Joost Oomen toert deze zomer samen met jazzband Kruidkoek langs verschillende festivals. Op Boulevard spelen ze op donderdagavond hun voorstelling Liefde in Tijden van Hopjesvla in de uitverkochte zaal van Podium Azijnfabriek.
Joost Oomen
Dichter en performer Joost Oomen lijkt de wereld tot in het kleinste detail te observeren. Hij speelt met die observaties en schiet ze vervolgens in lieve, grappige en soms absurde vorm het publiek in, als een tekstueel confettikanon. En dat confettikanon voel je vanavond ook. Het applaus, nog terwijl de confetti neerdwarrelt, wordt vriendelijk afgekapt door Joost, alsof hij wil zeggen: ‘Jongens, let nou op, confetti schieten is precisiewerk!’
vlnr. Reindert, Tijmen en Bram van Kruidkoek
Kruidkoek
Kruidkoek is een jazzband die niet bang is voor rockinvloeden. De band, bestaande uit Tijmen Kooiker (gitaar), Nick Feenstra (saxofoon), Reindert Kragt (bas) en Bram Knol (drums), komt qua look & feel meer over als een indieband. Met hun speelse vormgeving (zie website) en zelfgemaakte videoclips (met een duplotrein) nemen ze zichzelf niet al te serieus.
Eigenlijk past zo’n speelse instelling heel erg bij jazz en werkt het ook goed in de samenwerking met Joost Oomen. De muziek gaat van jazzy tunes naar rockende gitaren en terug. Bekkens worden geaaid, er wordt gespeeld met een dwarsfluit en er komen verschillende kleinere instrumenten uit de doos, waarvan Joost Oomen er regelmatig zelf een bespeelt. Zo vinden ze zelfs een klank die past bij de zin ‘een mier die door whisky loopt’.
Nick van Kruidkoek
Liefde in tijden van hopjesvla
In deze voorstelling neemt Joost Oomen ons mee in zijn pogingen om de liefde te beschrijven in poëzie, zonder dat het klef wordt. Oomen ontleedt het ja-woord, observeert leeggegeten jampotten waar kaarsjes in gaan en verwondert zich over een koekoeksklok die heel goed weet welke koek hij eerst moet zeggen. Er wordt in de voorstelling gespeeld met eten — tekstueel dan. Zo horen we zinnen als ‘Lieve pudding, beef niet’, en mag het publiek met woorden zijn eigen boterham beleggen.
Het is tof om te zien hoe sommige gedichten zelf bijna jazz worden: pingelig en plots. Tegelijkertijd is er voldoende rust in de muziek om ruimte te geven aan het grotere verhaal van de voorstelling. Alle heren op het podium spelen met concentratie én plezier — en dat voel je.
Willems Wave in Willem Twee werd aangekondigd als hét Koningsdag festival, the place to be. En gezien de gedurfde programmering was dat nog niet zo gek. Voor ‘de Bosschenaar’ stonden genoeg lokale artiesten op de line-up; daarnaast bands uit Brabant en Randstad.
WHYPD
Verder punkband WHYPD uit Parijs en de sensationele band Hiqpy door de verzamelde Nederlandse muziekindustrie gebombardeerd tot hét Poptalent van 2025.
Toe maar, om je vingers bij af te likken, toch? Het is een zeer gevarieerd aanbod, soms edgy & beyond maar dat zijn we wel gewend van de programmeurs van Willem Twee.
Fabian van Heesewijk
De timetable van Willems Wave:
zanger/gitarist Fabian van Heeswijk bijt om 14:00 uur het spits af in het Café dat voor de gelegenheid omgedoopt is tot derde podium, naast de Kleine en Grote Zaal
het is een zeer strak schema want Flashblade 7 start om 14:30 in de Kleine Zaal
om 15:05 Luminyx in het Café
Whiff in de Kleine Zaal om 15:55
16:40 We Hate You Please Die (WHYPD) uit Parijs in de Grote Zaal
Vegan Music uit Tilburg om 17:25 in de Kleine Zaal
Knoet om 17:30 in het Café
Housepainters in de Grote Zaal om 18:15
Staatseinde in de Kleine Zaal om 19:10
Johnny Chestpain om 19:15 in het Café
Hiqpy in de Grote Zaal om 20:00
DJ’s Babr om 20:30 in de Kleine Zaal sluit het festival af
Flashblade 7
Flashblade 7
Terwijl Fabian van Heeswijk zijn set afrondt (meer over Fabian, zie interview), maakt Flashblade 7 zich op om te beginnen in de Kleine Zaal. Ik zie niemand minder dan Daniël van Vught van Jezus Sanseveria én Tennie Lanslots op het kleine podium. Deze keer geen hardrock maar onversneden synth-metalpunk gemixed met disco (!) waarin echt alles mogelijk is als het maar tempo heeft.
Luminyx
Luminyx
In het Café heeft Luminyx de soundcheck afgerond. De vierkoppige band is een complete verrassing. Hun uiterlijke verschijning (beetje nerdy) is in totale weerspraak van wat ze spelen. Op sociale media staat de band geafficheerd als electropunk, maar ik hoor ook hardcore jazz. De bassist is in het bezit van een fantastische stem en de drummer houdt van een krachtig ritme. Dit jaar vieren ze hun 12,5 jubileum.
Whiff
Whiff
Het tijdschema is strak aangespannen want de vijfkoppige rockformatie Whiff uit Eindhoven staat al klaar op het podium van de Kleine Zaal. Het ziet er nogal nauw uit maar veel last schijnen ze er niet van te hebben. De band beukt er flink op los. Rockfunk, een favoriet genre van me. De zanger heeft het juiste volume en de bassist plukt erop los. Een volle krachtige sound en zeer dansbaar.
We Hate You Please Die
WHYPD
Zeer benieuwd wat We Hate You Please Die (WHYPD) uit Parijs te brengen heeft hier in Nederland dat nu Koningsdag viert. Fransen staan nou niet echt bekend om hun koningsgezindheid. Eentje is zelfs op de guillotine belandt. De eerste akkoorden van de gitarist klinken subtiel, maar schijn bedriegt. Vooral als de zangeres haar stem laat horen en haar microfoon teistert. Wat zingt ze, waar gaat het over? Een oproep tot revolutie, iedereen de barricades op? Het wordt een tomeloze act, geen moment rust of bezinning.
Vegan Music
Vegan Music
Intussen staat in de Kleine Zaal Vegan Music klaar om weer een krachtig statement af te leggen, zoals ze al zo vaak hebben gedaan op andere festivals. Zo’n zestal gemaskerde personen zet het publiek aan het dansen met hun rap vol adrenaline. Dat is deze cultuurhoeders van Korvel – de Tilburgse cultwijk – wel toevertrouwd. Power show.
Johnny Chestpain
Jared Kroese & co
In het Café ontvouwt zich op bijna hetzelfde moment iets totaal anders. Ik zie twee bekenden op het lage podium, Jared Kroese en Hendrik Kadmaerubun van de opgeheven reggae-ska band Papajahkur. Hendrik vertelde me dat ze authentieke levensliederen uit de Amsterdamse Jordaan zouden brengen, maar eenmaal in het Café hoor ik een cover van Johnny Cash. Vind ik ook best. Op Willems Wave mag alles kan alles
Housepainters
Tom Ogilvie
Marnix Wilmink
Anna Fleuri
De soundcheck van deze Amsterdamse drie-koppige band heeft nogal wat voeten in de aarde. Totdat de organisatie ingrijpt en hen wijst op het strakke tijdschema. De band maakt er geen probleem van en zet meteen vol in. De Grote Zaal is inmiddels redelijk vol gelopen en de mix van tech-house en discopunk slaat duidelijk aan. Gitarist Tom Ogilvie zet er een goede groove onder. De synth-percussie van Marnix Wilmink en zangeres Anna Fleuri achter de drums liften mee met die stuwende groove.
Staatseinde
Staatseinde
Der Neo
Het geluid van Staatseinde wordt omschreven als ’Neue-Niederländische-Welle’. In de jaren ’90 was dat 2 Unlimited – ook een duo – en misschien gaat deze mix van pulserende electro-synth ook de wereld veroveren. Der Neo draagt nu wel het langste matje in de muziekscene Der Lage Landen sinds Lukas Jansen van Tramhaus zijn mat transformeerde naar een oversized bloempotkapsel.
Hiqpy
Hiqpy
Hiqpy is een Amsterdamse band, bestaande uit de leden Abir Hamam, Victor ter Veld, Tom Radsma en Kasper de Boer. Zij sluiten het live-deel van Willems Wave af en zijn wat mij betreft ook het hoogtepunt van dit Koningsdag festival. Zangeres/gitarist Abir Hamam is de onbetwiste eyecatcher.
Abir Hamam
Het bereik van Abirs stem is ongekend; hard, vol en ze kan een hoge toon lang en zuiver aanhouden. Haar performance is een bevestiging dat zij voor het podium is geboren. Deze rockdame weet dat en het publiek eet uit haar hand.
Door de verzamelde Nederlandse muziekindustrie is Hiqpy gebombardeerd tot hét Poptalent van 2025. Nu nog een knal van een hit en de doorbraak naar een groter publiek is gemaakt.
Na Hiqpy begint DJ Babr in de Kleine Zaal en zal deze act het festival gaan afsluiten. Ik wacht dat niet af en besluit dat het voor vandaag genoeg is geweest.
Vorig jaar was een vreselijke tegenvaller toen de Opera op de Parade nogal letterlijk in het water viel, of liever: het water viel op de opera, vergezeld van menige traan. Gelukkig loopt dat nu anders. Het weer is goed genoeg en verwachtingsvol publiek heeft de Parade al lang van tevoren gevuld met de altijd gezellige atmosfeer die zo’n volksfestijn als de opera oproept.
Het prachtige is dat deze opera gratis toegankelijk is. En de sponsors die dit mogelijk maken (een productie als deze vergt een gigantische inspanning en dus geld) worden dan ook terecht bedankt.
Opera op de Parade
La Scala di Seta
Op deze Opera op de Parade 2024 was gekozen voor twee luchthartige en levenslustige korte opera’s van Rossini: La Scala di Seta en Il Signor Bruschino. Als je me gevraagd had hoe lang die uitvoering duurde zou ik ongeveer een half uur hebben geschat, maar volgens het programmaboekje was het bijna drie uur.
liefde, list en bedrog
Vooraf kregen we een leuke en verhelderende inleiding op de Bel Canto, de zangstijl die Rossini gebruikt, en mochten we dat zelf even oefenen door een nogal gewaagde tekst mee te zingen. En daarmee was de sfeer gezet, want de stukken gingen over liefde en met name over geliefden die de omstandigheden tegen hebben.
Het is een feest van misverstanden, list en bedrog, valse beschuldigingen, goede voornemens en persoonsverwisselingen, maar uiteindelijk komt alles goed en vinden de echte geliefden elkaar.
La Scala di Seta
zijden ladder
In La Scala di Seta (de zijden ladder) zijn Giulia en Dorvil in het geheim getrouwd. Haar oom Dormont mag dat niet weten, dus Dorvil klimt via een zijden ladder regelmatig in en uit huis om haar te ontmoeten. Dormont heeft een verloving geregeld met Blansac. Giulia verzint een plan om Blansac verliefd te laten worden op haar nicht Lucilla.
vrolijk stuk opgewektheid
Uiteindelijk lukt dat ook nog en krijgen Giulia en Dorvil de zegen van Dormont. Maar dat is pas na heel wat verwarrende situaties. En de echte liefde overwint alles. In dit stuk zit een vrolijk stuk opgewektheid waarop je heerlijk mee kan drijven, ondersteund door mooie muziek en prachtige zang.
Il Signor Bruschino
Il Signor Bruschino
In Il Signor Bruschino keurt de voogd van Sofia (Gaudenzio) haar voorgenomen huwelijk met Florville af omdat hij een vete heeft met de vader van Florville. Gaudenzio heeft haar hand beloofd aan de signor Bruschino’s zoon. Die zoon is geld schuldig aan de concierge van het hotel waar hij verblijft en dat vertelt die concierge aan Florville, die zicht voordoet als een neef van Bruschino.
Florville maakt hier listig gebruik van door zich voor te doen als de zoon van Bruschino (de echte zoon zit opgesloten tot hij zijn schuld heeft betaald). Dit wordt op een gegeven moment zo kolderiek dat de Signor Bruschino die zelf op bezoek komt niet meer weet of hij van voor of van achter leeft, gedwongen door alle anderen begint hij bijna te geloven dat Florville echt zijn zoon is.
Heel leuk is hierin de omkering: de oprechte en eerlijke vader die vals beschuldigd wordt verandert uiteindelijk in de aanklager wanneer hij erachter komt hoe Florville de boel heeft gemanipuleerd. Maar … de liefde overwint alles en alles komt goed, zoons worden vergeven, geliefden komen bij elkaar en iedereen wordt vrienden.
liefde overwint alles
Aan deze editie van Opera op de Parade vallen een paar dingen op: Ten eerste met hoeveel zorg en aandacht voor detail werkelijk alles in elkaar is gezet. De kleurstellingen van de kasten (die open en dicht gaan wanneer iemand zich er in verstopt) maken een prachtig kleurrijk geheel.
Het samengaan van acties, zang en muziek is enorm nauwkeurig, ik vroeg me echt af hoe ze dat voor elkaar kregen: je ziet het orkest niet.
zorg en aandacht voor detail
Sander Teepen (muzikaal leider) legde me later uit dat zang, acties en geluiden via slim opgestelde monitors die je als publiek niet ziet werden gesynchroniseerd.
Ten tweede hoe goed iedereen in zijn/haar rol zit. De acties zijn zo vloeiend, zo logisch, zo natuurlijk dat het allemaal wel volkomen spontaan lijkt te gebeuren.
Ten derde de lol en de humor die spelers er zelf duidelijk in hebben. Waardoor ze met het grootste gemak de verstoring van een voorbijkomende politiesirene in het spel verwerken.
Heel grappig hierin is de stoïcijnse kok, die ondanks alle hectiek om hem heen rustig door blijft gaan met taarten bakken, salades husselen en koken.
stoïcijnse kok
En niet zonder enig leedvermaak is de rol van de echte zoon van Bruschino er eentje waar hij vrijwel het gehele stuk afwezig is. Alleen op het laatst mag hij in een heel korte aria zingen dat het hem spijt wat hij misdaan heeft. Hiermee wilde Rossini een speler die te veel aan zijn kop zeurde een lesje leren.
En zoals altijd was de techniek weer fantastisch. Een orkest opnemen en versterkt weergeven op een plein als dit (met allerlei geluidreflecties van de omliggende gebouwen) is niet makkelijk.
Maar de muziek klonk werkelijk prachtig helder en goed gedefinieerd. Hetzelfde geldt voor de belichting en de teksten die de vertaling van het gezongen Italiaans weergaven.
medewerkers geluid en licht
Nog een laatste dank aan alle medewerkers van Opera op de Parade die enthousiast meededen om dit tot zo’n mooi geslaagd en vrolijk geheel te krijgen. Heb je zaterdag nog tijd: om 20:15 is er de sing along.
Black Veil Brides is een Amerikaanse alternatieve rockband die in 2006 in Cincinnati, Ohio werd opgericht. Black Veil Brides heeft een opvallend voorkomen, geïnspireerd op bands als Kiss, Poison en Mötley Crüe uit het hairmetal genre van de jaren tachtig. Nu staan ze op Stage 1 in de Brabanthallen bij het nieuwe rock & metal festival The Rock Circus
Black Veil Brides
Kees Vos Fotografie
Kees Vos Fotografie
Kees Vos Fotografie
Deze Amerikaanse rockband, haalt zijn inspiratie vooral uit de hairmetal bands uit de jaren tachtig, maar weet het toch in een eigentijds jasje te gieten. Zanger Andy geniet zichtbaar van alle aandacht en laat zich gewillig bekijken.
Verder gebeurt er ook niet zoveel in de zaal. Er is weinig beweging bij het publiek. Misschien zijn de nummers gewoon niet interessant genoeg. Tijdens Wake Up, een simpele meezinger en Nobody’s Hero, met cliché teksten bijvoorbeeld, is er weinig reactie uit de zaal.
Christian ‘CC’ Coma Mora – Kees Vos Fotografie
We worden ook nog getrakteerd op een nieuw nummer, Devil, met een lekker poppy meezing refrein en dan komt de zaal een beetje los. In The Legacy zitten dan wel weer een paar lekkere screams en aan de kundigheid van de band ligt het ook zeker niet. Zo draait de drummer zijn stokjes nog een paar keer rond, voordat ie de bekkens raakt.
Hét moment: Het publiek juicht als Lost It All wordt aangekondigd en dat snap ik. Dit is verreweg het mooiste nummer van de set, een soort ballad, waar Andy in zijn eentje begint, begeleid door toetsen en viool en waar later de andere instrumenten bij komen. Met het uptempo Fallen Angels komt er dan een einde aan dit niet zo’n spectaculair optreden.
The Buzz Stage
Het is voornamelijk op de twee grote podia te doen natuurlijk, maar ook op The Buzz Stage spelen bands. Dit zijn de winnaars uit elke provincie die hier hun kunsten mogen vertonen, zoals bijvoorbeeld het Bossche Nephylim die vandaag dit podium mocht openen.
Verder zorgt ook onder andere Heavy Hoempa en Metallikoor voor de nodige sfeer impulsen. Bij de signeersessie van de bands staat constant een rij van fans. En ondanks dat veel muziek uit andere tijden lijkt te komen, zijn er opvallend veel jongeren onder de aanwezigen vandaag.
Black Veil Brides bestaat uit zanger Andy Biersack, basgitarist Lonny Eagleton, gitarist Jake Pitts, violist & ritmische gitarist Jeremy ‘Jinxx’ Ferguson en drummer Christian ‘CC’ Coma Mora.
Bart van Dongen is De Stadscomponist van Den Bosch. Op 63-jarige leeftijd doet hij hetzelfde als wat hij op 15-jarige leeftijd deed: dingen bedenken en organiseren. Vandaag ben ik voor KLANKGAT op pad om verder kennis te maken met Bart en om hier het artikel over te schrijven dat je nu leest.
Wie is Bart van Dongen? Wat doet een stadscomponist? Wat beweegt hem? Welke instrumenten heeft hij en wat kunnen we van hem verwachten? Deze vragen hoop ik beantwoord te krijgen.
We hebben in het café van het Willem Twee Poppodium afgesproken voor de kennismaking.
Vooraf vroeg ik ook of we naar zijn huis konden gaan daarna, zodat ik wat meer in zijn wereld kon duiken en omdat ik ook benieuwd was naar welke instrumenten hij allemaal heeft staan.
De Stadscomponist
Bart van Dongen – De Stadscomponist
Nadat Ronald Rijken foto’s heeft genomen voor bij dit artikel en we van koffie zijn voorzien, vraag ik Bart naar zijn achtergrond en eerste kennismaking met muziek.
Bart van Dongen: ‘’Ik ben geboren in Zeeland, een klein dorpje tussen Nijmegen, Eindhoven en Den Bosch. Vanaf heel jong begon ik al te drummen op potten en pannen in huis. Zo rond mijn vijftiende ging ik bij de dorpsharmonie en kreeg ik het instrument in mijn handen geduwd waar een tekort aan was, want zo ging dat. Dat was de corhoorn. Uiteindelijk ging ik trombone op het conservatorium in Utrecht studeren, maar dat heb ik na drie à vier maanden neergelegd. De trombone had ik ingepakt en ik stortte me op de piano, om na drie jaar piano aan het conservatorium in Arnhem te gaan studeren.’’
onweerstaanbare groove
Johan van Bommel: ‘’Wat trok jou toen zo naar de piano?’
Bart: ‘’Eigenlijk omdat het voor mij een soort combinatie van de trombone en het drummen was. Op een piano kun je zowel ritmisch losgaan, als melodisch. Het kan ook beide tegelijk en ik hou van zo’n onweerstaanbare groove. Met een piano heb je zelf meer in de hand. Het is heerlijk om verantwoordelijk te zijn voor zo’n groove die dan direct uit jezelf komt.
Johan: ‘’Wat is het eerste album dat je zelf kocht?’’
Bart: ‘’Dat was van Joe Cocker met het nummer ‘’The Letter’’ erop. Het album heet ‘Mad Dogs & Englishman’’
Johan: ‘’Je bent stadscomponist van Den Bosch, wat houdt dat nu eigenlijk in?’
Bart: ‘’Samengevat in één zin is het eigenlijk: Het componeren van muziek van, dóór en vóór de stad.’’
Johan: ‘’Hoe krijgt dat vorm? Wat houdt je momenteel bijvoorbeeld bezig?’’
Bart: ‘’Pas geleden was bijvoorbeeld de Guitar Gods on Sunday hier in de Kleine Zaal. Ik had verschillende composities gemaakt, om die samen met zo veel mogelijk gitaristen uit de stad te gaan spelen. Er waren vijf verschillende stukken waarmee ik kon afwisselen en met behulp van borden kon dirigeren. Maar elke maand componeer ik ook een stuk dat voor iedereen toegankelijk is, en waarmee iedereen mag doen wat ie wil. Deze verschijnt maandelijks in de Bossche Omroep en op mijn website.
Wel zou ik het dan leuk vinden als ik een bericht, filmpje of audiofragment krijg van wat iemand ermee doet. Het zou al helemaal mooi zijn als een verzameling hiervan live met elkaar gepresenteerd kan worden op een evenement. Het is erg afwisselend wat ik doe. Laatst heb ik tijdens een schilderles bij Huis73 live piano gespeeld, terwijl ik ondertussen geportretteerd werd. Voor Huis73 heb ik ook de muziek voor de audiotour gecomponeerd. Dit is onderdeel van Shift Talks.’’
elke maand een compositie
Johan: ‘’Welk werk van jezelf ben je het meest trots op?’’
Bart: ‘’Dat is een moeilijke vraag, want elk werk heeft zijn eigen waarde in zijn tijd, op die plek en dat moment. In dat stukje ontwikkeling is alles veel waard, ook al zijn het heel verschillende dingen.
Zelf luister ik eigenlijk ook niet veel terug. Waar ik wel trots op ben, is wat ik iemand een keer hoorde zeggen nadat ik een lezing had gegeven. Iemand zei tegen iemand anders: ‘’Weet je wat nou het mooie is van Bart zijn werk? Dat het zo toegankelijk is, zonder te pleasen’’. Dat is eigenlijk wel precies wat ik wil doen ook. Het maakt me niet echt uit of mensen het per se mooi vinden, maar wel dat het toegankelijk is en dat die muziek iets doet, dat het communiceert.
Johan: ‘’Wat is het mooiste optreden dat je ooit hebt bijgewoond?’’
Bart: ‘’Het mooiste dat is lastig te zeggen, maar er zijn wel een aantal optredens die mij blijvend hebben veranderd als maker. Één daarvan was in de Willem Twee Toonzaal van Charlemagne Palestine. Hij had een paar redelijk goedkope Yamaha keyboards staan. Met bierviltjes had hij hierop een aantal akkoorden vastgezet die bleven doorklinken, waarover hij live speelde op een vleugel. Plotseling ging er een film aan, waarop je beelden van allerlei graven zag. Het ongemak in het publiek nam enorm toe, vooral toen het leek te gaan om kindergraven, gezien de leeftijden op de grafstenen.
Er hing een soort gevoel van ‘Wow heeft deze gast op een kinderkerkhof lopen filmen voor dit optreden?’ Achteraf bleek het wel om een dierenkerkhof te gaan.’’
Miles Davis, Joe Cocker, Len Russell, David Bowie
Johan: ‘’Welke muzikanten inspireren jou?’’
Bart: ‘’Leon Russell, die speelt ook op dat album van Joe Cocker. Die heeft dus echt van die onweerstaanbare grooves op de piano. Verder kwam ik er laatst eigenlijk pas achter hoeveel David Bowie voor me heeft betekend. Niet zo zeer in de muziek zelf, maar wel in het hele tot stand komen van zijn wie je wil zijn en om te mogen doen wat je wil doen. Er is ook nog een ander album dat me heel erg heeft geïnspireerd. Ik had het ooit eens gekocht en wel eens gedraaid, maar eigenlijk na vijftien jaar pas weer geluisterd. Toen kwam ik erachter hoe mooi het eigenlijk is. Dat is ‘In a Silent Way’ van Miles Davis. Al mijn werk dat ik maak is ergens wel terug te linken aan dat album, samen met die van Joe Cocker.’’
Voor de laatste vragen fietsen we samen naar het huis van Bart. Dit ligt vlakbij het Willem Twee Poppodium, maar nog dichter bij de Brabanthallen. Ik vind het leuk dat ik welkom ben om een kijkje in de keuken te nemen bij iemand die al zo lang muziek maakt en zoveel ervaring heeft.
We komen binnen in de gang waar aardig wat materiaal in flight cases klaar staat, omdat Bart momenteel op tournee is met een muziekproject.
Johan: ‘’Wat gaat er momenteel mee op de tour?’
Bart: ‘’Een Wurlitzer piano, een Fender Bandmaster versterker en een Moog Prodixy synthesizer. Normaalgesproken neem ik de Synton Syrinx synthesizer mee. Dat is het enige Nederlandse merk dat synthesizers maakte. Het is een zeldzaam instrument.’’
Via de keuken lopen we het huis in terwijl Bart wat over de geschiedenis ervan vertelt. Vroeger was het een bakkerij, waardoor je dus nog steeds verschillende delen in het huis hebt. De ene kant was vroeger het winkelgedeelte waar ook klanten kwamen en het andere deel de bakkerij.
Johan: ‘’Verder staan er eigenlijk niet gek veel instrumenten..’’
Bart: ‘’Klopt. Op een gegeven moment besloot ik dat ik thuis niet meer wil werken. Anders blijf je altijd maar in die muzikale bubbel. Daarom staat bijna alles nu in mijn werkruimte in Eindhoven.
Daar kan ik dan in die bubbel duiken, maar er thuis ook weer uitstappen.’’
Wel staat er een zwarte ED Seiler piano in zijn woonkamer. Bart loopt er naartoe en pakt een tas die hiernaast staat. Voorzichtig zet hij de tas op tafel en er komt een prachtig afgewerkte melodica uit tevoorschijn.
melodica
Bart: ‘’Deze heb ik altijd prachtig gevonden. Destijds kostte het instrument ongeveer €25.000,-.
Dit kon ik nooit betalen. Nu speel ik er wel eens op ter nagedachtenis aan een overleden muzikantenvriendin van me, want deze was van haar.’’
Bart begint een stuk te spelen en aandachtig luister ik naar de klanken.
Het is moeilijk te omschrijven hoe deze precies klinken. Dat het geluid uit zo’n mooi instrument komt draagt in elk geval bij aan de beleving. In de weerspiegeling van de piano zie ik dat ook voorbijgangers hun blik naar binnen werpen op Bart en de melodica. Met veel variatie en dynamiek in zijn spel blijft het aangenaam om naar te luisteren. Als Bart klaar is vertelt hij dat hij de melodica zo’n mooi instrument vindt omdat het een soort combinatie van trombone en piano is.
Voor we er langzaam een eind aan breien heb ik nog één vraag.
Johan: ‘’Is er nog één ding wat je echt graag kwijt wil?’’
Bart: ‘’Dat ik met het stadscomponistschap een bijdrage wil leveren aan het ontdekken of herontdekken van muziek. Het ontdekken hoe leuk het is om fysiek met een instrument bezig te zijn, het liefst samen.
We bedanken elkaar en spreken af dat we elkaar nog eens zien en elkaar van muzikale ontwikkelingen op de hoogte houden. Wie weet wat we voor elkaar kunnen betekenen.
In mei 2018 won het Arthema Kwartet de publieksprijs in het Willem Twee kamermuziek concours. Na dit mooie begin hebben ze vele concerten gegeven, waarbij aandacht voor het milieu en de ontwikkelingen in de wereld een grote plaats innemen.
Arthema Kwartet – Tuinsessies
Arthema Kwartet – Tuinsessies
En nu voor de Tuinsessies een experiment met filmmuziek, gearrangeerd door Nikolai Clavier voor twee violen, altviool en cello. Voor deze uitvoering speelt niet Diederik Smulders, maar Floor Bakker mee, een celliste die in Eindhoven en ruime omgeving heel bekend is.
Nikolai Clavier
Filmmuziek
Filmmuziek begint steeds meer in de klassieke wereld herkend te worden als een waardevolle bron van composities. Er is enorm veel mooie en complexe muziek gemaakt. Dit is in zijn algemeenheid geschreven voor grotere orkesten, en veel elektronica en nabewerkingen van opgenomen muziek. Het arrangeren daarvan voor een kleine bezetting (Nikolai deed het helemaal alleen) is dan ook een gigantische klus.
Van tevoren was het mooi om nog even door het museum te dwalen. Daar trokken vooral de prachtige 3D computer gegenereerde bewegende beelden van Eelco Brand mijn aandacht. De sfeer in de museumtuin is heel relaxed, met handige zitdekentjes voor op het gras.
Voor de pauze worden stukken gespeeld uit Fantastic Beasts and where to find them uit het universum van Harry Potter. Eén ding is zeker: ik ga de film weer eens bekijken, al was het maar om hernieuwd naar de muziek te luisteren.
Na de pauze klinken stukken uit The Ring trilogie van Tolkien. Het Arthema Kwartet speelt de stukken met bevlogenheid en veel onderlinge aandacht waardoor het als een geheel klinkt. Stuk voor stuk kan je horen dat de spelers hun instrument enorm goed beheersen, zowel in hun uitvoering als in de geluidseffecten die ze aan hun snaren weten te ontlokken.
Eduardo Diez Garcia en Gabriela Torres
Een ander gevolg van de kleine bezetting is dat thematieken die door het geweld van grote orkesten wel eens onder de radar willen verdwijnen hier veel duidelijker hoorbaar zijn. Ook in hoe ze telkens in kleine variaties terugkomen, wat het een interessante luisterervaring maakt.
Toch is ook goed te horen dat deze muziek niet voor zo’n klein gezelschap als het Arthema Kwartet bedoeld is, beide films moeten het van een lading bombast hebben die met een klein ensemble niet te maken is. In zekere zin komt het strijkkwartet daardoor pas echt tot haar recht bij de hartstochtelijk gespeelde tango, die als toegift werd gespeeld.
Vrijdagavond 24 juni presenteert Opera op de Parade de Dream Along (neurie mee) avond. Het is een gesubsidieerd en gesponsord initiatief van philharmonie zuidnederland, Opera Zuid en Theater aan de Parade met medewerking van het Internationaal Vocalisten Concours. Daarnaast werkt een indrukwekkend aantal professionals en vrijwilligers mee om de avond te laten slagen. Het schept een lichtvoetige en toch serieuze mogelijkheid om iedereen die dat wil kennis te laten maken met al die mooie klassieke muziek die er is.
Een uur voor aanvang kwam ik de Parade opgelopen en werd meteen getroffen door de verwachtingsvolle en hartelijke atmosfeer. Er zaten en stonden al heel wat mensen en terwijl het plein volliep was duidelijk dat veiligheid hoog in aanzien stond. EHBO en bewaking waren aanwezig. Het weer werkte enorm goed mee. En zo, gezeten op een stoel met glaasje, kaasje en goed gezelschap kon het spektakel beginnen. Het hoge toneel troonde overal bovenuit en het was goed te zien hoe het orkest het podium vulde en stemde.
Precies op tijd wordt de Dream Along avond ingeleid met een humoristische toespraak en zet het orkest in met een ouverture die de stemming er meteen in brengt. Gevoelens van ‘het leven is mooi en de moeite waard’ welden op. De muziek is vrolijk en luchtig met energie, verve en beheerste dynamiek en subtiliteit gebracht, strak geleid door Martijn Dendievel. Later komen ook serieuzere thematieken aan bod.
De rest van de avond is gevuld met stukken uit bekende en ook minder bekende opera’s. Zo vertolkt Stefan Astakhov de minnezanger uit Tannhäuser met het stuk O du, mein holder Abendstern. Een stuk waarin de huidige dreiging voor de wereldvrede wel voorspeld lijkt. Gelukkig komt het allemaal goed.
Sopraan Lenneke Ruiten volgt met Touraine. Zij bezingt dit landschap met een prachtig gecontroleerd vibrato en een volle sopraanstem waar geen scherp randje aan zit. Je zou er zo van de wijn gaan proeven!
Het orkest volgt met een gebed voor Oekraïne van Valentin Silvestrov, subtiel uitgevoerd en natuurlijk ontroerend.
Uit ‘de geest van de roos’ van Michel Fokine vertolkt Claire Barnett-Jones de geplukte roos die degeen die haar doet sterven toefluistert dat ze altijd lekker voor haar zal geuren.
Daarna wordt de sfeer veel luchtiger met een stevig drinklied geschreven door Shostakovitsj, met zeer veel overtuiging gebracht door Anton Kuzenok, hij neemt zowel met zijn zang als theatrale optreden het publiek volledig mee. En groot is dan ook de schok als hij in de wijnkelder een lijk ontdekt.
Anton Kuzenok
Anton Kuzenok
Daarna komt Claire heel goed uit de verf met haar vertolking van de heks uit Hans en Grietje van Humperdinck. Ze kan zich enorm verheugen op de smulpartij die Grietje zal zijn, ‘na een uurtje op een stevig vuurtje’. Zo wordt de Barbier van Sevilla ook overtuigend gebracht, en is de Barcarolle van Offenbach een genoegen om naar te luisteren.
Nu doet presentator Raoul Steffani wel een paar keer de oproep om mee te neuriën, maar ja. De muziek is zo mooi gebracht, daar luister je naar en droom je mee weg, daar ga je niet op mee zitten hummen! Dream Along zeg!
Mooie wegdroom muziek wordt nog verzorgd met Lehar’s Das Land des Lächelns en Summertime. Het raakt toch wel om te ervaren hoe in al die operastukken de menselijke emoties allemaal aan bod komen, van positief tot zwaar verdrietig.
Het is een groot genoegen het allemaal te ervaren, en de langdurige staande ovatie van het publiek is meer dan verdiend. Ik hoop ook van harte dat de Opera op de Parade en Dream Along volgend jaar weer doorgang kunnen vinden.
Nog een woordje over de techniek, dit soort dingen in de open lucht versterken is niet makkelijk, en het wordt enorm goed gedaan door de technische crew. Het geluid was uitstekend in balans.
Met dank aan Gerard Monté voor de foto’s. Klik hier voor meer foto’s van Dream Along.
De Hohe Messe van Johan Sebastian Bach hoort bij de grootste werken in dit genre die er ooit geschreven zijn. Het is zijn laatste werk voor zijn dood, ongeveer een jaar later. De officiele naam van dit monumentale stuk is ‘Missa in h-moll’ (Mis in b-kleine terts BWV232). De uitvoering in de Catharinakerk in Den Bosch is in handen van dirigent Daniel Reuss met het Orkest van de 18de Eeuw en Cappella Amsterdam.
Hohe Messe
Hohe Messe Bach
Er is heel wat te zeggen over de historie van hoe de Hohe Messe tot stand is gekomen en het is zeker de moeite waard dat op internet na te lezen. Voor mij is het stuk een culminatie van Bach zijn vele thematieken die in telkens nieuwe contexten over elkaar buitelen en verweven worden. Alsof de componist nog één keer wilde zeggen: ‘Dit is wat ik nou bedoeld heb’. En het werk van Bach in al die tijd is enorm uitgebreid en prachtig.
Orkest en koor – Catharinakerk
Ik ben zelf al lang blij als ik een van zijn orgelstukken, die Bach als oefening voor zijn twaalfjarige pupillen schreef, tot een redelijk goed einde breng. Stemmingen wisselen elkaar af, van ingetogen introvert naar zeer uitbundig en ronduit triomfantelijk. Tegenstellingen tussen koor en instrumenten (bv staccato tot gedragen) vervlechten tot een prachtig geheel. En mits goed uitgevoerd is het een overdonderend mooie compositie.
Uitvoering
Die uitvoering (uitdaging?) van de Hohe Messe gaat dirigent Daniel Reuss met het Orkest van de 18de Eeuw en de Cappella Amsterdam aan in de Catharinakerk. Deze koepelkerk ziet er van binnen prachtig uit, maar de hoge koepel zorgt voor een akoestiek met heel veel reflecties die snelle loopjes diffuus maken en die het uitzonderlijk lastig maken om als orkest echt helemaal samen te blijven.
Hohe Messe in de Catharinakerk
Margaret Urquhart
Daar wordt het orkest in het begin van de uitvoering door geplaagd. Gelukkig gaan ze elkaar gaandeweg steeds beter vinden, waardoor het zelfvertrouwen en daarmee het plezier in de uitvoering en de kwaliteit ervan duidelijk toenemen. Uiteindelijk ‘staat’ de uitvoering dan ook echt. En dat is mooi, heel erg mooi. Speciaal wil ik de bassiste Margaret Urquhart noemen, met haar perfect uitgevoerde strijktechniek en enorm veel aandacht voor detail en strakke loopjes zet ze een solide basis neer voor de rest van het orkest.
De Hohe Messe begint met de wat plotselinge inzet van het Kyrie Eleison. Reuss maakt geen show door in het begin veel contact met het publiek te leggen, maar komt op en begint. De blazers komen niet goed uit de verf, omdat het koor ze overstemt en het orkest heeft moeite met bij elkaar blijven. Toch ontstaat er na enige tijd een mooie beweging in de dynamiek, en de inzet van de trompetten bij het Et in Terra Pax is prachtig.
Vanaf dan wordt het alleen maar mooier, Reuss is zichtbaar minder gespannen, begint losser en uitbundiger te bewegen. Mooie samenklanken tussen stemmen en koper worden afgewisseld met de prachtige hobo d’amore. De hoorn die de bas begeleidt op het Quoniam tu solus sanctus klinkt voorzichtig, maar is voor een instrument van dit soort wel acceptabel zuiver. Dat geldt ook voor de trompetten die op de meer juichende stukken een prachtig koperwerk accent toevoegen.
deel van Capella Amsterdam
Capella Amsterdam
Vermeldenswaard is het mooi uitgevoerde Benedictus, waar de tenor ondersteund wordt door subtiel samenspel van traverso, orgel en cello. En zo komen we aan bij het Dona nobis Pacem, een verzuchting van alle tijden die nu weer extra van belang lijkt te zijn. Aan het eind klinkt enthousiast applaus van het publiek, en dat is ook verdiend na een concert dat niet zonder zijn worstelingen is verlopen.
De jonge Iraaks-Nederlandse componist Hawar Tawfiq draagt zorg voor het Bosch Requiem 2021, een dodenmis dat sinds 2017 de opening betekent van het November Music festival. Kate Moore, Calliope Tsoupaki en Seung-Won Oh gingen hem voor. In 2020 ging November Music niet door vanwege de lockdown. De uitvoering van de hand van Hawar Tawfiq draagt de prachtige titel Requiem des Fleurs et des Nuages en is gemaakt voor bariton en symfonieorkest.
Hawar Tawfiq – Bosch Requiem
Hawar Tawfiq
Vrijdag 5 november trapt traditiegetrouw het klassieke gedeelte van November Music weer met het Bosch Requiem af. Deze keer in het Jheronimus Bosch Art Center.
Hawar Tawfiq maakte vanuit zijn Koerdische afkomst en levenservaring een stuk dat de requiem traditie achter zich liet. Het beschouwt het leven in al zijn onverwachte verdrietige en soms mooie aspecten uitgevoerd als klassiek werk.
Dit maakt dat de klanken vertrouwd zijn, en toch maken ze een nieuw geheel met wendingen die je wel even overeind doen zitten. Dit komt vooral tot uiting in het originele slagwerk en de thematieken die elkaar beantwoorden, maar net geen volledige melodieën zijn. Daardoor neemt het stuk je mee in de emotie die op elk moment tot uiting komt. Misschien wel meegenomen in de wind, zoals de Koerdische dichter Bachtyar Ali wiens tekst gezongen wordt al zei over de dood: “die ons de gelegenheid geeft om bloem te zijn, om wolk te zijn, om water te zijn”.
Een troostrijk werk van Hawar Tawfiq , wat de dood in een nieuw perspectief weet te plaatsen, en daar is het dan ook een requiem voor.
Fiumara & Saariaho
Anthony Fiumara
Maar we zijn niet zomaar bij dit stuk aangeland, want vanwege de lengte zitten er composities vooraf van Anthony Fiumara en Kaija Saariaho. Het stuk van Fiumara ontspint zich in alle rust en bevat niet veel melodie, maar schetst een zich ontwikkelend klankbeeld, wat je eigenlijk meer van ambient music en synthesizers zou verwachten. De philharmonie zuidnederland bewijst echter overtuigend dat een dergelijk werk ook met akoestische instrumenten prachtig kan worden uitgevoerd.
Saariaho heeft waarschijnlijk iets dergelijks in gedachten met haar stuk, maar het is het nèt niet. Er gebeurt te weinig om interessant te worden en er zit te weinig in aan zich ontwikkelende thematieken waaraan je als luisteraar nog enige houvast kan hebben.
Intermezzo
De twee blokken muziek worden gescheiden door een aandoenlijke film over muziekles in een basisschool. De kinderen mogen zich uitleven in het samen musiceren en krijgen gedurende een week begeleiding. In vogelvlucht wordt getoond hoe een enorme chaos in het begin zich ontwikkelt tot een muzikale verhaallijn met structuur. Het plezier op al die snoetjes over het samen iets tot stand brengen zal me nog lang bijblijven. En het onderschrijft het enorm grote en helaas zwaar onderschatte belang van dit soort lessen.
In een interview met Bert Palinckx bespreken we zijn drive voor dit festival, geschiedenis en de toekomstplannen.
Muziekplatform KLANKGAT is een rubriek gestart waar we Bossche bands, artiesten en festivalorganisatoren interviewen over het afgelopen jaar. Hoe de corona crisis het beleid en de muziek heeft beïnvloed, wat de eigenlijke plannen waren, hoe musici en organisatoren terug- en vooruitkijken. Een terugblik naar een moeilijk 2020 en een vooruitzicht naar een onzeker 2021.
Het November Music Festival is nog lang niet zo bekend als dat het verdient te zijn. “Ik hoop van harte dat we van 5 t/m 14 Nov 2021 de kans gaan krijgen om dit weer in real life mee te maken,” zegt Bert Palinckx De eerste editie van dit festival was al in 1993 toen een groep mensen (op initiatief van de gemeente Den Bosch) een festival ging organiseren dat uitging van de vrijheid van muzikanten om te experimenteren en zo iets mooi te maken. Het gevolg was een enorme creativiteit over de jaren waarin vele mooie stukken zijn gemaakt. Het Bosch Requiem wat elk jaar in opdracht wordt gecomponeerd is hier al langzamerhand een traditie geworden.
Maar het gaat niet alleen om ‘klassieke muziek’. Er wordt geëxperimenteerd met jazz, volksmuziek, en invloeden van elektronica. De artistieke leiding is sinds 1999 in handen van Bert Palinckx. Met een kleine groep medewerkers en heel wat ZZPers (op het hoogtepunt zo’n 100 man) worden in 10 dagen maar liefst zo’n 90 concerten gegeven. Vernieuwend, experimenteel en bol staand van de zeer mooie composities en meeslepende ideeën (lees enkele van mijn concert recensies er op na).
Interview met Bert Palinckx
Bert Palinckx
Bert Palinckx is afgestudeerd aan de Technische Universiteit Eindhoven (TUE) in bouwkunde (planologie). Een vergelijking met Xenakis lag wat mij betreft voor de hand, maar Bert ziet dat anders: “Ik ben opgegroeid in Tilburg, waar ik als jongen al kennis maakte met jazz en de vele muziek die in Tilburg makkelijk toegankelijk was. Ik had dan ook al snel een bandrecorder waarmee ik allerlei opnames maakte. En door mijn belangstelling voor de contrabas kwam ik in een band terecht (met mijn broer) waarmee we al snel door heel Nederland rondtrokken met wel 40 à 50 concerten per jaar. Dus ik heb mezelf eigenlijk altijd al als muzikant gezien.”
Door de samenwerking en zijn naamsbekendheid begon hij al snel van alles te organiseren (b.v. de Paradox in Tilburg). En zo kon het gebeuren dat Henri Broeren hem vroeg om de leiding van het festival op zich te nemen. Samen met Theo van Dooremalen (zakelijke leiding) volgden jaren van groei, aanpassing aan de omstandigheden en veel, heel veel, prachtige muziek en opzienbarende concerten.
Succes van het festival
“Belangrijk en uniek voor het festival is dat het uitgaat van de inbreng en wensen van muzikanten. In vrijheid kunnen ze van alles maken, grens overstijgend. En dat leidt tot geweldig mooie en vernieuwende stukken. We hebben soms het verwijt gehad dat het wel voor een erg select publiek was, en we hebben dan ook meer toegankelijke muziek geprogrammeerd. Zo zat de zaal vol toen Louis Andriessen (Anaïs Nin) werd uitgevoerd. Ook John Zorn trok de aandacht. Maar wellicht zijn wij als Brabanders wel te bescheiden in de reclame die we voor het festival maken. Al is het ook een kwestie van bereikbaarheid, budget en dergelijke.”
“Natuurlijk hakte corona er in. Maar we moeten daar ook niet te moeilijk over doen. In een situatie van overmacht (twee dagen voor het festival in 2020 ging Nederland op slot, red) was er veel begrip bij alle deelnemers en betrokkenen. Hotels en cateraars waren heel coulant. In mijn eigen hoofd heeft het festival wel doorgang gevonden. Maar veel dingen die voor 2020 stonden geprogrammeerd hopen we dit jaar in november wel uit te kunnen voeren. Misschien met een kleiner publiek, en met de noodzaak om te streamen. Dus we gaan door met de artiesten en nemen ook het FAQ festival (gericht op elektronische muziek van 4 tot 6 November, red) onder onze vleugels. En daar misschien een nieuwtje dat er muziek van Éliane Radigue uitgevoerd gaat worden.
Conclusie
We hebben in Den Bosch veel mooie muziek in het vooruitzicht, gedreven door kenners die unieke componisten weten te strikken. Verder kan ik het belang van vroege brede kennismaking met cultuur niet voldoende onderstrepen, aldus artistiek directeur Bert Palinckx.
