeftijd waarop je wel eens wil terugblikken).
Ik moet denken aan de uitspraak van Kierkegaard: “Livet forstås baglæns, men må leves forlæns.” Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts worden geleefd.). Daarna opent hij helemaal en hoef ik geen vraag meer te stellen, de ervaringen, geschiedenis, inzichten en ideeën buitelen in hoog tempo over me heen.
Rode draad: de snelkookpan
In ‘Outliers’ bespreekt Malcolm Gladwell wat gemeenschappelijke factoren zijn die bijdragen aan het succes van iemand. Eentje daarvan is de ‘snelkookpan’. Op enig moment als jonge jongen zat Bert op school (het Paulus lyceum in Tilburg) waar hij in muziek en cultuur werd gestimuleerd (school is heel belangrijk voor die dingen). Een schoolvriend van hem kreeg een drumstel van zijn ouders, en via vrienden die al gitaar speelden was het vrij natuurlijk dat Bert (via de basgitaar) contrabas ging spelen.
Met medeleerlingen werd er geëxperimenteerd met Pink Floyd-achtige muziek, bandrecorders en jazz improvisaties. En dat wel vrij fanatiek. Tilburg was toen best een cultureel sentrum (ja, met een ‘s’) waardoor Bert met allerlei voortrekkers van de culturele scene in aanraking kwam die hem ondersteunden.
Vanuit daar was er dus VEEL oefenen, VEEL interactie met andere muzikanten (ook uit Amerika) en meteen al veel uitvoeringen. Ook de muziekschool speelde hierin een grote rol, het was toen goedkoop om lessen te volgen en een contrabas kon je huren.
muziekvrienden
Door deze intensieve blootstelling aan muziek en muzikanten kon Bert muzikaal flink groeien. En daardoor (het lijkt wel een soort strange attractor uit de chaos theorie) werd hij vaker uitgenodigd, ook op steeds bekendere plekken zoals het Bimhuis. Hij studeerde aan de universiteit als planoloog.
En in de weekends vierde hij geen feest maar studeerde hij muziek. Toen er eenmaal dit soort optredens kwamen en zijn club in 1981 de landelijke jazzprijs won lag de weg open naar meer op dit gebied. En daardoor kwam er een platencontract. Een zichzelf versterkend effect.
Daarnaast studeerde hij af als planoloog en vond ook werk in die richting, waarbij hij veel over organisatie leerde. Het is dan ook heel logisch dat hij meedeed aan de oprichting van de Paradox, waarbij zijn ervaring op het organiseren van optredens, contracteren van muzikanten en alles wat daarbij komt kijken alleen maar toenam. Misschien hielp ook mee dat hij van huis uit een uiterst praktische insteek had meegekregen.
Rode draad: omarm het onbekende
Een ander aspect is dat Bert heel geïnteresseerd is in nieuwe ervaringen. Hij ging het aan om veel over de wereld te reizen voor de muziek, waardoor hij wereldwijd veel contacten legde. Ook als hij wat minder met de muziek ‘had’.
Stockhausen is niet iedereens favoriet. Zijn werk intussen bracht hem in contact met veel lagen in de maatschappij waaronder allerlei verenigingen maar ook krakers en issues rond huisvesting. Weer een kans om te leren organiseren en omgaan met veel mensen. Heel knap als je weet dat Bert zichzelf nogal verlegen vindt.
Het is niet gek dat hij toen werd uitgenodigd om sturing te gaan geven aan het al eerder opgerichte (maar nog heel kleine) November Music, waar hij Henri Broeren leerde kennen en boven de Toonzaal een kantoortje kreeg. Hiervoor moest hij wel zijn toch vrij veilige baan opgeven. Maar dat is een stap die hij waagde.
En wederom had hij te maken met veel onbekenden: de andere eisen die muzikanten stellen voor een dergelijk festival, andere eisen rond kwaliteit van de apparatuur en noem maar op.
Rode draad: De juiste samenwerking
In de loop van November Music zocht en kreeg Bert ook hulp van anderen, waarmee hij gesprekken voerde en die hem nieuwe gezichtspunten lieten zien. Hierdoor kon hij zich op zijn eigen kernwaarde en werk richten en ontwikkelde hij zich voortdurend.
Rode draad: omgaan met druk van buitenaf
Festivals hebben nu eenmaal geld nodig, en November Music werd flink gesubsidieerd. Het evenwicht tussen geld en aantal bezoekers was niet zo goed als dat zou moeten. Dus Bert moest het zoeken in de grotere bezoekersaantallen en het aantrekken van betere publiekstrekkers. Daarin nam hij het risico om Louis Andriessen en Eric Vloeimans aan te trekken. Tot ieders vreugde en verrassing was de zaal meer dan uitverkocht. Waarmee men min of meer uit de kosten was. Dit maakte ruimte voor het maken van wat November Music nu zo mooi maakt: het durven aangaan van vernieuwende concepten die toch een zeer hoge kwaliteit hebben.
Rode draad: hoge normen en waarden
Vanaf het begin werd Bert gestuurd door hoge waarden. Zo werkt November Music niet met vrijwilligers maar zzp’ers, omdat mensen die werken nu eenmaal hun geld waard zijn. November Music won in 2023 de Nieuw Geneco Fair Practice Award 2023 voor transparantie en sustainable practices. Verder werden ze in 2020 deel van de landelijke BasisInfraStructuur; een ware beloning voor deze integriteit.
Rode draad: Meegaan in de veranderingen zonder uit balans te raken.
Er gebeurt van alles in de wereld, veranderingen en vermengingen in cultuur, erkenning van niet-westerse muziek, wereldwijde conflicten, milieu, emancipatie.
Bert zelf vindt dat je met muziek uit de politiek weg moet blijven, hij zoekt wat mooi is en wil schoonheid brengen.
Tegelijk beweegt hij en daarmee November Music wel mee, meer aandacht voor vrouwelijke componisten en musici (en je hebt heel wat erg goede, denk aan de ons te vroeg ontvallen Saariaho).
En aandacht van andere dan westerse muziek. Bert zoekt daarin een balans. Enerzijds mag het wel wat minder met de hegemonie van de ‘witte oudere man’, aan de andere kant is het zeker niet de bedoeling dat je die cancelt. Veel mooier is als iedereen kan bijdragen en samen kan werken.
Dit alles straalt echt van November Music af, interessante nieuwe dingen, hoge kwaliteit en veel gezichtspunten die zijn vertegenwoordigd.
Waarom zou je er dan mee ophouden?
Bert: Ik heb het nu 25 jaar gedaan, en eerlijk is eerlijk, ik kom op een leeftijd waarop dat heel vermoeiend wordt. De organisatie houdt enorm veel in. John Zorn bijvoorbeeld is een geweldige artiest, en is (op zich te prijzen op die leeftijd, hij is nu 70) veeleisend en vergt veel aandacht. Daarnaast gebeurt er zoveel op muzikaal gebied dat dat voor mij (of welk ander mens dan ook) niet goed meer is bij te houden.
Daarnaast kom ik ook teveel in een routine terecht, de meeste dingen heb ik nu wel gezien. En dan wordt het echt tijd om het stokje over te dragen aan iemand met weer nieuwe inzichten. Er is nog ruimte genoeg om te groeien: bijvoorbeeld in een nauwere samenwerking met Theater aan de Parade. Dan kan ik een poos mijn rust nemen en me weer bezighouden met mijn kern, het theater, en wellicht mijn eigen muziek weer oppakken.
Younes Zarhoni is een Belgisch-Marokkaanse elektronische muzikant, multidisciplinair kunstenaar en geluidsontwerper gevestigd in Brussel. Voor zijn teksten gaat hij eeuwen terug. Het zijn mystieke klassiek Arabische teksten uit de tiende en elfde eeuw. KLANKGAT sprak hem na zijn set in de Spiegelzaal in Willem Twee bij het PRESENT festival.
KLANKGAT: Uit welke traditie komt de zang? Younes Zarhoni: Het zijn mijn eigen composities. Alle stemmen zing ik zelf in. Per stuk zijn het zo’n vier tot zes stemmen, eigenlijk. De teksten zijn tiende eeuws, elfde eeuwse mystieke poëzie. Het is klassiek Arabisch.
De teksten zijn voornamelijk van twee auteurs. De een komt uit het huidige Andalusië en de andere uit wat vroeger Perzië (Iran) heette. Het waren twee poëten, filosofen, mystici, punkers van hun tijd eigenlijk. Ik werk voor een deel met die teksten en dan creëer ik mijn eigen compositie daaromtrent. Ik creëer eigenlijk een soort polyfonie (lett. ‘veel stemmen’).
Komt het uit de Sufi traditie?
Het heeft wel zeker raakvlakken. Het zijn twee auteurs die ver voor hun tijd waren in de mystiek en in de Sufi traditie.
Het deed mij ook denken aan het oude Egypte. Beelden kwamen bij mij op van een dodenritueel.
Oh ja? Het is wel mooi dan, dat dat jou doet reizen naar die tijd. Dat is het bijzondere aan muziek, natuurlijk. Voor mij blijft het wel een soort verhaal, een roadmovie. Verschillende elementen uit mijn biotoop, uit mijn dagelijks leven. Ik werk heel veel met cirkels.
Daarom wil je ook graag mensen om je heen hebben.
Ja. Het zijn vier stukken. De mensen zitten in een inner circle om mij heen. Ik maak gebruik van arpeggio’s [arpeggio is een akkoord waarvan de noten ná elkaar klinken in plaats van tegelijkertijd, red.].
Daarnaast neem ik geluiden op die mensen horen als ze onderweg zijn, in de trein of het water dat aan het stromen is of het geknetter van vuur, een van de vier elementen, aarde, water, lucht en vuur. Dus eigenlijk cyclisch, ik werk veel met cycli. Vandaar vier stukken, de vier momenten van de dag , de vier seizoenen. Je kan daar verschillende elementen aan koppelen.
Maar de cirkel, de vorm van de cirkel is voor mij wel belangrijk, de inner circle zoals we er hier in de Spiegelzaal bij zitten, de speakers in een cirkel. Oorspronkelijk is de vormgeving een stellage maar vanavond is het een performance.
FAQ festival zou FAQ festival niet zijn als het het 50-jarig bestaan van de Serge Modular niet zou vieren. De viering vindt uiteraard plaats in De Toonzaal, de wieg van het FAQ festival dat sinds een aantal jaren een onderdeel uitmaakt van November Music.
Voor deze speciale Serge Modular avond zijn Floris Vanhoof en Thomas Ankersmit uitgenodigd.
50 jaar Serge Modular
De eerste Serge Modular kwam uit in 1973. De Amerikaans-Russische bedenker Serge Tcherepnin ontwierp een elektronisch instrument met meer functies dan de bestaande instrumenten van Moog, ARP en Buchla.
Floris Vanhoof
Floris Vanhoof
Serge Modular
“Een Serge modular is een elektronisch instrument maar dan heel open gebouwd. Bepaalde elektronische instrumenten hebben een aantal functies. Maar een Serge heeft meerdere functies waardoor je een veel beter spectrum aan klanken kan genereren.”
Aan het woord is Floris Vanhoof die het FAQ festival 2023 opent met twee stukken op zijn Serge Modular. Zijn trefwoorden zijn open design, electric noise, manual. Alles zo handmatig mogelijk tijdens een live-set.
De display (of wat daar voor door moet gaan) op de houten tafel oogt chaotisch, random. Meer pluggen, draden, apparaten dan je gewend bent maar ook klassieke Coca Cola flesjes en flacons vloeibare zeep. Dat vraagt om uitleg.
Floris Vanhoof - zeepsop, leds en lasers
“Ik heb zeepsop in een flesje gedaan en dan schijn ik met een laser door die zeepsop. Normaal gebruik ik leds om kamer te verlichten, stroom erin en licht eruit. Ik keer dat proces om en schijn licht in de led en laat er stroom uitkomen waardoor als je de stroom versterkt, er geluid ontstaat. En waardoor je in alle variaties naar licht en geluid kan luisteren*.”
Op het scherm zie je het gelaserde beeld van de zeepsop en hoor je tegelijkertijd het gemanipuleerde geluid met behulp van zijn zeer persoonlijke versie van de Serge Modular.
Om deze bijzondere set beter uit te laten komen, gaan alle theaterlichten uit. Licht en geluid raken er intenser door. Het tweede en kortere stuk heeft hij deels gemaakt in de Willem Twee Studio’s.
Thomas Ankersmit
Thomas Ankersmit
De set van Thomas Ankersmit is geheel anders dan die van Floris Vanhoof. Met zijn Serge Modular-synthesizer produceert hij soundscapes die ijl en zeer gedetailleerd klinken om ze af te wisselen met brute kracht.
In tegenstelling tot zijn voorganger maakt Thomas geen gebruik van visuele middelen. Geluid, noise en ritme roepen sowieso allerlei associaties op. Flarden van de speelfilm Tenet van Christopher Nolan schieten door mijn hoofd.
De set is klassiek in opzet maar de kracht van de Serge Modular is weer ontegenzeggelijk aangetoond.
Let’s Paint TV
John Kilduff
FAQ haalt altijd een soort sidekick binnen die op meer luchtige wijze de elektronische muziek benadert. Deze keer is het de act Let’s Paint TV, een Amerikaanse televisieshow gepresenteerd door kunstenaar John Kilduff.
In de foyer van de Toonzaal zal John Kilduff alle drie dagen zijn show opnemen voor live publiek.
*Floris Vanhoof heeft een audio-visuele studie genoten en de verbinding van beeld en geluid komen daaruit voort. Bij zijn live acts maakt hij gebruik van een projector.
H73 Live! presenteert een zevental composities van Stadscomponist ’s-Hertogenbosch Bart van Dongen op zaterdag 23 september in de foyer van Huis73. Er is veel belangstelling voor deze gelegenheid. Alle zitplaatsen zijn bezet en aan de bar staat ook een pak mensen. Na het welkomstwoord van Bart van Dongen posteert Edward Capel zich voor het orkest.
H73 Live!
Edward Capel
Bart van Dongen – Aanhaak Fanfare
Misty House Band
H73 Live!
Naast instrumentale composities werkt Bart met tekstdichters zoals Eva van Pelt, stadsdichter Doeko L. de Dichter. en kanaaldichter Rick Terwindt. Dat heeft liederen opgeleverd die gezongen kunnen worden. De orkesten Misty House o.l.v. Edward Capel en de Aanhaak Fanfare o.l.v. Bart van Dongen zijn voor deze gelegenheid ineen gevoegd. Vincent Roes zorgt voor vocalen in de eerste nummers van deze middag.
Elke maand publiceert Bart van Dongen een compositie in het huis-aan-huis blad De Bossche Omroep. Dat doet ie al sinds oktober 2022 bij zijn aanstelling als stadscomponist. De volgende stukken worden uitgevoerd:
Lentebries
Waarom
Oorlog, houdt het dan nooit op
Kanaal – tekst Rick Terwindt
Kwijtgescholden – tekst Doeko L.
Dit huis is een museum – tekst Eva van Pelt
Met z’n allen
In totaal heeft Bart van Dongen twaalf composities gemaakt afgelopen jaar. Elke maand een compositie. En nu zijn aanstelling waarschijnlijk met een jaar wordt verlengd, kan de stad Den Bosch de volgende twaalf tegemoet zien.
Edward Capel
Edward Capel dirigeert de eerste drie nummers van H73 Live! en dat doet hij op zijn manier. Zijn gestiek is op zijn zachts gezegd heftig te noemen en wijkt sterk af van hoe kandidaten van het tv-programma Maestro het normaliter doen, namelijk met een stokje. Edward doet het bezielend met zwaaiende armen en bereikt daarmee eigenlijk hetzelfde.
Vincent Roes
Zanger Vincent Roes is goed bij stem. Helaas is de akoestiek in de foyer niet al te best, maar dat gegeven is bekend. Na drie nummers neemt Bart van Dongen het stokje over van Edward Capel en staat Eva van Pelt achter de microfoon. Zij spreekt/zingt de tekst van de compositie Kanaal van tekstdichter Rick Terwindt en Kwijtgescholden van Doeko L. en vervolgens haar eigen tekst in Dit huis is een museum.
Eva van Pelt
H73 Live! wordt toepasselijk afgesloten met het stuk Met z’n allen. Het is een instrumentale compositie met een zweem van Spaanse en Arabische elementen. Bart nodigt het publiek uit om ritmisch mee te klappen met het nummer dat met a-tonale klanken eindigt. Het publiek trakteert de spelers op een warm en lang applaus.
Velocity Made Good – dat zijn Thomas Venema en Wytse Dijkstra – speelt 6 oktober op Popronde Den Bosch in Willem Twee Poppodium. In het weekend van 16 en 17 september maakt het duo opnames met behulp van de unieke analoge apparaten van de Willem Twee studio’s.
Ze hopen de opnames op een later tijdstip uit te brengen maar sowieso krijgt Den Bosch de première van die opnames als ze hier op vrijdag 6 oktober optreden.
Velocity Made Good
Thomas Venema en Wytse Dijkstra
Thomas Venema en Wytse Dijkstra komen uit Leeuwarden, Friesland en ondernamen een zoektocht naar wat ze mooi vinden. Dat leidde tot een zeiltocht van twee weken op de Waddenzee met een scheepslading vol synthesizers en instrumenten.
Op het Wad maakten ze veel geluidsopnames. Van zowel boven als onder water, het geluid van mensen, natuur en machines. Die opnames verwerkten ze tot muziek waarmee ze nu door heel Nederland toeren.
Thomas Venema: Op die manier zijn we met iemand in contact gekomen van de Willem Twee en die zei ‘Willen jullie bij ons langskomen in onze bijzondere Willem Twee studio’s?.
KLANKGAT: Is dat een logische stap om te gaan doen?
Willem Twee studio’s
Wytse Dijkstra: Ja, juist. We zijn in een aantal studio’s geweest en hier staat synth apparatuur uit de jaren ’50 met zoveel diepgang. In die zin lijkt het heel erg op de zoektocht die we op het Wad hadden.
Met een zeilbootje zijn we met z’n tweeën het Wad opgegaan naar de diepgang die daar te vinden is. Alle geluiden die je niet per se in eerste instantie tegenkomt maar wel later als je gaat graven en langere tijd bent. Dan kom je ineens nieuwe geluiden tegen.
Thomas en Wytse proberen de tegenstelling te vinden tussen geluiden uit de natuur en die de mens toevoegt. Wat ze nu bereiken in de Willem Twee studio’s heeft dezelfde diepgang als wat ze op het Wad hebben aangetroffen.
Nieuwe geluiden
Velocity Made Good zoekt zowel op het Wad als in de Willem Twee studio’s naar nieuwe geluiden die aan een kant iets vredigs hebben maar tegelijkertijd ook spanning en gevaar in zich hebben, een constante dreiging.
Door die werelden bij elkaar te brengen proberen Thomas en Wytse de muziek te maken die ze uiteindelijk op het podium gaan spelen.
Bestaan er nog wel nieuwe geluiden?
Thomas: Nou, wel nieuwe geluiden voor mij. Ik heb nog niet alles gehoord op de wereld. Ik kan mezelf nog laten verrassen en ja, misschien hebben andere mensen het wel al gehoord. Zou kunnen.
ik heb nog niet alles gehoord
Wytse: Ik kan me iets specifieks voor de geest halen, toen we op het Wad droogvielen, midden op zee. We konden een halve dag geen kant op. Je moet je daar bij neerleggen. We deden een rondje op de zandbank. Je had de wind, de beestjes.
Dan denk je, we hebben alles en loop je terug naar de boot. Toen begon de wind een paar graden te draaien waardoor er een resonantie in de mast ontstond die verschillende klanken in zich had wat zich gedurende een paar uur verder ontwikkelde. Iets wat je niet verwacht, niet kan plannen. We hebben daar alle microfoons op gericht. We konden gewoon wachten.
Krijgen we die mast ook te horen als jullie optreden bij Popronde in Willem Twee?
Thomas: Ja. Wij hebben er al iets van gemaakt en dat spelen we nu dan ook al. Als we in Willem Twee gaan spelen dan gaan we dat nummer ook doen. Je moet wel zoeken om het te horen. Maar als je weet dat het er zit dan…. Dat is ‘m. Den Bosch wordt sowieso de eerste plek waar we het zullen gaan spelen.
Willem Twee krijgt de première bij Popronde Den Bosch van wat Velocity Made Good dit weekend in de studio aan het maken is. Thomas en Wytse vinden het een unieke kans dat ze in deze studio mogen werken. Die kans is mogelijk gemaakt door Arlet Langewender, coördinator bij zowel Popronde Den Bosch als Willem Twee.
Wytse: Zij had gehoord van ons project dat we het Wad op gingen en heeft alle koppelingen gemaakt.
unieke kans voor Velocity Made Good
Arlet schreef: Het idee is dat we de analoge studio’s, welke nu voornamelijk gebruikt worden door musici uit de meer niche hoek van de elektronische muziek, bekender maken binnen de popsector. Dit project met Velocity Made Good is nu nog een experiment. Daarom hebben we subsidie gekregen van de Gemeente ‘s-Hertogenbosch.
Mocht het bevallen dan wil ik dit voor Popronde 2024 weer proberen. Op die manier kunnen we jaarlijks een act uit de popsector in de Willem Twee studio’s laten werken om zo de studio’s bekender te maken binnen de popsector als plek voor nieuwe makers.
